Vì sao ông Zelensky
không thể và sẽ không từ bỏ Crimea?
Paul Kirby
Biên
tập viên kỹ thuật số Các vấn đề châu Âu
26
tháng 4 2025, 08:23 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/ce82jzrwl19o
Tổng
thống Ukraine Volodymyr Zelensky
Những
người lính áo xanh này đánh dấu sự khởi đầu cuộc chiến tranh của Nga với
Ukraine, mà đỉnh điểm là sự xâm lược toàn diện vào năm 2022.
Tương
lai của Crimea hiện nay là trọng tâm trong kế hoạch hòa bình của Tổng thống
Donald Trump và điều đó cũng đã khiến Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky loại
trừ khả năng công nhận quyền kiểm soát của Nga đối với bán đảo này.
Các
điều khoản chính xác trong kế hoạch của ông Trump chưa được công bố, nhưng các
báo cáo cho thấy kế hoạch sẽ bao gồm việc Hoa Kỳ công nhận Crimea là một phần hợp
pháp của Nga - de jure theo tiếng Latin.
Đối
với ông Trump, bán đảo phía nam của Ukraine đã "mất từ lâu" và
"không phải là một phần của các cuộc thảo luận" trong các cuộc đàm
phán hòa bình. Nhưng đối với ông Zelensky, việc từ bỏ Crimea vốn là một phần
không thể tách rời của Ukraine là điều không thể chấp nhận được.
Như
lời của nghị sĩ đối lập Iryna Gerashchenko, "toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền
là một vấn đề không thể thoả hiệp đối với Ukraine và người dân Ukraine".
Ông
Trump nêu quan điểm rằng "nếu [Volodymyr Zelensky] muốn Crimea, tại sao họ
không chiến đấu vì vùng đất này 11 năm trước khi được trao cho Nga mà không cần
bắn một phát súng nào?"
Hầu
như chẳng phải tốn đến súng đạn, nhưng Crimea đã bị chiếm giữ dưới sự đe dọa vũ
lực trong một khoảng trống quyền lực.
Ông
Putin sau đó đã thừa nhận đã âm mưu chiếm Crimea trong một cuộc họp thâu đêm với
các quan chức của mình vài ngày sau khi nhà lãnh đạo thân Nga của Ukraine bị lật
đổ tại Kyiv.
Crimea
là rào cản với ông Trump
Đối
với một lãnh đạo Mỹ đang vội vàng tìm kiếm một thỏa thuận hòa bình, Crimea có
thể trở thành một trở ngại lớn.
Ông
Trump đã đúng khi nói rằng cơ hội để Ukraine giành lại Crimea trong tương lai gần
là rất ít, và thực tế, cơ hội đó đang nằm dưới sự kiểm soát của Nga. Tuy nhiên,
điều này vẫn rất khác với việc công nhận Crimea là hợp pháp.
Zelensky
viện dẫn "Tuyên bố Crimea" năm 2018 của Ngoại trưởng Mỹ lúc bấy giờ,
Mike Pompeo.
Khi
đó, ông Pompeo nói rằng Mỹ từ chối "cuộc sáp nhập Crimea của Nga" và
cam kết sẽ tiếp tục phản đối cho đến khi toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine được phục
hồi.
Ông
Zelensky ám chỉ rằng ông Trump đã ủng hộ Ukraine về vấn đề Crimea vào thời điểm
đó, và lúc này nên tiếp tục như vậy.
Nếu
một cuộc chiếm đất không được cộng đồng quốc tế công nhận nhưng lại được Mỹ chấp
nhận là hợp pháp, điều đó sẽ có ý nghĩa gì đối với luật pháp quốc tế và các
nguyên tắc của Hiến chương Liên Hợp Quốc?
Vài
tuần sau khi cuộc chiến tranh toàn diện của Nga bắt đầu, đã có một đề xuất ban
đầu ở Istanbul nhằm tạm hoãn vấn đề này, để Nga và Ukraine có thể giải quyết
trong vòng 10-15 năm tới.
Ý
tưởng này không được chấp nhận, nhưng đó cũng là một cách để vượt qua trở ngại
này.
Ông
Zelensky bị hiến pháp Ukraine ràng buộc
Ông
Trump và Phó Tổng thống JD Vance đã nhiều lần tỏ ra thất vọng với ông Zelensky
tại
Ông
Zelensky kiên quyết việc không có quyền từ bỏ Crimea: "Chuyện này không có
gì để bàn. Điều đó trái với hiến pháp của chúng tôi."
Điều
2 của hiến pháp quy định rằng chủ quyền của Ukraine "mở rộng trên toàn bộ
lãnh thổ của mình," và "trong đường biên giới hiện tại là không thể
chia cắt và bất khả xâm phạm."
Bất
kỳ thay đổi nào liên quan đến lãnh thổ Ukraine đều phải được đưa ra trưng cầu
dân ý trên toàn quốc, và cuộc trưng cầu này phải được quốc hội Ukraine phê chuẩn.
Không
chỉ Tổng thống Trump gặp khó khăn với Kyiv, mà Nga cũng coi hiến pháp của
Ukraine là một "trở ngại" cho các nỗ lực hòa bình.
Hiến
pháp có thể được sửa đổi, nhưng điều đó không thể thực hiện khi Ukraine đang
trong tình trạng thiết quân luật.
Việc
chấp thuận hành động sáp nhập bất hợp pháp của Nga sẽ không chỉ là một lằn ranh
đỏ đối với Ukraine mà còn là một tiền lệ đáng sợ đối với các quốc gia như
Romania, vốn giáp với Biển Đen.
Tiền
lệ này sẽ còn được cảm nhận rộng lớn hơn vượt ra ngoài khu vực Biển Đen.
