Triển vọng về hoà ước
cho Ukraine
Đỗ Kim Thêm
Posted
on 29/04/2025 by Boxit VN
https://boxitvn.online/?p=93625
Gần
đây, một số phương tiện truyền thông quốc tế đưa tin là Mỹ đã đề xuất một kế hoạch
hòa bình cho Ukraine. Theo dự kiến, đối với bán đảo Crimea và các vùng do Nga
chiếm đóng, Ukraine phải công nhận chủ quyền lãnh thổ thuộc về Nga, nhưng quan
trọng nhất là Mỹ không có đảm bảo tình trạng an ninh. Trong thực tế, còn có những
kịch bản khác dành cho Ukraine, đó là vấn đề đang được chính giới thảo luận.
Trước
mắt, hai chính phủ Mỹ và Nga đang gây áp lực nặng nề đối với Tổng thống Ukraine
Volodymr Zelenskyi. Điều kiện tiên quyết là nếu Ukraine không đồng thuận, thì
cuộc hoà đàm sẽ đổ vỡ. Đề xuất của Mỹ là không quy định việc Nga rút quân và Mỹ
không có đảm bảo an ninh. Vì Mỹ loại trừ tư cách thành viên NATO của Ukraine và
không viện trợ cho công cuộc tái thiết, nên thực tế cho thấy là Ukraine không
có triển vọng hòa bình lâu dài.
Trước
đây, Zelenskyi đã cực lực phản đối việc nhượng lãnh thổ cho Nga với lý do là vi
phạm Hiến pháp Ukraine. Ngoài ra, việc Nga sáp nhập Crimea đến nay cũng không
được cộng đồng quốc tế công nhận.
Mối
quan hệ tay ba Mỹ-Nga-Ukraine quá phức tạp và không cân xứng. Ngoài chuyện
tương nhượng lãnh thổ, các nhà máy điện hạt nhân của Ukraine cũng là một trong
các quan tâm chính của ba nước.
Hoa
Kỳ có tham vọng kiểm soát hệ thống điện hạt nhân của Ukraine; còn Nga hiện đang
kiểm soát sáu lò phản ứng của nhà máy điện hạt nhân Zaporijia. Washington muốn
chiếm đoạt tài nguyên thiên nhiên của Ukraina trong đó cả các nhà máy điện hạt
nhân. Ngược lại, Moscow muốn chiếm nhà máy Zaporijia để cung cấp điện cho các
vùng mà Nga đã xâm chiếm. Tính chung, Kiev mất đi 20% sản lượng điện.
Tương
lai lâu dài của Ukraine có những tác động sâu rộng đến cấu trúc an ninh của đất
nước và kể cả châu Âu. Hiện nay, chính giới đang có nhiều cân nhắc khác về hoà
ước tương lai của Ukraine, nhất là tìm xem liệu có giải pháp nào có thể thay thế
cho kế hoạch của Hoa Kỳ không. Trong chiều hướng này, ba mô hình chính đang được
đề cập đến.
Phong
toả cuộc xung đột
Trước
mắt, một kịch bản có thể xảy ra là đóng băng cuộc xung đột, có nghĩa là, trên
thực tế, các vùng lãnh thổ Ukraine đang bị Nga chiếm đóng sẽ đương nhiên do Nga
kiểm soát, nhưng sẽ không được Ukraine và các nước đối tác công nhận.
Để
ngăn chặn việc Nga có thể sáp nhập thêm các vùng lãnh thổ khác, Ukraine sẽ nhận
được sự đảm bảo an ninh qua các hình thức hỗ trợ quân sự. Cho đến nay, 50 quốc
gia đã lên tiếng đồng ý đảm bảo an ninh cho Ukraine.
Ngoài
ra, còn có những cân nhắc khác là quân đội quốc tế sẽ đến Ukraine để giám sát
cho việc thi hành hòa ước. Cơ chế này sẽ hình thành và hoạt động như thế nào là
chuyện vẫn chưa bàn đến. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth cho biết mục đích
này là không khả thi vì quân đội Mỹ không tham gia. Do đó, quân đội gìn giữ hòa
bình ở Ukraine sẽ không phải là nhiệm vụ chung của khối NATO.
Nếu
việc loại trừ tư cách thành viên NATO của Ukraine được xác nhận trong hoà ước,
có nghĩa là, Vladimir Putin đạt được mục tiêu trong việc theo đuổi cuộc chiến.
Tuy
nhiên, nguy cơ lớn nhất trong tình huống này là Nga có thể tiếp tục tự trang bị
vũ khí để phát động một cuộc tấn công mới vào một ngày nào đó trong tương lai,
giống như Cộng sản Bắc Việt vi phạm Hiệp định Paris năm 1973.
Đảm
bảo hỗ trợ và quan điểm của Liên Âu
Một
kịch bản hoàn hảo cho tương lai Ukraine là Mỹ và các nước thuộc khối NATO thuộc
châu Âu cùng đảm bảo hỗ trợ tương tự như Điều 5 của Hiệp ước NATO quy định. Những
điều này cũng phải có hiệu lực nếu Nga vi phạm hoà ước và vượt biên giới để tấn
công.
