09/09/2019
(VNTB)
- Biết đến bao giờ nhà giáo Việt Nam mới độc lập suy nghĩ, từ chuyện nhỏ đến
chuyện lớn trong nghề dạy học cao quí và nhân văn này?!
“Bộ Giáo dục và Đào tạo” vốn là “Bộ Chữ Nghĩa” nhưng
thực ra họ lại coi rẻ con chữ, nói viết tào lao, nói sao cũng được.
1. “Khai Giảng”, “ Khai Học” Hay “Khai Trường” ?
Nhân ngày mở đầu năm học mới, xin bàn chút chữ nghĩa
tên gọi.
Tôi nhớ, ngày xưa quen gọi là ngày “khai trường”. Chẳng
biết từ bao giờ, toàn quốc gọi “Ngày khai giảng”, có văn bản nào của Bộ
qui định như vậy không ?
Nào thử so sánh:
Bên Tàu họ gọi “ngày đầu tiên đi học trong năm” thế
nào?
Đây bản tin trên Hoàn cầu Thời báo:
“Trường song ngữ Bạt Tụy ở Bắc Kinh tổ chức LỄ KHAI
HỌC niên học 2019-2020”.
(北京拔萃双语学校举行2019-2020学年度开学典礼)
Người Trung Quốc gọi là “Ngày khai học”, vì họ
chú trọng chữ “học”.
Người Việt Nam gọi là “Ngày khai giảng”, thế
là chú trọng chữ “giảng” dạy của giáo viên.
Đây bản tin giáo dục ở Mỹ:
Vậy ở phương Tây là Lễ khai trường: “opening
ceremony school”.
Vậy là, phương Tây chính xác nhất. Do người ta có
quan niệm đầy đủ mà có tên gọi chính xác nhất.
Phương Tây họ chú trọng tất cả những người có liên
quan “khai trường”. “Khai trường” theo nghĩa hẹp là “Mở cổng trường”, theo
nghĩa rộng là ngày mở đầu năm học mới. Mở cổng trường cho tất cả thầy và trò và
phụ huynh.
Ngày “khai
trường” thực tế là niềm vui đặc biệt của cả thầy và trò, kể cả phụ huynh học
sinh. Việt Nam nhấn mạnh thầy và Trung Quốc nhấn mạnh trò, cả hai đều lệch
lạc ngay từ trong nhận thức. Phương Tây họ gọi Ngày Khai Trường là
chuẩn mực hơn hẳn rồi.
2. Nên mời ai đi dự “khai trường”?
Việc này phải do chính nhà trường quyết định gửi thư
mời.
Khách mời là quan chức thì nên mời ai ?
Nếu Bộ không có qui định thì nhà trường họp bàn mà
quyết định chứ?
Theo tôi biết, Bộ GD đều quyết định chỉ định việc mời
khách mời lãnh đạo.
Lẽ thường, chủ nhà phải quyết định danh sách khách mời.
Ngoại trừ khách tự nguyện có nhu cầu đến dự phải nêu ra lý do chính đáng hợp
lý, hợp tình và được sự chấp thuận của nhà trường. Không có một công thức nào
cho khách mời. Chỉ có phần nghi lễ là cố định (ngày xưa các cụ gọi là “điển lễ”).
Ngoài ra mời khách thì mỗi năm có thể thay đổi tùy theo thực tế từng năm.
Thực tế nhiều năm qua, lãnh đạo cao cấp nhất Đảng
nhà nước đều đi dự. Một vấn đề đặt ra: Tại sao họ toàn chọn trường lớn to đẹp?
Lãnh đạo không bao giờ đến trường nghèo.
Vì sao vậy?
- Thứ nhất, đến trường nghèo, phóng viên nó chụp
hình đưa lên báo chí thì làm bẩn “gương mặt quốc gia”, bôi nhọ thể chế, rồi
thiên hạ sẽ trách móc ngành giáo dục và nhà nước không quan tâm. Trước khi quan
chức cấp cao về đến địa phương, quan chức giáo dục ở đó cũng sẽ gợi ý nên đến
trường nào cho đẹp mặt địa phương một tý.
- Phải chăng vì trường lớn đãi đằng chu đáo lịch
sự đẹp mặt hơn?
- Phải chăng vì trường lớn có cái trống to đẹp, đứng
giang tay gõ, chụp hình ăn ảnh hơn, oai vệ hơn, đẹp hơn?
- Đến trường nghèo, họ sợ phải mang quà, phải
hứa hẹn cấp kinh phí xây dựng và hỗ trợ. Mà không hứa thì mắc cỡ, khó ăn khó
nói.
Tôi thách đố mọi người chỉ ra một lý do chính đáng
cho việc những cán bộ lãnh đạo cao cấp chọn trường to đẹp để đi tham dự của đấy.
Báo chí chạy theo lãnh đạo chụp hình, năm nay cũng
như mọi năm, đủ mặt cao cấp rồi. Tôi chỉ đưa ảnh thủ tướng Phúc và bộ trưởng Nhạ.
Cái thảm đỏ phô trương và lãng phí quá! Trường bỏ kinh phí ra sắm thảm đỏ hay
mượn tạm của Tỉnh, huyện, thành phố?
Còn ngôi trường nhỏ bé vùng cao thì tấm ảnh tràn ngập
MXH mấy hôm nay. Không có bất cứ một quan chức nào đến dự, chỉ có 3 thầy cô và
đàn em nhỏ, một số ngồi dưới đất.
3. Khẩu hiệu ở nhà trường?
Khẩu hiệu ở nhà trường nên viết chữ gì?
