HOA KỲ YÊU CẦU CÁC NHÀ NGOẠI GIAO CỦA MÌNH Ở VIỆT NAM TRÁNH CÁC SỰ KIỆN KỶ NIỆM CHIẾN TRANH VIỆT NAM (Damien Cave - New York Times | Cù Tuấn biên dịch - Báo Tiếng Dân)

 

Mỹ yêu cầu các nhà ngoại giao của mình ở Việt Nam tránh các sự kiện kỷ niệm chiến tranh Việt Nam

Damien Cave   -   New York Times

Cù Tuấn, biên dịch

23/04/2025

https://baotiengdan.com/2025/04/23/my-yeu-cau-cac-nha-ngoai-giao-cua-minh-tai-viet-nam-tranh-cac-su-kien-ky-niem-chien-tranh-viet-nam/

 

HÌNH : https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2025/04/1-100.jpg

Cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken cùng với đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, Marc Knapper đến Câu lạc bộ nhạc Jazz Bình Minh ở Hà Nội, Việt Nam, hồi tháng 4 năm 2023. Nguồn: Andrew Harnik/ NYT

 

Tóm tắt: Cú quay xe này là một đòn giáng mạnh nữa của chính quyền Trump vào nỗ lực hòa giải đã kéo dài hàng thập niên giữa hai nước.

 

Chính quyền Trump đã yêu cầu các nhà ngoại giao cấp cao của mình ở Việt Nam không tham gia các sự kiện kỷ niệm 50 năm kết thúc chiến tranh Việt Nam.

 

Bốn quan chức Mỹ, yêu cầu giấu tên, mô tả quá trình ra quyết định ngoại giao nhạy cảm, cho biết, Washington gần đây đã chỉ đạo các nhà ngoại giao cấp cao — bao gồm Marc Knapper, đại sứ Mỹ tại Việt Nam — tránh xa các hoạt động liên quan đến lễ kỷ niệm ngày 30 tháng 4.

 

Các hoạt động này bao gồm tiệc chiêu đãi tại khách sạn vào ngày 29 tháng 4 với các nhà lãnh đạo chính phủ cấp cao và một cuộc diễu hành công phu vào ngày hôm sau — các cuộc tụ họp do Việt Nam tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh, còn được gọi là Sài Gòn, nơi chiến tranh kết thúc với sự đầu hàng của Việt Nam Cộng hòa.

 

Các cựu chiến binh trở về Việt Nam cũng được thông báo rằng việc họ tổ chức các cuộc thảo luận công khai về chiến tranh và hòa giải, cũng như các sự kiện kỷ niệm, chỉ là việc của riêng họ. Đối với nhiều người, đây là một sự quay xe đột ngột sau nhiều tháng mong đợi.

“Tôi thực sự không hiểu điều đó. Là một người đã cống hiến cả cuộc đời mình cho sự hòa giải và kinh ngạc trước cách nó phát triển trong khoảng 20 năm trở lại đây, đây thực sự là một cơ hội bị bỏ lỡ”, John Terzano, người sáng lập Quỹ Cựu chiến binh Mỹ ở Việt Nam, người đã phục vụ hai nhiệm kỳ ở Việt Nam và đã tham dự các sự kiện kỷ niệm trong nhiều thập niên qua, nói.

 

“Thực sự Việt Nam không đòi hỏi bất cứ điều gì từ Mỹ, mà chỉ cần có người đứng đó. Đây chỉ là nghi lễ — đó là điều khiến nó nghe có vẻ điên rồ và đáng thất vọng”, ông Terzano nói thêm trong một cuộc phỏng vấn sau khi hạ cánh xuống Hà Nội.

 

Các quan chức Bộ Ngoại giao và đại sứ quán Mỹ đã không trả lời ngay lập tức các yêu cầu bình luận.

 

Nửa tá người biết về chỉ thị này, cho biết, không rõ nó bắt nguồn từ đâu hoặc tại sao nó được ban hành.

 

Ngày 30 tháng 4 là ngày thứ 100 trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump. Một số quan chức Mỹ suy đoán rằng, một người được Trump bổ nhiệm hoặc một lãnh đạo Bộ Ngoại giao Mỹ lo sợ sẽ thu hút sự chú ý khỏi cột mốc đó bằng các sự kiện có thể làm nổi bật sự thất bại của Mỹ trong một cuộc chiến mà ông Trump đã cố gắng tránh né.

