Thế Dũng và Văn Biển
20/08/2018
Vài
câu hỏi phụ
Thế
Dũng: Anh
có thể kể vài “chuyện vui buồn” quanh kịch bản sân khấu và hai Đoàn kịch thể
nghiệm của anh không?
Nhà
văn Văn Biển: Như
trên tôi đã nói, trong các loại hình nghệ thuật tôi chọn Sân khấu là nơi dấn
thân, bày tỏ quan điểm, lập trường của mình. Khác với Đêm Stockhôn,
ca ngợi cuộc kháng chiến chống Pháp, đứng trong dàn đồng ca hợp xướng thời bấy
giờ.
Một
số kịch bản khác sau này dần manh nha những suy tư riêng, không theo truyền thống
chung, vượt ra khỏi quỹ đạo hiện thực một nửa. (Mặt tốt được nhân lên, mặt xấu
che đi). Sân khấu những thập niên trước có sức mạnh, sức lan tỏa nhanh chóng có
hiệu quả ngay lập tức của nó.
Còn
nhớ ở một nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu, sau đêm diễn, khán giả ra về và biến
thành cuộc biểu tình phản đối chính quyền lúc đó. Nó khác với các loại hình nghệ
thuật khác. Cuốn sách dẫu hay tới mấy, người đọc có thể bỏ sách xuống làm việc
khác. Còn sân khấu, mọi vấn đề dẫu lớn tới đâu chỉ gói gọn trong vài tiếng đồng
hồ. Để gắn chặt khán giả trên ghế, kịch bản cần có mấy yếu tố. Chất thơ để tâm
hồn người xem bay lên. Đồng thời phải có chất triết lý để tạo nên sức nặng, giữ
người xem ở lại. Tất cả những điều đó phải nằm trong cốt truyện, trong tính
cách nhân vật và đều được thể hiện qua đối thoại. Đối thoại bấy giờ như một trò
chơi ảo thuật tung hứng đầy ấn tượng.
*
*
Văn Biển và Thế Dũng
19/08/2018
Thế
Dũng: Ngay
từ thời trai trẻ anh đã kiên quyết chỉ trở thành nhà văn nổi tiếng chứ không chịu
trở thành Đảng viên dù là cháu ruột của một Thủ tướng nổi tiếng. Bạn bè hay gọi
anh là nhà văn Hoàng thân vì anh là một trí thức văn nghệ sĩ thuộc hạng “con
ông cháu cha”. Anh đã sống vắt qua hai thế kỷ, gần gũi với cõi thâm cung bí sử
của Chính quyền Cộng sản Việt Nam.
Que
diêm thứ Tám của anh làm tôi hình dung ra ngôi nhà mà định mệnh đã dành cho
anh, cũng là ngôi nhà trái tim tan vỡ. Sự đau đớn của anh không giống sự đau đớn
của Berna Sô. Nó giống như một cơn bão của tâm trí mà anh đã âm thầm tích tụ từ
thời đại của mình. Sau ngót ba mươi năm từ lúc khởi bút khi viết đến dòng cuối cùng
với tâm thế dứt ruột để cuốn sách ra đời anh đã khóc.
Hy
vọng Que diêm thứ Tám chưa phải là cơn bão cuối cùng của Văn Biển. Anh nghĩ
sao?
Nhà
văn Văn Biển: …
“Kiên quyết trở thành nhà văn nổi tiếng”. Bạn ơi, không bao giờ có chuyện đó
đâu. Năm 25 tuổi vào làm ở Sở Địa chất. 9 năm sau chuyển sang Hội Sân khấu với
kịch bản “Đêm Stockhôn” và truyện “Cô bê 20” là tấm chứng chỉ,
hay tờ giấy thông hành vào Hội Nghệ sĩ Sân khấu. Cho tới lúc nghỉ hưu, chưa qua
chức tổ phó Công đoàn.
Mặc
dầu là cháu ruột cụ Phạm Văn Đồng, lại được cụ cưng chiều và sống trong ngôi
nhà riêng của chú 17 năm, cho tới nay cũng chỉ là anh thợ cày, mấy nhà phê bình
“lớn” không mấy ai biết tên, biết tuổi. Có vài cuốn sách được Trung ương Đoàn
khen là bằng chứng cao nhất về những trang viết cho lứa tuổi Thiếu nhi. Còn
“hoàng thân, hoàng thích” là vài anh em quen biết họ gọi đùa cho vui, chứ anh
em họ biết thằng Biển là ai, là thế nào rồi.
*
*
Văn Biển và Thế Dũng
17/08/2018
Thưa
quý Tòa, các ngài đã đọc kỹ Que diêm thứ Tám chưa? Các ngài có thấy có một câu
chữ nào tác giả phản bội Tổ Quốc, chống lại Nhân Dân. Các ngài chỉ ra, tôi xin
chịu tội, không cần phải mất thì giờ các vị xét hỏi. Còn như kết tội chống Đảng,
chống phá Nhà nước thì Đảng nên tự xem lại mình.