Ngay
cả khi không có sự đảm bảo như vậy cho Ukraine, một kịch bản tốt đẹp tương tự
có thể được hình dung là, sau khi ký hòa ước, hoặc thậm chí trong khi đang được
đàm phán, các đối tác châu Âu có thể hỗ trợ cho Ukraine bằng cách cung cấp vũ
khí và đầu tư vào ngành công nghiệp vũ khí.
Do
đó, Ukraine có thể trở thành một quốc gia tiền tuyến của châu Âu mà Ukraine có
thể bảo vệ an ninh của chính mình và có thể trở thành thành viên của Liên Âu
trong trung hạn.
Nhượng
lãnh thổ và không có sự đảm bảo
Kịch
bản thứ ba là đen tối nhất cho tương lai Ukraine, nếu Trump hoàn toàn không còn
quan tâm đến vận mệnh Ukraine ngay cả trước khi đạt được bất kỳ một thỏa ước
nào. Hiện nay, Trump tỏ ra bực bội vì thấy cuộc chiến Ukraine vẫn tiếp diễn và
đã nói điều này với Vladimir Putin, nhưng với thái độ ít gay gắt hơn so khi nói
với Volodymyr Zelenskyi.
Trong
trường hợp như vậy, Trump có thể ngừng tất cả viện trợ cho Ukraine. Do đó, an
ninh của Ukraine sẽ trở thành một vấn đề thuần túy của châu Âu và Ukraine sẽ có
rất ít cơ hội giành lại các vùng lãnh thổ mà họ được hưởng về chủ quyền theo Hiến
pháp và luật quốc tế.
Kế
hoạch của Trump có vẻ gần nhất với kịch bản này: Hoà ước không nhất thiết phải
bao gồm những phản đối đáng tin cậy đối với Ukraine. Đề xuất của Mỹ quy định sự
công nhận trên thực tế đối với sự chiếm đóng của Nga đối với bán đảo Crimea và
các vùng Luhansk, Donetsk, Kherson và Zaporizhzhia, chiếm 20% lãnh thổ Ukraine.
Mỹ
đã gia tăng áp lực lên Ukraine kể từ khi kế hoạch được công bố: Nếu Ukraine
không đồng ý với đề xuất, chính phủ Mỹ sẽ rút khỏi quá trình đàm phán.
Có
thể tiên đoán rằng Putin sẽ không phải chịu bất cứ trách nhiệm nào về hành động
gây hấn của mình trước một tòa án quốc tế. Thay vào đó, với tư cách là một kẻ
xâm lược, Putin chiếm hoàn toàn ưu thế trên nghị trường và chiến trường.
Trong
khi diễn biến đàm phán khó lường đoán, thì giao tranh giữa hai bên vẫn tiếp diễn.
Trump cảnh cáo Putin về vụ oanh kích vào Kiev khiến 12 người thiệt mạng trong
đêm thứ Tư rạng sáng thứ Năm. Nếu như Nga còn tiếp tục xâm chiếm lãnh thổ
Ukraine, thì cả Trump và Putin sẽ có nhiều phần thưởng tương xứng và vận mệnh của
Ukraine sẽ tương tự như miền Nam Việt Nam năm 1975.
Cập
nhật diễn biến
Zelenskyi
phủ nhận các thông tin của Nga về việc tái chiếm khu vực Kursk.
Tổng
thống Ukraine Zelenskiy đã đính chánh với thông tin từ Moscow cho rằng khu vực
Kursk của Nga đã bị chiếm lại hoàn toàn.
Zelenskyi
nói trên nền tảng X là giao tranh ở đó vẫn tiếp tục. Quân đội Ukraine cũng đang
tham gia vào cái gọi là các hoạt động phòng thủ ở khu vực Belgorod của Nga. Mặt
khác, quân đội Nga tuyên bố rằng khu vực Kursk đã “hoàn toàn được giải phóng”.
Trong
khi đó, Nga tiếp tục không kích vào các mục tiêu ở Ukraine. Chính quyền Ukraine
cho biết là tại khu vực Donetsk, ba người thiệt mạng và những người khác bị
thương. Tổng cộng khoảng 150 cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Nga
đã được tính vào đêm qua. Không quân đã có thể đánh chặn hơn một phần ba.
Hôm
qua, Tổng thống Mỹ Trump đã chỉ trích các cuộc không kích của Nga đang diễn ra
tại các khu vực dân sự và các thành phố và đe dọa Điện Kremlin là sẽ thực hiện
các biện pháp trừng phạt mới. Trước đó, Trump đã có cuộc hội đàm với Zelenskyi
tại Rome trong khoảng 15 phút và cho biết là kết quả “tốt đẹp”.
Đ.
K. T.
Tác
giả gửi BVN.
No comments:
Post a Comment