Các tổ chức quốc tế
muốn Việt Nam trả lời về cái chết của một lạt ma Tây Tạng
BBC News Tiếng Việt
11
tháng 4 năm 2025
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/creqq0zn8gyo
Nhà
lãnh đạo tôn giáo Tây Tạng, Lạt Ma Hungkar Dorje, được cho là đã chết một cách "đột ngột và bí
ẩn" tại Việt Nam.
Nhiều
tổ chức quốc tế và cộng đồng Tây Tạng đã lên tiếng yêu cầu Trung Quốc và Việt
Nam minh bạch về hoàn cảnh giam giữ và cái chết của ông.
Ông
Hungkar Dorje, 56 tuổi, là Viện trưởng Tu viện Lung Ngon ở huyện Gadê, châu tự
trị dân tộc Tạng Golog, tỉnh Thanh Hải ở cao nguyên Tây Tạng - một trong những
nơi chịu sự kiểm soát nghiêm ngặt của chính quyền trung ương Trung Quốc.
Cái
chết của ông Hungkar Dorje đã được một số tổ chức Tây Tạng và tổ chức nhân quyền
quốc tế xác nhận.
Trong
khi đó, chính quyền Việt Nam cho đến nay vẫn chưa công khai và chính thức lên
tiếng về sự việc này.
Theo
một số tổ chức lưu vong Tây Tạng, thi hài ông được để tại một bệnh viện ở Thành
phố Hồ Chí Minh.
BBC
News Tiếng Việt
chưa có điều kiện xác minh độc lập thông tin này.
Tu
sĩ Thích Đồng Long của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất - một tổ chức
không thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam - nói với BBC News Tiếng Việt hôm 10/4
rằng Lạt Ma Hungkar Dorje từng đi giảng pháp ở rất nhiều chùa thuộc giáo hội
nhà nước tại TP Hồ Chí Minh.
"Người
Việt Nam theo tu học theo vị lạt ma này rất đông."
"Vị
này từ Tây Tạng mà được chính quyền Việt Nam phê duyệt cho vào giảng dạy từ lâu
vốn đã khiến chúng tôi lấy làm lạ," tu sĩ Thích Đồng Long nói.
"Những
năm gần đây ngày càng nhiều tăng ni, Phật tử ở Việt Nam đã chia sẻ phép tu, các
lễ chú nguyện, phóng sanh của các vị lạt ma Tây Tạng. Theo tôi biết, các vị
lãnh đạo trong các nhóm tu tập này phần lớn là quan chức, doanh nhân, thân thiết
với chính quyền Việt Nam," ông nói thêm.
'Ẩn
náu' hay 'tĩnh tâm' tại Việt Nam?
Họp
báo của Chính quyền Trung ương Tây Tạng hôm 8/4 về "cái chết bí ẩn" của
Lạt Ma Hungkar Dorjee
Hôm
8/4, Chính quyền Trung ương Tây Tạng (CTA), tổ chức lưu vong tại Ấn Độ của người
Tây Tạng, đã tổ chức một cuộc họp báo về cái chết của Lạt Ma Hungkar Dorje.
Người phát
ngôn của CTA là Tenzin Lekshay và Ju Tenkjong, Giám đốc Viện Amnye Machen, đã
kêu gọi Trung Quốc trao trả thi hài của ông Hungkar Dorje cho Tu viện Lung Ngon
ở Tây Tạng, theo thông cáo báo chí đăng trên website của tổ chức này.
CTA
cũng gửi lời chia buồn đến gia đình, bạn bè và những người ủng hộ ông.
"Với
nỗi buồn sâu sắc, Chính quyền Trung ương Tây Tạng xác nhận cái chết đột ngột và
bí ẩn của Hungkar Dorje, một nhà lãnh đạo tôn giáo Tây Tạng nổi tiếng, trong sự
giam giữ của các quan chức Trung Quốc tại Việt Nam," thông cáo viết.
Theo
thông tin từ buổi họp báo, ông Hungkar Dorje đã "ẩn náu" tại Việt Nam
từ cuối tháng 9/2024, "do bị chính quyền Trung Quốc quấy rối ở Tây Tạng".
CTA cho
hay công an Việt Nam phối hợp với "mật vụ Trung Quốc" đã bắt ông ở
Sài Gòn hôm 25/3/2025.
Ông
Hungkar Dorje đã qua đời vào hôm 28/3, vẫn theo thông cáo.
Cũng
theo thông cáo của CTA, hôm 5/4/2025, năm nhà sư của Tu viện Lung Ngon, cùng với
một số viên chức chính phủ Trung Quốc đã đến Việt Nam để nhận thi hài ông
Hungkar Dorje.