Thế
Dũng: Tôi
cho rằng dù được chuyển hóa từ một kịch bản sân khấu thì tiểu thuyết Que diêm
thứ Tám đã được anh viết ra bằng bút pháp của chủ nghĩa hiện thực huyền ảo
phương Đông mang đậm sắc thái Việt? Chính bút pháp này đã làm cho cuốn sách vừa
có không khí tiểu thuyết tâm lý xã hội, vừa có kích cỡ của một tiểu thuyết tư
liệu lịch sử tỏ bày nhiều chuyện thâm cung. Anh nghĩ sao về cảm nhận của tôi?
Nhà
văn Văn Biển: Câu
này tôi đã trả lời phần nào ở những câu hỏi đầu. Ở đây tôi xin nói thêm, khi cầm
bút chuyển từ kịch bản sân khấu sang tiểu thuyết, tôi không nghĩ tới sẽ dùng
bút pháp gì. Đơn giản khởi đầu của kịch bản là một câu chuyện thuần túy ở cõi
âm. Điều này không có gì mới ở văn học nước ta, đã có từ những thế kỷ trước.
Nhưng khi chuyển sang tiểu thuyết thì những điều chưa nói được hay không thể
nói được trong kịch bản thì khi chuyển sang tiểu thuyết có điều kiện để nói lên
những chuyện trên trần thế, những nhân vật có thật ngoài đời, những nhân vật lịch
sử đã mất hoặc còn đang sống. Vì lẽ đó, mới có những “chương viết thêm” ngoài
những chuyện xảy ra ở cõi âm.
Cũng
không dám gọi là sự sáng tạo khi trộn lẫn cả hư và thực. Gọi là một kho tư liệu
như anh nói thì e hơi quá. Chỉ điểm qua một số nhân vật mình biết, nắm bắt được,
những nhân vật quan trọng, tầm cỡ. Tôi không có tham vọng hay ý đồ nói về các
chuyện thâm cung bí sử. Nếu cần thì đó là nội dung của một cuốn sách khác.
*
*
Văn Biển và Thế Dũng
13/08/2018
LTS: Chúng tôi nhận được
bài viết của nhà văn Văn Biển gửi tới, liên quan tới bối cảnh và những rắc rối
khi cho ra đời đứa con tinh thần của mình: “Que
Diêm Thứ Tám“. Đây là phần đối thoại giữa nhà văn và Thế Dũng, nằm ở phần
“Thay cho lời ngỏ gửi bạn đọc” trong quyển sách nói trên.
Do
phần đối thoại này khá dài, nên nó sẽ được đăng thành nhiều kỳ để phục vụ độc
giả.
***
Thế
Dũng: Thưa
anh từ tháng năm 1987, nhà văn Lê Phương, bạn thân của anh đã đề nghị tôi chuyển
kịch bản sân khấu Que diêm thứ Tám của Văn Biển thành kịch bản điện ảnh trong
thời gian 40 ngày tại Trại sáng tác của Xưởng phim truyện Việt Nam do Bộ Văn
hóa tài trợ. Với tôi, đó là chuyện bất khả thi. Rốt cục, khi kết thúc Trại tôi
đã nộp cho Lê Phương kịch bản điện ảnh Chuyện tình dở dang và Que diêm thứ Tám
chỉ còn lại trong ký ức.
Ngót
30 năm sau, anh ủy thác cho tôi và Vipen bản thảo tiểu thuyết Que diêm thứ Tám
để tôi có thể xuất bản nó tại Đức. Năm 2015, khi việc trình bày sách và thiết kế
bìa cho Que diêm thứ Tám đã xong xuôi, chuẩn bị đưa vào nhà in, anh bỗng dưng đề
nghị Vipen dừng lại việc xuất bản. Vì lý do cầu toàn theo tinh thần duy mỹ của
Flobe hay do anh e ngại các con chữ của mình gặp tai nạn? Anh có thể chia xẻ sự
cố này được không?
Sau
này mỗi lần về nước, tôi đều hỏi thăm Que diêm thứ Tám, lần nào tôi cũng chứng
kiến sự khắc khoải, day dứt của anh. Mãi đến bây giờ anh mới yên tâm để Que
diêm thứ Tám bật sáng giữa đời vào lúc sắp 90 tuổi. Dù không phải
do Vipen xuất bản ở Đức tôi vẫn chân thành mừng rỡ vì Que diêm thứ Tám không thể
bật sáng chậm hơn nữa.
Anh
nghĩ sao về sự muộn màng này?
No comments:
Post a Comment