THẾ GIỚI HÔM NAY : 09/04/2025 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 09/04/2025

The Economist 

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

09/04/2025

https://nghiencuuquocte.org/2025/04/09/the-gioi-hom-nay-09-04-2025/

 

Nhà Trắng cho biết mức thuế bổ sung 50% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc — cộng thêm với mức 34% mà tổng thống Donald Trump công bố vào tuần trước — sẽ có hiệu lực từ thứ Tư. Như vậy, tổng mức thuế của Mỹ cho hàng hóa Trung Quốc sẽ lên đến 104%. Trước đó, Trung Quốc đã tuyên bố trả đũa bằng cách áp dụng mức thuế 34% lên hàng nhập khẩu từ Mỹ, và cam kết sẽ “chiến đấu đến cùng.”

 

Khi thời hạn áp thuế của ông Trump đến gần, chỉ số S&P 500 trên sàn Phố Wall đã giảm 1,6% vào thứ Ba, xóa sạch các mức tăng trước đó. Thị trường chứng khoán toàn cầu phục hồi một phần sau ba ngày bán tháo kịch tính, với cổ phiếu Mỹ tăng hơn 4%. Trước đó, bộ trưởng tài chính Mỹ Scott Bessent đã bày tỏ lạc quan về các cuộc đàm phán thuế, nói rằng “chúng ta có thể đạt được những thỏa thuận tốt.”

 

Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, cho biết các lực lượng của ông đã bắt giữ hai công dân Trung Quốc đang chiến đấu cùng quân đội Nga ở miền đông Ukraine. Ông cho biết có thể còn những tay súng khác từ Trung Quốc đang hoạt động tại tiền tuyến và ông đã yêu cầu Trung Quốc giải thích. Trung Quốc phủ nhận việc trực tiếp hỗ trợ nỗ lực chiến tranh của Nga. Trước đó, ông Zelensky xác nhận binh lính Ukraine đang hoạt động ở Belgorod, một vùng của Nga nằm sát biên giới.

 

Tòa án Tối cao Mỹ đã cho phép chính quyền ông Trump tạm thời tiếp tục kế hoạch sa thải 16.000 nhân viên thử việc tại sáu cơ quan chính phủ. Một thẩm phán cấp dưới trước đó đã ra phán quyết các nhân viên này nên được phục chức, sau khi các công đoàn và tổ chức phi lợi nhuận khởi kiện; trong khi chờ xét xử, họ vẫn đang được nghỉ có lương. Đây là lần thứ ba trong những ngày gần đây Tòa án Tối cao đứng về phía ông Trump.

 

Meta thông báo sẽ yêu cầu người dùng Instagram dưới 16 tuổi phải có sự cho phép của phụ huynh để sử dụng một số tính năng livestream. Nền tảng chia sẻ hình ảnh này cũng sẽ làm mờ những hình ảnh được cho là có nội dung khỏa thân trong tin nhắn gửi tới người dùng dưới 16 tuổi. Meta cũng cho biết sẽ mở rộng các tính năng “tài khoản dành cho thanh thiếu niên” — vốn giúp lọc nội dung và hạn chế danh sách liên hệ — sang Facebook và Messenger.

 

Chính phủ Tây Ban Nha cho biết sẽ chi thêm 2 tỉ euro (2,2 tỉ USD) cho quốc phòng trong năm nay, trong bối cảnh châu Âu đang tìm cách tái vũ trang. Nước này hiện chỉ chi 1,3% GDP cho quốc phòng, mức thấp nhất trong NATO; chính phủ nói họ sẽ nâng con số này lên 2% “càng sớm càng tốt”, dù hạn chót chính thức là năm 2029. Các thành viên châu Âu trong liên minh đang chịu áp lực từ Mỹ phải đóng góp nhiều hơn cho an ninh của lục địa.

Ít nhất 44 người thiệt mạng và 160 người bị thương sau khi mái của một hộp đêm ở Santo Domingo, thủ đô Cộng hòa Dominica, bị sập vào sáng thứ Ba. “Chúng tôi vô cùng tiếc thương cho thảm kịch này,” tổng thống Luis Abinader nói và cho biết các cơ quan cứu trợ đang “làm việc không ngừng nghỉ” để cứu người sống sót. Thống đốc tỉnh Monte Cristi của nước này nằm trong số những người thiệt mạng.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Thuế quan và các công ty công nghệ Mỹ

Khi Google Cloud tổ chức sự kiện thường niên “Next” tại Las Vegas vào thứ Tư, câu hỏi lớn nhất trong đầu mọi người sẽ là: cuộc chiến thuế quan của Mỹ sẽ ảnh hưởng như thế nào đến chi tiêu cho điện toán đám mây liên quan đến AI. Amazon, Microsoft, Google và Meta trước đó đã báo hiệu họ sẽ chi hơn 300 tỷ USD tổng cộng cho cơ sở hạ tầng đám mây trong năm 2025. Những cam kết chi lớn như vậy đã góp phần thúc đẩy cơn sốt cổ phiếu AI trong những năm gần đây.