 

Năm 1968, năm mà 296.406 người Mỹ được lệnh nhập ngũ, ông Trump đã được chẩn đoán mắc bệnh gai xương gót chân, dẫn đến việc được miễn nghĩa vụ quân sự.

 

Bất kể lý do nào khiến Washington rút lui khỏi các sự kiện kỷ niệm 50 năm, thì động thái này cũng giáng thêm một đòn nữa vào nhiều thập niên ngoại giao gian nan của các chính quyền Cộng hòa và Dân chủ, những người đã tìm cách chữa lành vết thương chiến tranh và xây dựng quan hệ đối tác chiến lược để chống lại Trung Quốc.

 

Ông Trump đã đóng băng tiền của U.S.A.I.D. được phân bổ để giải quyết di sản của cuộc chiến. Ngay cả sau khi các quan chức khôi phục một số khoản tiền, nhiều chương trình — chẳng hạn như tìm kiếm những người lính mất tích và rà phá bom mìn trên các chiến trường cũ — vẫn đang phải vật lộn với tình trạng sa thải và bất ổn.

 

Nền tảng của mối quan hệ song phương, được xây dựng bởi các cựu chiến binh của cả hai bên, về cơ bản đã bị suy yếu.

 

Chính sự chăm chỉ về mặt tình cảm và thể chất của họ, với các chuyến thăm và quan hệ đối tác với xã hội dân sự tại Việt Nam, đã thuyết phục các chính phủ cựu thù giải quyết các vấn đề phức tạp như bom mìn chưa nổ, binh lính mất tích trong chiến đấu và di sản độc hại của chất độc da cam và các loại thuốc diệt cỏ khác của Mỹ.

 

Động lực gắn kết sau chiến tranh đã dẫn đến một cấp độ quan hệ đối tác chiến lược mới giữa hai quốc gia vào năm 2023. Và công việc đã đi đúng hướng để mở rộng, cho đến khi cách tiếp cận thế giới của ông Trump, hiếu chiến và dị ứng với việc thừa nhận sai lầm, làm căng thẳng mối quan hệ.

 

“Phải mất nhiều thập niên để xây dựng được mức độ tin tưởng và hợp tác lẫn nhau hiện tại giữa Mỹ và Việt Nam”, George Black, tác giả của “The Long Reckoning”, một nghiên cứu về mối quan hệ Mỹ-Việt Nam sau chiến tranh, cho biết. “Và toàn bộ quá trình này đã được củng cố bởi sự sẵn sàng của chúng tôi trong việc giải quyết những di sản nhân đạo tồi tệ nhất”.

 

Ông Knapper, con trai của một cựu chiến binh Việt Nam đã tuyên thệ nhậm chức đại sứ Mỹ vào năm 2022, chấp nhận sứ mệnh ngoại giao của mình. Vài tuần trước, ông dự kiến ​​sẽ tham dự các sự kiện kỷ niệm chính vào ngày 29 và 30 tháng 4 cùng với các phái đoàn từ các quốc gia khác, bao gồm Úc và Hà Lan.

 

Ông thường chủ trì các buổi lễ mà Mỹ trao lại các hiện vật từ chiến tranh cho các gia đình quân nhân Việt Nam và hồi hương hài cốt của những người được cho là người Mỹ mất tích.

Trong một bài luận cho Tạp chí Dịch vụ Đối ngoại tháng này, ông đã viết về chuyến đi đến Việt Nam cùng cha và con trai vào năm 2004, mô tả chuyến đi là “một lời nhắc nhở rõ ràng về sự hy sinh của cả hai bên và tầm quan trọng lâu dài của sự hòa giải”.

 

Ông nói thêm: “Là đại sứ, tôi tin rằng để thực sự củng cố mối quan hệ của chúng ta, chúng ta phải tham gia sâu sắc và trực tiếp với người dân và các nhà lãnh đạo của Việt Nam“.

Với mục tiêu đó, trước khi ông Trump nhậm chức, hai nước đã có kế hoạch thể hiện mối quan hệ bền chặt mà họ đã gây dựng được thông qua một cuộc triển lãm mới tại Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh ở Thành phố Hồ Chí Minh.

