Trọng Thành - RFI
Đăng ngày: 20/02/2020 - 16:41
Dịch bệnh do virus corona mới, bùng lên từ thành
phố Vũ Hán (Wuhan), Trung Quốc, từ tháng 12/2019, khiến ít nhất hơn 2.000 người
thiệt mạng, theo số liệu của Bắc Kinh. Dịch Covid-19 không chỉ đe dọa Trung Quốc
và nhiều vùng lãnh thổ ngoài Trung Quốc, mà có thể đe dọa chính sự tồn vong của WHO, định chế quốc
tế bị chỉ trích đã phản ứng chậm trễ, bao che Bắc Kinh trong cuộc khủng hoảng
Covid-19.
WHO bị tố đã hành động chậm trễ
Dịch bệnh Covid-19, do virus corona mới (với tên gọi
khoa học SARS-CoV2), là một thách thức mới đối với Tổ Chức Y Tế Thế Giới, thành
lập từ năm 1948, với sự tham gia của 194 quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc.
Ngày 31/12/2019, WHO được chính quyền Trung Quốc thông báo về sự xuất hiện của
một virus corona mới gây viêm phổi cấp tính.
Ngày 23/01, chính quyền Trung Quốc phong tỏa thành
phố Vũ Hán, ngày 25/01, đến lượt toàn bộ tỉnh Hồ Bắc với hơn 50 triệu dân bị
phong tỏa. Nguy cơ dịch do virus SARS-CoV2 lan ra toàn cầu được coi là nhãn tiền.
Vào thời điểm đó, WHO bị tố cao là đã chần chừ trong việc Tuyên bố Tình trạng
Khẩn cấp toàn cầu. Phải đến ngày 30/01, sau khi nhiều quốc gia cắt giao thông
hàng không với Trung Quốc do sợ dịch bệnh lây lan, WHO mới ra Tuyên bố Tình trạng
Khẩn cấp.
·
Đọc thêm : Trung Quốc gây áp lực với Tổ Chức Y Tế Thế Giới
Về sự chậm trễ của WHO, mạng Slate đang tải một bài
phân tích đáng chú ý của hai bác sĩ, chuyên về y tế công, Jean-Yves Nau và
Antoine Flahault (ngày 04/02/2020), mang tựa đề ''Coronavirus : Dịch bệnh tiến triển, nhưng WHO thì hụt hơi''.
Hai chuyên gia nhấn mạnh đến sự tương phản cao độ giữa một bên là nỗi lo lắng của
các nhà y học hàng đầu, bên kia là phản ứng lừng chừng của WHO.
Ngày 31/01, mạng The Lancet đăng tải lời kêu gọi của
các chuyên gia, ''mạnh mẽ khuyến cáo chính quyền các nước trên toàn thế giới
sẵn sàng'' cho ''các kế hoạch chuẩn bị đối phó'' và ''can thiệp
nhanh'', ''về phương tiện xét nghiệm, chẩn đoán nhanh, về thuốc men,
trang bị phòng hộ cá nhân, vật tư thiết bị y tế, và đặc biệt là các nguồn nhân
lực, để hỗ trợ các thành phố có liên hệ mật thiết với Vũ Hán và các đô thị lớn
khác của Trung Quốc''. Cũng vào lúc đó tổng thư ký WHO Tedros Adhanom
Ghebreyesus đã đưa ra một khuyến cáo đầy vẻ lạc quan. Lãnh đạo WHO kêu gọi
''không nên giới hạn việc đi lại, trao đổi thương mại cũng như việc di chuyển
của người dân nói chung''.
Tổng thư ký WHO thậm chí còn tuyên bố phản đối mọi nỗ lực giới hạn các hoạt động
giao thông đi lại (của các nước với Trung Quốc), cho dù đã Tuyên bố Tình trạng
Khẩn cấp.
Sự tiến triển nhanh chóng của dịch bệnh tại tâm dịch
Vũ Hán, Hồ Bắc (theo số liệu của chính quyền Trung Quốc) khiến cho sự tương phản
giữa bệnh dịch nguy hiểm với phát biểu lạc quan của WHO càng trở nên nổi rõ.
Vào ngày 03/02, số người mắc virus corona mới vượt số người mắc virus Sars, dịch
bệnh năm 2002-2003 từng khiến WHO lần đầu tiên đưa ra báo động toàn cầu. Ngày
09/02, số người chết vì SARS-CoV2 vượt số người chết do SARS. Ngày 11/02, lãnh đạo WHO mới thừa
nhận là virus corona mới là ''mối đe dọa rất nghiêm trọng với thế giới''.