Cùng
ngày, một cuộc họp đã được tổ chức tại Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam về vấn
đề này.
Thông
cáo cho hay thi hài được cho là đang được đặt ở một bệnh viện tại Thành phố Hồ
Chí Minh và không rõ các nhà sư có được nhìn tận mắt và đưa thi hài về tu viện
hay không.
CTA bày tỏ
lo ngại về tình trạng "đàn áp xuyên quốc gia" và "vi phạm nhân
quyền", đồng thời kêu gọi chính quyền Việt Nam và Trung Quốc có trách nhiệm
điều tra và giải trình về vụ việc.
BBC
News Tiếng Việt
đã liên hệ với CTA để tìm hiểu thêm thông tin nhưng chưa lập tức nhận được hồi
âm.
Họp
báo của Chính quyền Trung ương Tây Tạng hôm 8/4 về "cái chết bí ẩn" của
Lạt Ma Hungkar Dorjee
Hôm 4/4,
trang web Tu viện Hoa Sen đăng thông cáo bằng tiếng Việt về cái chết của Lạt Ma
Hungkar Dorje, dẫn nguồn Văn phòng Tu viện Lung Ngon.
Theo
đó, ông Hungkar Dorje mắc nhiều bệnh và đã rời tu viện để đi tĩnh tâm, như ông
từng viết trong di thư để lại tu viện.
Thông
cáo cũng viết rằng ông "bỗng nhiên lâm bệnh nặng" và qua đời vào ngày
29/3/2025 tại TP Hồ Chí Minh (thông tin thời điểm chết ở đây có khác biệt so với
thông báo của CTA nói trên).
"Với
sự hỗ trợ đặc biệt và dưới sự chỉ đạo của các quan chức có thẩm quyền từ chính
quyền địa phương, các cán bộ phối hợp với thành viên thế tục và những vị từ ban
quản lý Tu viện, cùng với thành viên gia đình của chính Lạt Ma, đang trên đường
đến Việt Nam để sắp xếp cùng chính phủ nhằm cung nghênh nhục thân của Lạt Ma về
nước," thông cáo viết.
Tuy
nhiên, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW), trong thông cáo báo chí phát đi hôm
9/4, đã phản bác tuyên bố này.
HRW
cho rằng tuyên bố của tu viện "không đầy đủ và có thể đã được viết dưới một
hình thức ép buộc nào đó, vì chính quyền Trung Quốc kiểm soát chặt chẽ việc quản
lý các tu viện Tây Tạng".
"Các
lạt ma Tây Tạng thường đi tĩnh tâm trong thời gian dài, nhưng có vẻ như rất khó
có khả năng các nhà sư cấp cao tại tu viện của họ không biết vị Lạt Ma [Hungkar
Dorje] đang ở đâu, che giấu thông tin trong nhiều tháng hoặc không biết rằng
ông đã đi nước ngoài. Ngoài ra, nếu Lạt Ma đi tĩnh tâm hoặc đang bị bệnh, chính
quyền sẽ không cần phải cấm thảo luận về tình hình của ông," HRW đánh giá.
Thông
cáo bằng tiếng Tây Tạng hôm 3/4/2025 được cho là của Tu viện Lung Ngon về cái
chết của Lạt Ma Hungkar Dorje, được dịch và đăng trên website Tu viện Hoa Sen
Phản
ứng từ quốc tế
Tổ
chức Theo dõi Nhân quyền Quốc tế (HRW), trong thông cáo báo chí phát đi hôm
9/4, đã đề nghị chính phủ Việt Nam "điều tra cái chết trong hoàn cảnh đáng
ngờ tại TP Hồ Chí Minh" của Lạt Ma Hungkar Dorje.
Theo
HRW, cộng đồng Tây Tạng và những người ủng hộ ông ở Ấn Độ - nơi có nhiều người
Tây Tạng sống lưu vong - cáo buộc rằng chính quyền Việt Nam và Trung Quốc đã bắt
giữ ông tại Việt Nam sau khi ông chạy khỏi Tây Tạng. Nhưng tu viện của ông, nơi
đang bị chính quyền Trung Quốc giám sát, lại tuyên bố rằng ông chết do bệnh
trong khi đang tĩnh tâm.
"Cái
chết của Hungkar Dorje tại Việt Nam đặc biệt đáng lo ngại vì chính quyền Trung
Quốc có hồ sơ đàn áp người Tây Tạng nghiêm trọng và bắt cóc công dân của họ tại
Việt Nam," Maya Wang, phó giám đốc phụ tráchTrung Quốc của HRW, phát biểu.