 

Bảo tàng này, một địa điểm văn hóa được ghé thăm nhiều nhất tại Việt Nam, ghi lại những tội ác chiến tranh của Mỹ. Theo kế hoạch, một trong những cánh của bảo tàng sẽ được chuyển đổi: Bản thiết kế nhằm mục đích giới thiệu một cách sống động về các nhà hoạt động và quan chức đã giúp xây dựng mô hình phục hồi sau chiến tranh.

 

Ban tổ chức hy vọng triển lãm đầy tham vọng này sẽ khai mạc vào tháng này, hoặc ít nhất là vào ngày 11 tháng 7 năm 2025, kỷ niệm 30 năm khôi phục quan hệ ngoại giao của Mỹ với Việt Nam.

 

Nhưng hiện tại, triển lãm này đang trong tình trạng bế tắc. Dự án được U.S.A.I.D. tài trợ, trong khi Viện Hòa bình Mỹ phụ trách các chi tiết. Chính quyền Trump đã giải thể cả hai cơ quan này.

 

Andrew Wells-Dang, một viên chức chương trình cấp cao tại Viện hòa bình, người giám sát dự án bảo tàng cho đến khi ông bị sa thải cách đây vài tuần, cho biết: “Hòa giải nằm trong lợi ích kinh tế, địa chính trị và đạo đức của chúng ta“.

 

Ông nói thêm: “Chính phủ Mỹ và các đối tác phi chính phủ đều đang choáng váng vì những tác động từ hành động của chính quyền mới, khiến các đồng nghiệp Việt Nam của chúng ta đau khổ và bối rối“.

 

Các quan chức Việt Nam đã không trả lời yêu cầu bình luận về ngày kỷ niệm. Nhưng họ đã nhiều lần thúc đẩy Mỹ chịu trách nhiệm về tác động còn sót lại của chiến tranh, và đã đạt được một số thành công. Sau các cuộc thảo luận cấp cao, Bộ Quốc phòng Mỹ gần đây đã khôi phục lại số tiền mà họ đã dành cho các vấn đề di sản chiến tranh, mặc dù đối tác hành chính của họ là U.S.A.I.D., đã không còn nữa.

 

Do đó, quá trình dọn dẹp ô nhiễm chất độc da cam tại căn cứ không quân Biên Hòa đã được khôi phục, ít nhất là trong năm nay.

 

Tuy nhiên, mức thuế quan của ông Trump đã tạo thêm một lớp phiền toái nữa. Với mức thuế được đặt ở mức 46 phần trăm đối với Việt Nam — cao hơn hầu hết mọi quốc gia khác — một số quan chức Mỹ nghĩ rằng Việt Nam có thể hủy lời mời các nhà ngoại giao đến các sự kiện kỷ niệm.

 

Điều đó đã không xảy ra. Mức thuế quan hiện đã tạm dừng và hai nước đang trong quá trình đàm phán, với việc Việt Nam mong đợi việc tạm hoãn thuế quan, và các quan chức Mỹ thúc đẩy Hà Nội sớm tách khỏi Trung Quốc.

 

Việt Nam thường nói rõ rằng, họ muốn tìm kiếm khả năng độc lập mạnh mẽ và theo đuổi sự thịnh vượng của mình.

 

Nhà lãnh đạo Trung Quốc, Tập Cận Bình, gần đây đã đến thăm Hà Nội. Các sự kiện kỷ niệm có thể đã cung cấp cách để Mỹ và Việt Nam thể hiện rằng, bất chấp một cuộc chiến tranh tàn khốc, họ vẫn là đối tác chiến lược thân thiết.

 

Thay vào đó, Việt Nam phải tự hỏi rằng họ sẽ phải chịu đựng bao nhiêu từ cựu thù của mình.

 

Ông Terzano cho biết, trong một quốc gia luôn tự hào và quan tâm sâu sắc đến các biểu tượng, ​​quyết định tránh né các sự kiện kỷ niệm của Mỹ có vẻ “nhỏ nhen và vô nghĩa”.

Ông lập luận rằng, sự vắng mặt này sẽ làm gia tăng thêm cơn bão nghi ngờ đang tụ tập của thế giới về nước Mỹ.

 

Ông nói: “Bạn hãy nhìn vào sự hỗn loạn đang xảy ra. Các quốc gia trên toàn cầu đều đang đặt câu hỏi: ‘Nước Mỹ đang đi về đâu? Điều đó có ý nghĩa gì?’“