 

Nhưng rồi tổng thống Donald Trump ban hành các mức thuế mới. Cho đến nay, ngành bán dẫn dường như vẫn được miễn trừ. Nhưng chi phí xây dựng trung tâm dữ liệu cũng như các thành phần như máy chủ, thiết bị làm mát, và thiết bị mạng có thể tăng vọt. Nỗi lo ngành công nghệ chậm lại đã làm gia tăng những e ngại về  bảy ông lớn công nghệ Mỹ. Apple bị ảnh hưởng vì các mức thuế mới có thể khiến giá iPhone tại Mỹ tăng. Cả Apple và Tesla đều có thể bị người tiêu dùng Trung Quốc tẩy chay để đáp trả. Bộ trưởng tài chính Scott Bessent gọi sự sụt giảm của thị trường chứng khoán là “vấn đề của nhóm Bộ Thất, chứ không phải của MAGA (Make America Great Again).” Chính quyền Trump vẫn chưa nhỏ giọt nước mắt nào cho các ông lớn công nghệ.

 

 

Ấn Độ nhìn thấy lợi ích trong khó khăn

Các quan chức Ấn Độ tỏ ra lạc quan về làn sóng thuế quan mới của Mỹ. Bộ trưởng thương mại Piyush Goyal cho biết: “Các ngành công nghiệp của Ấn Độ nhìn thấy cơ hội,” bởi mức thuế mà Mỹ áp lên Ấn Độ – 26% – thấp hơn so với các nước châu Á khác như Trung Quốc (34% trở lên) và Việt Nam (46%). Các quan chức cũng hy vọng Ấn Độ có thể đạt được miễn trừ thông qua đàm phán song phương với Mỹ. Một vòng đàm phán đầu tiên đã diễn ra vài ngày trước thông báo của ông Trump.

 

Song đằng sau vẻ mặt dũng cảm là sự lo lắng. Ông Trump có thể yêu cầu nhượng bộ ở các lĩnh vực như thương mại điện tử và nông nghiệp – điều có thể làm mất lòng các khối cử tri như nông dân. Và các mức thuế của ông có thể gây tổn hại đến tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Để hỗ trợ nền kinh tế, Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ dự kiến sẽ công bố cắt giảm lãi suất khi cuộc họp ba ngày của ủy ban chính sách tiền tệ khép lại vào thứ Tư. Quyết định này được dễ dàng hơn bởi hai tác động phụ từ thuế của ông Trump: giá dầu giảm giúp hạ áp lực lạm phát, và đồng đô la suy yếu giúp ngăn đà trượt giá của đồng rupee.

 

 

Mỹ Latin chia rẽ trước thách thức

Hội nghị thượng đỉnh của Cộng đồng các Quốc gia Mỹ Latinh và Caribe (CELAC) sẽ thu hút sự chú ý hiếm hoi vào thứ Tư. Khi khu vực đang chật vật ứng phó với các mức thuế mới của ông Trump và quan điểm cứng rắn của ông về di cư, các lời kêu gọi đoàn kết và cùng ra phản ứng chung của 33 quốc gia thành viên lại dâng cao. Tổng thống Mexico, Claudia Sheinbaum, và người đồng cấp Brazil, Luiz Inácio Lula da Silva, sẽ tham dự hội nghị tại Tegucigalpa, thủ đô Honduras.

 

Nhưng đừng mong đợi nhiều hơn ngoài các tuyên bố biểu tượng về sự đoàn kết. Mỹ Latin – khu vực chịu tác động nhẹ hơn từ các mức thuế – vẫn còn chia rẽ về kinh tế, chính trị, và ngoại giao. Thương mại và hợp tác nội khối vẫn còn yếu, trong khi những vết nứt về chính trị và lợi ích quốc gia vẫn mạnh. Nhiều chính phủ tin rằng họ có thể đạt được lợi ích lớn hơn nếu đàm phán song phương với Mỹ – như bà Sheinbaum đang làm bằng cách trấn áp dòng người di cư, hay như tổng thống El Salvador, Nayib Bukele, vốn đã đồng ý tiếp nhận người bị trục xuất khỏi Mỹ vào các nhà tù của ông.

 

 

Congo đối thoại với lực lượng M23

Lực lượng nổi dậy M23, được Rwanda hậu thuẫn ở miền đông Cộng hòa Dân chủ Congo, đã rút khỏi thị trấn chiến lược Walikale vào tuần trước, sau khi chiếm giữ nơi này và đe dọa thành phố Kisangani cách đó khoảng 450 km. Cuộc rút lui, theo lời nhóm nổi dậy, là một cử chỉ thiện chí nhằm thúc đẩy đàm phán hòa bình. M23 đã chiếm giữ hai thành phố lớn nhất miền đông Congo kể từ tháng 1, giết chết hàng nghìn người và phá hủy lực lượng quân đội quốc gia trong khu vực.

 

Dù các quan chức Congo từ chối đàm phán trực tiếp với nhóm nổi dậy – mà họ coi là con cờ của Rwanda – các thất bại quân sự liên tiếp khiến họ không còn nhiều lựa chọn. Vào thứ Tư, đàm phán trực tiếp dự kiến sẽ bắt đầu tại Doha, thủ đô Qatar. Song các cuộc họp bí mật này có thể vẫn bị hủy. Những cuộc đàm phán trước đó đều thất bại. Tháng trước, nhóm nổi dậy đã rút khỏi cuộc gặp tại Angola vào phút chót, với lý do lệnh trừng phạt của phương Tây đối với lãnh đạo M23 đã phá vỡ nền tảng của đối thoại.