Dẫn
Nghị định thư Minnesota về điều tra những trường hợp tử vong có dấu hiệu phi
pháp, HRW kêu gọi chính quyền Việt Nam có "các động thái thích hợp",
bao gồm cung cấp kết quả khám nghiệm tử thi cho gia đình ông Hungkar Dorje.
Tu
viện Lung Ngon, tỉnh Thanh Hải, Trung Quốc
Hôm
9/4, bảy tổ chức Tây Tạng độc lập với chính phủ cũng phát đi thông cáo chung
"bày tỏ mối quan ngại sâu sắc về cái chết đột ngột" của Lạt Ma
Hungkar Dorje.
Bảy
tổ chức này gồm: International Tibet Network, Free Tibet, Tibet Justice Center,
Australia Tibet Council, Tibet Action Institute, Students for a Free Tibet,
Students for a Free Tibet – India.
Theo
thông cáo đăng trên trang web của tổ chức Free Tibet (Tự do cho Tây Tạng), bảy
tổ chức này cho hay một nhóm các viên chức Trung Quốc từ Ban Công tác Mặt trận
Thống nhất, Phòng Tôn giáo của chính quyền huyện Gadê, Phòng An ninh của chính
quyền châu tự trị dân tộc Tạng Golog và Phòng Tình báo Tỉnh Thanh Hải đã đến Việt
Nam vào sáng ngày 5/4.
"Mối
quan ngại của chúng tôi càng tăng lên do những lời kể mâu thuẫn về hoàn cảnh
xung quanh cái chết của ngài, bao gồm cả việc nguyên nhân ban đầu do chính quyền
Việt Nam nêu ra là do đau tim và chính quyền Trung Quốc đã nhanh chóng trình giấy
chứng tử cho Tu viện Lung Ngon ở Tây Tạng, nhưng không cho phép tu viện lưu giữ
bất kỳ hồ sơ nào hoặc sao chép các tài liệu này."
Bảy
tổ chức này cũng đưa ra sáu khuyến nghị đối với chính phủ Việt Nam, "phù hợp
với các tiêu chuẩn pháp lý quốc tế", trong đó có việc điều tra về cái chết
của ông Hungkar Dorje và tạo điều kiện đưa thi hài của ông về với gia đình.
Một
quan chức cấp huyện đến thăm tu viện Lung Ngon vào ngày 15/10/2024 để "kiểm
tra việc quản lý chùa". Báo chí Trung Quốc đưa tin này nhưng không đề cập
đến tên ông Hungkar Dorje.
Lạt
Ma Hungkar Dorje là ai?
Lạt
Ma Hungkar Dorje
Lạt Ma Hungkar Dorje, sinh năm 1969, tại vùng
Amdo (ngày nay là một vùng bao gồm tỉnh Thanh Hải) của Tây Tạng, "là một
nhà lãnh đạo tinh thần Tây Tạng xuất sắc. Cuộc đời của ông tiêu biểu cho sự cống
hiến không ngừng nghỉ để bảo tồn bản sắc Tây Tạng thông qua các sáng kiến về giáo dục, chăm sóc
sức khỏe và văn hóa", theo Chính quyền Trung ương Tây Tạng (CTA).
Ông
Hungkar Dorje có hàng ngàn tín đồ trong và ngoài Trung Quốc, bao gồm ở Việt
Nam.
CTA
cho biết ông Hungkar Dorje đã thành lập Trường Trung học Kỹ thuật Nghề nghiệp
Hungkar Dorje miễn học phí cho 1.000 học sinh và thành lập Phòng khám Y khoa Từ
bi Hungkar cho người Tây Tạng khó khăn.
Ông
cũng là tác giả hơn 20 cuốn sách về văn hóa và Phật giáo Tây Tạng.
Theo
các tổ chức lưu vong Tây Tạng, năm ngoái, chính quyền Trung Quốc đã ép ông
Hungkar Dorje phải tiếp đón Ban Thiền Lạt Ma (đứng thứ hai về cấp bậc sau Đạt
Lai Lạt Ma) do Trung Quốc bổ nhiệm, tại tu viện của ông, nhưng ông đã không
tuân thủ.
Quan
chức tỉnh Thanh Hải đã thẩm vấn ông sau đó và cáo buộc ông đã không tuân thủ
các chính quyền Trung Quốc trong công tác giáo dục của mình tại Golog. Những sự
kiện này khiến ông phải trốn khỏi tu viện từ cuối tháng 9/2024, vẫn theo các tổ
chức này.