Mỗi trường có cách viết riêng, dù gì thì cũng nên gạt
bỏ các dòng chữ có chứa “…vĩ đại, quang vinh, muôn năm” vì nó gây nhiễu,
phân tâm thầy trò, chẳng có ích gì trong việc dạy- học. Lớp trung học phổ thông
các em đã học sơ bộ triết học, sinh vật học, đã biết lịch sử tiến hóa loài người
là vô tận và … vô thường. Ông bà lớp trước theo Phật giáo dù có mù chữ cũng biết
“vô thường” là gì rồi (vô thường: không giữ nguyên, giữ yên, mà luôn thay đổi).
Cớ sao hậu thế tiến bộ hơn lại học chữ “vĩnh viễn, mãi mãi, muôn năm”?
Cũng nên bỏ “có được sánh vai các cừơng quốc năm
châu được hay không là nhờ một phần ở công học tập của các cháu”: bởi vì đó
là ước mong xa xôi viển vông nằm ngoài cảm xúc của các cháu. Các cháu nhìn khẩu
hiệu mà vô cảm, thì viết lên vách làm chi.
“Tiên học lễ, hậu học văn”
Thành ngữ cổ đã quá quen thuộc ở Việt Nam. Một số diễn
đàn hai chiều chưa ngã ngũ. Tạm coi như truyền thống dân tộc cũng được. Có điều,
chúng ta nên hiểu đúng ý nghĩa thành ngữ đó. Không nên hiểu theo nghĩa hẹp “học
Lễ trước, xong rồi mới học Văn hóa sau”. “Tiên” trong câu thành ngữ có ý nhấn mạnh,
coi trọng, hơn “hậu”, chứ không còn nghĩa “trước /sau”. Bởi lẽ, Lễ cũng nằm
ngay trong Văn hóa, hoà tan trong văn hóa rồi.
4. Mấy vấn đề chữ nghĩa như gà mắc tóc của chế độ
Thật ra tên “Bộ Giáo Dục Và Đào Tạo” chỉ cần
là Bộ Giáo Dục cũng đủ, như ngày xưa vẫn gọi.
“Bộ Nông Nghiệp Và Phát Triển Nông Thôn”- thừa cái
đuôi “và”, phát triển nông thôn cần nhiều bộ, chẳng phải chỉ một bộ này quản lý
được.
(Còn vô số tên cơ quan đơn vị nhà nước nghe lủng
củng, lằng nhằng, khó xài mà còn không chính xác, kể cả tên nước, tên đảng
cũng không ngoại lệ)
Kể sao cho xiết!
Nhìn chung, khẩu hiệu của chế độ cộng sản có bản chất
chung là “đại ngôn, khoa trương” nhằm mục đích mị dân. Mặc dù vậy, do nền Hán
ngữ vốn chính xác nên Trung cộng ít mắc lỗi chữ nghĩa hơn Việt Nam (Họ đặt tên
nước cũng khôn ranh hơn ta “Trung Hoa nhân dân cộng hoà quốc”).
KẾT
Cựu bộ trưởng Giáo dục Phạm Vũ Luận từng chém gió
trước mặt quốc hội, ông ta gọi cuộc thay sách giáo khoa, cải cách giáo dục là
“trận đánh lớn” (!) đánh ai ? (Gay quá, ám ảnh chiến tranh dai dẳng suốt thể kỷ
XX ở Việt Nam, đến giờ này ngôn từ gì cũng vẫn“đằng đằng sát khí”, làm sách vở
cho học sinh đi học mà cũng “trận đánh lớn”. Tổ chức đại diện toàn dân thì họ gọi
là “mặt trận tổ quốc”, thực ra từ này cũng chỉ dùng trong chiến tranh.
Chưa hết, cựu bộ trưởng Phạm Vũ Luận trả lời quốc hội
“Triết lý giáo dục là Nghị quyết 29 của Đảng khoá 12”(!?)
Năm học 2017-2018 tiếp nhận “triết lý giáo dục”
của Phạm Vũ Luận, Bộ GD bèn mở hội thảo bàn về triết lý GD, sau đó im lặng
không kèn không trống và không công bố kết quả, chí ít là bản tóm tắt kỷ yếu
cũng không! Tại do vậy? Bế tắc hay là Ban tuyên giáo can thiệp nên bế tắc?
Một nền giáo dục loay hoay không thể xác định được
triết lý GD thì phát triển thế nào bây giờ?
Thậm chí báo đài mấy năm nay trước ngày khai trường
còn chém gió nói “Ngày 5/9” là ngày toàn dân đưa trẻ đến trường”?
- Toàn dân thiệt không ? Gia đình con cháu còn nhỏ
xíu chưa đến tuổi đi học thì “đưa đến trường” làm gì? Gia đình con cháu học
xong phổ thông rồi còn đưa trẻ đến trường làm gì? Học sinh trung học tự đi được
rồi, đâu cần phụ huynh “đưa đến trường”? Đám đài báo chỉ lo chém gió, đại
ngôn, quen mồm. Cái gì cũng “toàn dân”!
Kể không bao giờ hết cái sự bất chính
danh trong nền chính trị Việt Nam.
Đâu là nguồn gốc của mọi sự lúng túng ngôn từ, lâm
vào cảnh bất chính danh tràn ngập các diễn đàn và danh xưng, tên gọi?
Tại sao?
Chính ông tổng chủ Nguyễn Phú Trọng đã vô tình buột
miệng “không biết hết thế kỷ 21 có xây dựng được CNXH hoàn thiện không?”
“Thực và danh” không tương ứng nên cả chế độ còn
lúng túng mắc mớ như thế, thì kể chi một cái Bộ giáo dục. Chúng ta đủ hiểu được
mọi sự bối rối ngôn từ và làm việc tuỳ tiện.
No comments:
Post a Comment