Hôm
qua có tên TP HCM sẽ có các phường SG, CL, GĐ. Điều này lại khiến cho một số
người bức xúc, mình chưa thấy anh em bo` đỏ bức xúc, mà là nhóm yêu cái tên SG!
Nhưng
nói đi cũng phải nói lại, mà muốn nói đi nói lại cũng phải hiểu thời thế và lịch
sử.
Nếu
xét về quy mô, TP HCM phải được đặt tên là Gia Định mới xứng, chứ không phải
Sài Gòn. Vì Sài Gòn trên thực tế chưa bao giờ to như vậy, trong khi tỉnh Gia Định
thời Nguyễn còn to hơn TP HCM mới, có lẽ bao luôn cả Đồng Nai.
Nhưng
việc đổi tên HCM thành Gia Định không hề đơn giản đâu. Hãy nhìn lại các trường
hợp tương tự. Đó là Leningrad và Stalingrad. Stalingrad được đặt để vinh danh
Stalin, nhưng bị đổi tên vào năm 1961, giai đoạn Khrushchev nắm quyền. Ông này
công khai chống lại Stalin và di sản của ông ta. Coi như chủ nghĩa Xét lại đã đảo
lộn hết tính chuyên chế của Stalin, gần như 1 chế độ mới.
Leningrad
thì bị/được đổi tên năm 1991, khi LX sụp đổ, coi như có chế độ mới. Dĩ nhiên di
sản của Lenin khổng lồ hơn Stalin. Nhưng chỉ có chế độ mới mới dám lật đổ 1 cái
tên, nhưng vẫn không hề lật đổ tượng đài hay lăng Lenin.
Bây
giờ Việt Nam đã đến lúc đó chưa mà mọi người lên tiếng? E rằng đổi tên xong thì
chế độ còn bền vững hơn ý, vì ông đổi tên khéo lại bị đổi luôn! Mà có đổi thì lại
nên thành Gia Định chứ không phải SG nhé.
Với
bộ máy hành chính coi như đã chốt, thì đã không dùng tên SG cho TP HCM được,
thì chỉ còn 2 cách, 1 là vẫn không đặt gì, như hiện tại, 2 là đặt tên phường.
Đương nhiên, có triệu người vui thì có triệu người buồn, vì chả có quy mô hành
chính nào trùng khớp được với cái tên SG. Hoặc là to quá hoặc là bé quá.
Theo
quan điểm của mình, thì việc họ khôi phục lại những cái tên SG, GĐ, CL là đáng
ghi nhận và cũng khá mạnh dạn về tư duy rồi. Mình chưa soi kỹ vị trí của phường
CL và GĐ, nhưng thấy phường SG đã bao trọn vị trí trung tâm hành chính cổ xưa của
SG cũ. Tức là bao gồm vị trí thành Gia Định cũ (tâm điểm là nhà thờ Đức Bà),
bao gồm dinh Độc Lập, dinh Gia Long, và tòa Đô chánh (UNND TP). Tức là vị trí xứng
đáng nhất, trung tâm đầu não nhất của TPHCM đã thuộc về SG. Tức là họ đã sự
nghiên cứu kỹ. Mình đoán CL và GĐ cũng như vậy, sẽ vào trung tâm của 2 đô thị
cũ kia.
Việc
dùng lại tên Chợ Lớn cũng không phải không nhạy cảm đâu. Thời Pháp thuộc, ban đầu
Chợ Lớn là TP riêng chủ yếu dân Hoa kiều ở, sau đó nó và SG (ban đầu cũng chỉ bằng
Q1 và Q3) đều nở ra gần dính vào nhau thì được nhập vào với tên ghép là Khu Sài
Gòn - Chợ Lớn, đến thời VNCH mới xóa tên Chợ Lớn, phải chăng là muốn giảm ảnh
hưởng của Hoa kiều? Chỉ có tên Gia Định là "lành" nhất.
Còn
chuyện nhiều người vẫn tâm tư thì không tránh khỏi được. Ngay cả cái tên Thăng
Long đến giờ còn chưa được phục hồi mà lý do cơ bản mình đoán là triều đại sau
muốn xóa bỏ sự lưu luyến của nhân dân với triều đại trước.
Thăng
Long bị đổi tên nhiều lần, từ Đông Đô (thời nhà Hồ lật nhà Trần), Đông Quan
(nhà Minh xâm lược), Đông Kinh (nhà hậu Lê) nhưng tên Thăng Long vẫn được dùng
song song. Rồi Tây Sơn đổi thành Bắc Thành, Gia Long đổi về Thăng Long (nhưng
không còn nghĩa rồng bay lên), Hà Nội (thời Minh Mạng) và đến giờ vẫn không được
đổi lại. Nếu có thể, HN nên có phường Thăng Long ở vị trí hoàng thành cũ. Vì thực
tế quy mô Thăng Long chắc cũng nhỏ. Còn tên Ba Đình thực ra mới có từ giai đoạn
nắm quyền HN ngắn ngủi của thị trưởng Trần Văn Lai của chính quyền Trần Trọng
Kim. Mình nghĩ chắc không ít người cho rằng tên này do chế độ ta đặt. Ba Đình
chẳng qua là lấy theo tên cuộc khởi nghĩa Ba Đình của nghĩa quân Cần Vương ở
Thanh Hóa, để đặt tên cái quảng trường thôi.
Cái
tên Hà Đông cũng có những thăng trầm không khác Gia Định mấy. Thời Pháp nó to
hơn HN nhiều lần, bao quanh HN, giống Gia Định bao quanh SG. Sau lại bị HN nuốt
luôn.
Như
vậy, việc những địa danh nổi tiếng có những thăng trầm là không ít, mà Thăng
Long là bị nhiều nhất trong khi chính nó cũng do được đổi tên mà có, cái tên Đại
La cũ giờ chỉ còn là con phố khá ngắn. Có địa danh bị đổi tên khá lãng xẹt, như
Thanh Hoa bị đổi thành Thanh Hóa vì ...kị húy bà phi nhà Nguyễn! Lẽ ra sau năm
54 có thể đổi lại rồi đó, như HN đã đổi hết tên phố kị húy (Tôn thành Tông...).
Quay
lại cái tên SG, thời chưa tới, quy mô không khớp, là những rào cản lớn nhất.
Cái tên Thăng Long không được khôi phục mà chưa thấy ai tâm tư cả! Mà mình nghĩ
tên đó còn hay hơn tên HN. HN mới đáng đổi tên nhất, vì đâu còn ở trong sông (Hồng)
nữa, bay qua sông từ đời nào!
"Rồng
bay lên" rõ ràng hay hơn Hưng Yên bay lên hay "trong sông" chứ.
P/S
Mình
thấy đề xuất tên phường Võ Thị Sáu ở Q3 xin lỗi, hơi bị vô tri! Tên VTS đã là 1
con đường rất dài ở gần đó rồi. Mà chị Sáu cũng không phải là nhân vật tiếng
tăm, có ảnh hưởng lớn trong lịch sử cũng như cho chế độ. Vậy mà đặt ngang vai với
SG, kể cũng éo le! Thiếu gì những cái tên lịch sử khác hay hơn?
Cái
công viên Lê Văn Tám, ở Q1, có nên nhân thể đổi lại tên cũ Mạc Đĩnh Chi?! Nhưng
kể ra tên đó cũng có cái hay, vì chỗ đó nguyên là nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi, người
âm nhiều, nên lấy tên âm binh (không có thật) ra đặt tên!
No comments:
Post a Comment