Quan điểm từ phía WHO
Tổ Chức Y Tế Thế Giới, với 6 văn phòng khu vực, 145
văn phòng quốc gia, và trụ sở tại Geneve, được cộng đồng quốc tế rất trông đợi,
mỗi lần có tình huống khẩn cấp. Cuộc khủng hoảng dịch Covid-19 lần này không phải
là ngoại lệ. Tổ chức Y Tế
Thế Giới đã được Trung Quốc thông báo về virus mới từ ngày 31/12/2019.
Ngày 01/01/2020, chính quyền Trung Quốc đóng cửa chợ hải sản, vào thời điểm đó
được cho là nơi xuất phát của dịch Covid-19. Khoảng 15 ngày sau, Bệnh viện Đại
học Vũ Hán tuyên bố đã giải mã thành công loại virus corona chủng mới.
Ngày 22/01, hai ngày sau khi Bắc Kinh chính thức
công bố dịch, tổng thư ký WHO ca ngợi chính quyền Trung Quốc đã có ''các biện
pháp rất mạnh, không chỉ cho phép kiểm soát được dịch bệnh tại Trung Quốc, mà
còn cho phép giảm được nguy cơ lây nhiễm ra toàn thế giới''. Nhiều lần sau
đó, WHO đã liên tục đưa ra những lời ca ngợi phản ứng tích cực của phía Trung
Quốc.
WHO đã triệu tập cuộc họp hai ngày của các chuyên gia
tại Genève, ngày 11 và 12/02, để bàn về các biện pháp khống chế dịch. WHO tự
cho là đã có các phản ứng tương xứng với mức nguy cơ của dịch bệnh.
·
Đọc thêm : WHO điều tra ở Bắc Kinh, tránh đến tâm dịch Vũ Hán
Theo một số nhà quan sát, hành xử của WHO đối với dịch
Covid-19 lần này được đánh giá là "hiệu quả hơn" so với vai trò của
WHO trong giai đoạn dịch bệnh Ebola, miền tây châu Phi, năm 2014-2015. Bà Surie
Moon, đồng giám đốc của trung tâm Centre de Gouvernance Globale ở Genève, được
La Croix trích dẫn, đã đánh giá lãnh đạo WHO, kể từ đầu dịch bệnh đến giờ đã dẫn
đầu các hoạt động đối phó dịch của WHO, đến Trung Quốc và đưa ra thông tin hàng
ngày, mỗi ngày thậm chí hai ba lần. Giám đốc CGG khẳng định là, WHO đã thực sự
cải thiện hình ảnh của mình trong việc xử trí dịch bệnh Covid-19, cũng như đã
thành công trong việc thiết lập các chương trình đối phó khẩn cấp với các bệnh
dịch trong năm năm gần đây.
Trong một bài trả lời phỏng vấn Đài France –
Culture, đăng tải ngày 28/01, trước khi WHO công bố Tình trạng Y tế Khẩn cấp, bác sĩ – nhà báo Paul Benkimoun cho biết Tổ Chức
Y Tế Thế Giới sau vụ dịch Ebola đã bị lên án mạnh mẽ về thái độ thụ động, chậm
trễ trong việc đối phó với dịch bệnh. Chính các áp lực đó cuối cùng đã buộc định
chế quốc tế về y tế này phải chuyển hướng sang chuẩn bị để sẵn sàng đối phó với
các tình huống khẩn cấp, các bệnh dịch. Bởi đây là vai trò chính mà WHO phải đảm
nhiệm.
WHO bị cáo buộc đã bao che Trung Quốc
Thảm họa y tế tại thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, cho
dù thiếu các nguồn tin độc lập tại chỗ, do chính sách kiểm duyệt thông tin của
chính quyền Trung Quốc, là điều không thể che giấu được cộng đồng quốc tế, với
tình trạng bệnh viện quá tải, nhiều người bệnh phải ở nhà, không được chăm sóc
y tế, các nhân viên y tế không được trang bị đủ phương tiện bảo hộ…
Đối chiếu với
thực trạng này, giới quan sát nhìn chung ghi nhận WHO đã có thái độ thiên vị
chính quyền Trung Quốc rõ rệt.
