Hậu Chiến tranh Việt
Nam: Hòa giải từ những nấm mồ
BBC News Tiếng Việt
27
tháng 4 2025, 14:19 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cly2lk31xw2o
"Chính
phủ Việt Nam nói hòa giải mà cái nghĩa trang còn như vậy, hài cốt của anh em tù
cải tạo vẫn còn nằm ở ngoài rừng không được đưa về an táng đàng hoàng thì làm
sao có thể gọi là hòa giải thực sự?" ông Nguyễn Đạc Thành nói với BBC.
Nghĩa
trang Biên Hòa tháng 2/2025 vào dịp Tết Nguyên đán
Ông
Thành là một cựu quân nhân Việt Nam Cộng hòa và là người thành lập Sáng hội Việt
Mỹ (Vietnamese American Foundation-VAF) để tiến hành việc quy tập hài cốt và
trùng tu nghĩa trang của những binh sĩ mà ông gọi là "đồng đội, anh
em".
Sau
khi chiến tranh chấm dứt, dưới chế độ mới, nhiều nghĩa trang quân đội VNCH đã bị
phá bỏ, nghĩa trang Biên Hòa là một trong số ít nơi an nghỉ còn sót lại, nơi có
mộ phần của hơn 16.000 binh sĩ.
Sau
ngày 30/4/1975, nghĩa trang này được Quân khu 7 thuộc Bộ Quốc phòng quản lý. Trải
qua nhiều năm bị bỏ hoang, không người chăm sóc, hàng ngàn ngôi mộ đã xuống cấp
nghiêm trọng.
Cách
một xa lộ là nghĩa trang liệt sĩ thành phố, mộ đồng đều, khang trang, sạch sẽ
và khói nhang ấm áp. Còn nghĩa trang Biên Hòa thì điêu tàn.
Vào
năm 2006, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng ký quyết định chuyển mục đích sử dụng nghĩa
trang quân đội Biên Hòa từ quản lý quân sự sang dân sự nhằm phát triển kinh tế
- xã hội tỉnh Bình Dương và đổi tên thành nghĩa trang nhân dân Bình An.
Những
ngôi mộ xuống cấp nằm phơi dưới nắng là hiện thân bi kịch của một cuộc chiến tưởng
chừng như đã trôi xa vào quá vãng, đã qua nửa thế kỷ, nhưng thực ra, vết thương
của nó vẫn hiện diện trong mọi ngõ ngách, trên từng phận người và trên bình diện
quốc gia.
"Việc
trùng tu nghĩa trang Biên Hòa khi chiến tranh đã qua là một việc làm nhân đạo.
Nghĩa tử là nghĩa tận, một khi nằm xuống thì không còn phe này phe kia. Không
thể nói bên thắng là vua, thua là giặc được. Khi chết rồi thì mọi thù hận không
còn ý nghĩa nữa," ông Thành, nay đã 85 tuổi, chia sẻ với BBC ngày 24/4.
Nghĩa
trang Quân đội Quốc gia Biên Hòa trước năm 1975, một gia đình đang khóc thương
cho người lính đã tử trận.
Lời
hứa với đồng đội
Trong
hơn chín năm bị tù đày thời hậu chiến, ông Nguyễn Đạc Thành tận mắt chứng kiến
nhiều sự ra đi của bạn bè, đồng đội: họ chết vì đói, vì rét, vì kiệt sức. Những
người lính ra đi không thể nhắm mắt xuôi tay vì chưa được gặp vợ con một lần để
nói lời từ biệt.
Khi
lâm bệnh nặng trong tù, ông Thành cũng chỉ mong được gặp vợ con, nhưng ngày về
không có, tự do là điều xa vời.
"Lúc
đó tôi mới khấn với các anh rằng, nếu còn sống, được tự do, tôi sẽ đưa các anh
em về," ông Thành kể.
Lời
hứa đó mở đầu cho hơn 20 năm miệt mài tìm hài cốt, vận động cho việc trùng tu
nghĩa trang của những người lính VNCH.
Sang
Mỹ vào tháng 10 năm 1990, sau 17 năm ổn định gia đình, ông Thành đã trở lại Việt
Nam. Trong chuyến đi vào đầu năm 2007, ông đã gặp thủ tướng về hưu Võ Văn Kiệt
và theo lời ông Thành, chính ông Kiệt là người đầu tiên hứa sẽ giúp vận động việc
trùng tu nghĩa trang Biên Hòa, là người thực sự muốn lấp hố sâu ngăn cách, xóa
bỏ hận thù để kiến thiết đất nước.
"Nhưng
tiếc là ông Kiệt ra đi khi mộng chưa thành," ông Thành nói.
No comments:
Post a Comment