Nga
có quyền đòi chủ quyền đối với Crimea không?
Ông
Vladimir Putin đã tổ chức một buổi hòa nhạc và phát biểu tại Moscow để kỷ niệm
ngày sáp nhập Crimea vào năm 2022
Vì
lý do lịch sử, người Nga từ lâu đã coi Crimea là một phần lãnh thổ của mình, và
Tổng thống Putin đã từng nói về "mối liên hệ sống động và không thể tách rời"
với bán đảo này – nơi có các khu nghỉ dưỡng ven Biển Đen và khí hậu mùa hè ấm
áp.
Tuy
nhiên, cùng với phần còn lại của Ukraine, Crimea đã bỏ phiếu ủng hộ độc lập khỏi
Liên Xô đang sụp đổ vào năm 1991. Khi đó, Crimea có quy chế là một nước cộng
hòa tự trị trực thuộc Ukraine, và Kyiv cho phép Nga thuê cảng Sevastopol để làm
căn cứ cho Hạm đội Biển Đen.
Sau
khi sáp nhập Crimea vào năm 2014, ông Putin tìm cách củng cố quyền kiểm soát của
Nga tại đây, trước hết bằng cây cầu dài 12 dặm bắc qua eo biển Kerch được xây dựng
vào năm 2018, và sau đó là việc chiếm đóng "hành lang trên bộ" dọc
theo bờ biển biển Azov vào năm 2022.
Ông
Putin cho rằng mình đang sửa chữa một sai lầm đã gây tổn hại cho nước Nga khi
nhà lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchev chuyển giao Crimea cho Ukraine vào năm
1954. Ông nói, nước Nga khi đó "không chỉ bị cướp, mà còn bị cướp trắng trợn".
Crimea
lần đầu tiên được Nga hoàng sáp nhập dưới thời Catherine Đại đế vào năm 1783 và
vẫn là một phần của Nga cho đến quyết định của Khrushchev.
Nga
và Ukraine đều là các nước cộng hòa Xô viết nên đó không phải là vấn đề lớn đối
với Điện Kremlin vào năm 1954.
Hơn
một nửa dân số Crimea là người Nga, chủ yếu là vì phần lớn dân số bản địa - người
Tatar Crimea - đã bị trục xuất dưới thời nhà độc tài Liên Xô Joseph Stalin vào
năm 1944.
Người
Tatar chỉ có thể trở về Crimea sau thời gian lưu vong từ năm 1989 khi Liên Xô
tan rã và hiện họ chiếm khoảng 15% dân số Crimea.
Nga
nhanh chóng tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý vào tháng 3/2014 nhưng đã bị cộng
đồng quốc tế bác bỏ vì cho rằng đó là trò lừa bịp và Đại hội đồng Liên Hợp Quốc
đã thông qua một nghị quyết ủng hộ chủ quyền của Ukraine.
Tòa
án Hình sự Quốc tế phán quyết hoạt động của Nga tại Crimea là "chiếm đóng
liên tục".
Refat
Chubarov, Chủ tịch Mejlis, một cơ quan đại diện cho người Tatar ở Crimea, đã
khăng khăng rằng Ukraine phải từ chối mọi nhượng bộ lãnh thổ để đổi lấy hòa
bình.
"Crimea
là quê hương của người Tatar bản địa ở Crimea và là một phần không thể tách rời
của Ukraine", ông nói.
Crimea
có thể không phải là vấn đề duy nhất
Kế
hoạch hòa bình của ông Trump vẫn chưa được công bố, nhưng theo nhiều báo cáo và
phát biểu của các quan chức Mỹ, Ukraine sẽ phải tuân theo một số điều kiện khó
khăn khác.
Việc
Nga chiếm đóng gần 20% lãnh thổ Ukraine sẽ được công nhận trên thực tế, theo
ranh giới hiện tại, đồng nghĩa với việc đóng băng xung đột tại bốn khu vực của
Ukraine: Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhzhia.
Theo
trang tin Axios của Mỹ, điều đó sẽ được đảm bảo bằng một "cam kết an ninh
mạnh mẽ", có thể được hậu thuẫn bởi một "liên minh tự nguyện" gồm
Anh, Pháp, nhưng không có Mỹ.
Sẽ
có một hứa hẹn rằng Ukraine sẽ không được gia nhập NATO, mặc dù nước này có thể
gia nhập Liên minh châu Âu (EU).
Tất
cả các lệnh trừng phạt của Mỹ sẽ được dỡ bỏ và hợp tác kinh tế với Mỹ sẽ được
tăng cường.
Axios
cũng cho rằng Nga sẽ trả lại một phần nhỏ vùng lãnh thổ bị chiếm ở tỉnh Kharkiv
và cho phép Ukraine "đi lại không bị cản trở" trên sông Dnipro, trong
khi Mỹ sẽ tiếp quản nhà máy điện hạt nhân ở Zaporizhzhia – nơi bị Nga chiếm
đóng từ năm 2022.
Ngoài
ra, còn có một thỏa thuận giữa Mỹ và Ukraine về việc chia sẻ lợi nhuận từ
khoáng sản, mà Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal dự kiến sẽ ký kết với Mỹ trước
thứ Bảy (25/4).
·
Năm lá bài Trung Quốc
đang nắm trong cuộc chiến tranh thương mại với Mỹ
24 tháng 4 năm 2025
·
Nga đang tịch thu nhà
của người Ukraine ở Mariupol như thế nào?
17 tháng 4 năm 2025
·
Đồng minh Ukraine lên
án Nga về vụ tấn công tên lửa chết người
14 tháng 4 năm 2025
No comments:
Post a Comment