Trước hết, vào đầu thời gian bệnh dịch được tuyên bố
chính thức tại Trung Quốc, Le Monde cho biết chuyến công du 24 giờ ngày
28/01/2020, của tổng thư ký WHO tại Bắc Kinh đã mang một thành công lớn cho
chính quyền Bắc Kinh. Trong thông điệp chính thức được đưa ra, đã không có một
phê phán nhỏ nhất nào nhắm vào chính sách phòng chống dịch Covid-19 của Bắc
Kinh. Không một lời nào nhắc
đến 6 tuần lễ trôi qua, và phản ứng thụ động của chính quyền trung ương,
giữa thời gian một trường hợp mắc virus đầu tiên được phát hiện từ ngày 08/12,
cho đến khi dịch bệnh được chính quyền chính thức tuyên bố. Lời phê phán duy nhất
được ghi nhận từ phía WHO là ''nhắm vào các nước phương Tây'', đã kêu gọi
di tản kiều dân khỏi Vũ Hán. Chính quyền Bắc Kinh đã sử dụng tuyên bố của WHO để
chỉ trích ngược trở lại nhiều nước phương Tây, từ Hoa Kỳ cho đến Pháp, về chính
sách di tản kiều dân.
·
Đọc thêm : Virus corona - Vũ Hán, ''địa ngục trần gian''
Ngày 07/02, sau khi bác sĩ Lý Văn Lượng (Li
Wenliang), người đầu tiên cảnh báo về bệnh dịch qua đời, WHO lên tiếng chia buồn
về sự ra đi của người bác sĩ dũng cảm, từng bị công an Trung Quốc bịt miệng
trong thời kỳ bệnh dịch chưa được chính thức công bố, trước khi được Tòa án
Trung Quốc khôi phục danh dự. Tuy nhiên, một lần nữa WHO lại đứng về phía Bắc
Kinh, khi khẳng định Trung Quốc ''không che giấu gì'' trong hồ sơ này.
Ngày 14/02, một
lần nữa WHO lại đứng ra bao che cho Trung Quốc, sau khi Bắc
Kinh bị Hoa Kỳ tố cao là đã không minh bạch về khủng hoảng Covid-19. Lãnh đạo của
bộ phận xử lý các tình trạng khẩn cấp của WHO, ông Michael Ryan, khẳng định
chính quyền Trung Quốc "đã hợp tác với quốc tế, đã chia sẻ hiểu biết về
virus mới, tiếp tục phối hợp với bên ngoài, và liên tục có các xuất bản trên
các tạp chí y học danh tiếng".
WHO trước thách thức ''cải tổ'' sống còn
Thái độ bao che của WHO với Trung Quốc sẽ để lại những
hậu quả nào, dịch bệnh sẽ diễn biến ra sao, hiện tại các câu hỏi trên còn để ngỏ.
Có điều, dịch bệnh virus corona mới chưa từng có này đang thách thức không chỉ
uy tín mà có thể cả sự tồn vong của WHO.
·
Đọc thêm : Để ''virus của nỗi sợ'' lan tràn: WHO ở đâu ? (phần
cuối trong bài)
Trong bài phân tích ''Coronavirus : Dịch bệnh tiến
triển, nhưng WHO thì hụt hơi'', hai bác sĩ, chuyên gia về y tế công
Jean-Yves Nau và Antoine Flahault nhấn mạnh là, trong vòng mấy thập niên trở lại
đây, việc quản lý một dịch bệnh mới xuất hiện là thách thức sống còn với định
chế quốc tế này. Từ dịch Zika, dịch cúm H1N1, đến Ebola gần đây… Mỗi lần đối mặt
với bệnh dịch quy mô mới xuất hiện như vậy, WHO lại đứng trước thách thức phải
''cải tổ sâu sắc'', để đáp ứng các trông đợi của cộng đồng quốc tế. Dịch
bệnh lần này cũng không phải là một ngoại lệ.
Có điều, lần này thách thức mang một chiều kích rất
khác. Đó là dịch bệnh bùng nổ tại trung tâm Trung Quốc, nền kinh tế thứ hai thế
giới, và có nhiều dấu hiệu cho thấy WHO bị Bắc Kinh thao túng, đang xa rời tôn
chỉ của mình. Liệu WHO có còn khả năng cải tổ hay không ?
*
CÁC NỘI DUNG LIÊN QUAN
No comments:
Post a Comment