Chính
quyền Trung Quốc từ lâu đã tham gia vào hoạt động đàn áp xuyên quốc gia, bao gồm
đàn áp người Tây Tạng sống ở nước ngoài, theo HRW.
Chính
phủ Trung Quốc đã bắt giữ và hồi hương ít nhất hai nhà bất đồng chính kiến từ Việt Nam với sự hợp
tác của chính quyền Việt Nam, đó là Đổng Quảng Bình vào năm 2022 và Vương Bỉnh
Chương vào năm 2002, theo HRW.
Ông
Hungkar Dorje mất tích và qua đời trong bối cảnh chính phủ Trung Quốc đàn áp
các nhà giáo dục Tây Tạng nổi tiếng và các trường học mà họ điều hành, những
người thúc đẩy ngôn ngữ và văn hóa Tây Tạng, ở các khu vực miền đông Tây Tạng
bao gồm cả Golok, HRW cho hay trong thông cáo báo chí hôm 9/4.
---------------------------
Tin
liên quan
·
Sư Minh Tuệ được
nêu tên khi Việt Nam bị Mỹ 'quan ngại' về tôn giáo
2
tháng 4 năm 2025
·
Vụ Y Quynh Bđăp:
Thái Lan còn an toàn cho người tị nạn?
12
tháng 10 năm 2024
·
Người theo đạo ở Việt
Nam tăng bất chấp tỷ lệ vô thần tăng ở Đông Á
24
tháng 6 năm 2024
·
Hương bay ngược
gió: Vì sao sách về sư Minh Tuệ bị cấm phát hành?
27
tháng 12 năm 2024
·
Trung Quốc bị cáo
buộc giết chết ngôn ngữ Tây Tạng bằng trường nội trú
10
tháng 3 năm 2024
==============================================
Cao
tăng Tây Tạng chết khi đang bị giam giữ ở Việt Nam
Biên tập bởi Trường Sơn
- RFA
2025.04.08
https://www.rfa.org/vietnamese/trong-nuoc/2025/04/08/tay-tang-cao-tang-chet-viet-nam/
Chính
quyền Việt Nam và Trung Quốc bị cáo buộc đã phối hợp bắt giữ và giam vị cao
tăng này cho đến khi ông qua đời.
Tulku
Hungkar Dorje được nhìn thấy trong bức ảnh không có ngày tháng. (Citizen
photo)
Chính
phủ lưu vong của Tây Tạng hôm 8 tháng 4 đã đưa ra một thông cáo báo chí, thông
báo về cái chết của cao tăng Tulku Hungkar Dorje, trụ trì một tu viện và là một
nhà giáo dục nổi tiếng.
Vị cao tăng sinh năm 1969 được cho là
đã qua đời ở Thành phố Hồ Chí Minh vào ngày 29 tháng 3, tuy nhiên phải đến tận
ngày 3 tháng 4 thì tin tức mới được loan tải.
Theo
nguồn tin từ Tây Tạng, chính quyền Trung Quốc đã triệu tập bảy vị sư từ Tu viện
Lung Ngon, do cao tăng Tulku Hungkar Dorje làm trụ trì, để thông báo về cái chết
của ông.
Chính
phủ lưu vong Tây Tạng cho biết vị cao tăng này đã tới Việt Nam từ tháng 9 năm
2024 để tránh sự truy bức của chính quyền Trung Quốc.
Nhưng
sau đó đã bị công an Việt Nam và Trung Quốc phối hợp bắt giữ tại một khách sạn ở
Tp. HCM vào ngày 25 tháng 3 năm 2025.
Phía
Trung Quốc không cho biết nguyên nhân dẫn đến cái chết của ông, trong khi truyền
thông lẫn chính quyền Việt Nam hoàn toàn im lặng cho tới thời điểm này.
Cao
tăng Tulku Hungkar Dorje, danh hiệu “Tulku” trong Phật giáo Tây Tạng ám chỉ một
người đã tái sinh, đã biến mất ngay sau buổi thuyết giảng trước công chúng vào
ngày 21 tháng 7 năm 2024.
Các
quan chức Trung Quốc sau đó đã áp đặt các hạn chế đối với các nhà sư của tu viện
và người dân Tây Tạng địa phương, cấm mọi cuộc thảo luận công khai về vụ mất
tích và cấm chia sẻ các bài giảng của ngài dưới dạng âm thanh hoặc video, các
nguồn tin cho biết.
Khi
các nhà sư được thông báo về sự ra đi của vị trụ trì vào thứ Tư, họ đã phải ký
vào một văn bản của chính phủ xác nhận cái chết của ông, nhưng các quan chức
Trung Quốc đã không tiết lộ điều gì đã xảy ra với hài cốt của vị cao tăng, cũng
như nơi ông ở trong những tháng ông mất tích.
Người
dân ở Tây Tạng đã lên các nền tảng mạng xã hội để bày tỏ sự thương tiếc về cái
chết của ông và viết những lời tri ân đầy xúc động, tưởng nhớ những đóng góp của
ông trong việc bảo tồn văn hóa Tây Tạng, hỗ trợ hàng nghìn người dân thiệt thòi
và thành lập các trường học tư thục ở Tây Tạng.
*****
Việt
Nam được kêu gọi điều tra cái chết của cao tăng Tây Tạng
Trường Sơn - RFA
2025.04.10
https://www.rfa.org/vietnamese/trong-nuoc/2025/04/10/cao-tang-tay-tang-chet-o-viet-nam/
Ông
qua đời chỉ bốn ngày sau khi bị quyền Trung Quốc kết hợp với chính quyền Việt
Nam bắt giữ.
Tulku
Hungkar Dorje tại một buổi họp mặt để kỷ niệm Ngày Thư pháp Tây Tạng. Ảnh chụp
vào tháng 4 năm 2022. (Citizen photo)
Tổ chức
Theo dõi Nhân quyền (HRW) hôm 10 tháng 4 đã ra tuyên bố kêu gọi chính quyền Việt
Nam điều tra về “cái chết đáng ngờ” của cao tăng Tulku Hungkar Dorje người Tây
Tạng.
Vị
trụ trì một tu viện nổi tiếng ở Tây Tạng được báo cáo là đã qua đời ở Thành phố
Hồ Chính Minh hôm 29 tháng 3, sau một thời gian bặt vô âm tín. Tu viện của ông,
vốn bị chính quyền Trung Quốc kiểm soát, giải thích rằng ông qua đời vì bệnh tật
khi đang đi nghỉ dưỡng.
Tuy
nhiên, chính phủ lưu vong của người Tây Tạng cáo buộc chính quyền Trung Quốc kết
hợp với chính quyền Việt Nam bắt giữ ông vào ngày 25 tháng 3 năm 2025, trong
lúc ông đang trốn tránh sự truy lùng của chính quyền Trung Quốc ở Việt Nam. Bốn
ngày sau đó thì ông qua đời.
Thi
thể của ông được cho là đã được bảo quản tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec
Central Park. Không rõ chính quyền hai nước đã bàn giao thi thể của ông hay
chưa.
“Cái
chết của Humkar Dorje Rinpoche tại Việt Nam đặc biệt đáng lo ngại, nói lên sự
đàn áp của chính quyền Trung Quốc đối với người Tây Tạng và thành tích bắt cóc
công dân của họ tại Việt Nam,” bà Maya Wang, phó giám đốc phụ trách Trung Quốc
tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cho biết.
“Chính
quyền Việt Nam nên điều tra những khiếu nại này một cách uy tín và công bằng và
có hành động thích hợp, bao gồm cả việc cung cấp kết quả khám nghiệm tử thi cho
gia đình Humkar Dorje.” Bà nói thêm.
Cũng
có tin cho rằng một vài đồ đệ của vị cao tăng này cũng đã bị bắt giữ ở Việt
Nam, và có nguy cơ bị giao cho Trung Quốc, nơi họ sẽ phải đối diện với tra tấn
và ngược đãi, Theo dõi Nhân quyền cho biết thêm.
Chính
phủ Trung Quốc được biết là đã bắt giữ và hồi hương ít nhất hai nhà bất đồng
chính kiến từ Việt Nam với sự hợp
tác của chính quyền Việt Nam, bao gồm Dong Guangping vào năm 2022 và Wang
Bingzhang vào năm 2002.
Phía
Việt Nam vẫn chưa lên tiếng về cáo buộc này.
Nguồn
tin từ Tây Tạng cho biết cao tăng Tulku Hungkar Dorje có một số lượng tín đồ ở
Việt Nam. Và đó là lý do ông đến Việt Nam để tránh sự truy bức của chính quyền
Trung Quốc.
Người
dân Tây Tạng đang bày tỏ sự thương tiếc về cái chết của ông trên mạng xã hội.
Nhưng cũng có những báo cáo cho rằng chính quyền Trung Quốc đang nỗ lực cấm
đoán việc nhắc đến ông. Thậm chí, tu viện của ông đã bị cấm tổ chức lễ tang cho
vị trụ trì.
No comments:
Post a Comment