Hãy hỏi Tô Lâm cải
cách guồng máy cai trị cho ai?
Đặng Đình Mạnh
| Người Việt Online
July
24, 2025 : 11:42 AM
https://www.nguoi-viet.com/tin-chinh/hay-hoi-to-lam-cai-cach-guong-may-cai-tri-cho-ai/
Sau
một năm nắm giữ quyền lực chính trị cao nhất trong nước, vẫn còn không ít người
phân vân rằng có phải ông Tô Lâm là người cải cách? Tôi nghĩ câu trả lời khá
đơn giản: Ông Tô Lâm là người cải cách. Thế nhưng, câu hỏi ấy thật sự không
quan trọng bằng câu hỏi sau: Ông Tô Lâm cải cách cho ai?
Vì
lẽ, trả lời câu hỏi sau, thì một trăm triệu người dân Việt Nam, vốn đang phải
chịu đựng chế độ sẽ thấy mình có vị trí gì trong mục tiêu cải cách của ông Tô
Lâm? Hay chỉ vẫn chỉ là những người bên ngoài cuộc chơi, “chầu rìa” trên chính
đất nước của mình?
Tô
Lâm họp báo sau khi được Trung Ương đảng bầu làm Tổng bí thư đảng CSVN ngày 3
Tháng Tám 2024 thay kẻ tiền nhiệm Nguyễn Phú Trọng mới chết. Ông ta tiến hành
các chương trình cải cách được nhìn thấy chỉ nhằm củng cố guồng máy cai trị độc
tài cộng sản. (Hình: Nhạc Nguyễn/AFP/Getty Images)
Để
đánh giá về điều ấy, chúng ta không cần phải viện dẫn những tiêu chí xa xôi, mà
có thể lấy chính câu khẩu hiệu mà chế độ Cộng Sản Việt Nam đã chủ động đề ra từ
gần ba thập niên trước: Phấn đấu vì sự nghiệp “dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh”[*] để làm thước đo về sự cải cách mà ông Tô Lâm đang
hướng đến, trong đó, có người dân hay không?
Từ “dân
giàu” đến thực tại khốn khổ
Khẩu
hiệu “dân giàu” đến nay vẫn là một giấc mơ xa vời đối với tuyệt đại đại đa số
người dân Việt Nam. Thực tế cho thấy khoảng cách giàu nghèo ngày càng bị kéo
giãn đến mức nguy hiểm. Trong khi một bộ phận nhỏ các gia đình quan chức, đại
gia đỏ, nhóm lợi ích, sống trong những biệt phủ, tiêu tiền như đốt, thì hàng
triệu người lao động vẫn vật lộn từng ngày với giá cả leo thang, thu nhập èo uột,
và nền giáo dục, y tế công lập xuống cấp.
Nông
dân mất đất, công nhân mất việc, tiểu thương bị siết chặt, thuế phí đè nặng lên
vai dân thường trong khi những đại án tham nhũng liên tiếp phơi bày hàng nghìn
tỉ đồng bị bòn rút, chia chác trong nội bộ đảng với nhau. Cái gọi là “dân giàu”
trở thành một sáo ngữ vô nghĩa nếu không muốn nói là lố bịch khi đặt cạnh những
hình ảnh người già ăn xin, cháu bé nhỏ bán vé số, sinh viên đi làm thêm 10 tiếng
mỗi ngày, khi tốt nghiệp thì chỉ có thể tìm một chân xe ôm công nghệ, hay ngư
dân phải đi vay nặng lãi để ra khơi mà vẫn bị tàu Trung Quốc rượt đuổi, cướp
phá.
“Nước mạnh”
như thế nào khi bị lấn át, khinh nhờn?
Trên
trường quốc tế, Việt Nam dưới chế độ Cộng Sản chưa bao giờ thật sự trở thành một
quốc gia “mạnh”. Thay vào đó, đất nước liên tục bị Trung Quốc chèn ép, lấn lướt.
Từ việc cướp đoạt hải đảo Hoàng Sa, Trường Sa, cơi nới, xây dựng hàng loạt công
trình quân sự, dân sự trên các đảo xâm chiếm, cho đến việc tự tiện đơn phương cấm
biển, điều tàu khảo sát dầu khí, địa chất vào sâu trong vùng biển Việt Nam, quấy
nhiễu giàn khoan dầu khí, đuổi bắt và tấn công ngư dân Việt Nam trong vùng đặc
quyền kinh tế…
Với
tất cả những sự kiện trên, chế độ Cộng Sản Việt Nam chỉ đều phản ứng chiếu lệ bằng
các tuyên bố “quan ngại sâu sắc” hoặc những kiến nghị yếu ớt, vô thưởng vô phạt.
Tuyệt nhiên, không dám khởi kiện, phản kháng bằng sức mạnh ngoại giao, pháp lý
hay ít nhất là đoàn kết dân tộc để phản đối. Một quốc gia bị bắt nạt trong im lặng
không thể là một “nước mạnh”.
Chưa
kể đến chính sách đối ngoại đi ngược lại với lợi ích quốc gia, nguyện vọng của
dân tộc khi theo hùa, ủng hộ các hành vi vô pháp quốc tế đang bị cả thế giới
lên án như Nga xâm lược Ukraine, mời quân đội các quốc gia thuộc “phe trục” xấu
xa như Nga, Trung Cộng vào lãnh thổ diễu binh… Làm mất đi hình ảnh chính nghĩa
của Việt Nam trên chính trường quốc tế.
“Công bằng”
và “dân chủ” trong ngục tù quyền lực
Xã
hội Việt Nam hôm nay là một xã hội bất công, nơi đồng tiền và quan hệ quyết định
vận mệnh con người nhiều hơn bất cứ yếu tố nào khác. Mua quan bán chức, chạy điểm,
chạy án, chạy quyền… trở thành những hoạt động công khai, chính thức. Bất công
tràn lan, dân bị cướp mất đất, nhà cửa, lên tiếng thì bị trừng phạt. Công lý
không dành cho người nghèo và dân chủ chỉ tồn tại trên giấy.
Người
dân Việt Nam không có quyền tự do ứng cử hay lựa chọn người đại diện trong Quốc
hội. Tất cả đều bị sàng lọc, sắp đặt bởi Đảng Cộng Sản thông qua Mặt trận Tổ quốc,
một cánh tay nối dài của bộ máy cai trị. Tự do ngôn luận, báo chí, lập hội, tôn
giáo,,, bị bóp nghẹt bằng các điều luật mơ hồ như Điều 117, 331 Bộ luật Hình sự,
dẫn đến hàng vài trăm người bất đồng chính kiến bị bắt, bỏ tù chỉ vì bày tỏ ý
kiến ôn hòa.
Cải
cách vì “cứu đảng” hay “lợi ích nhân dân”
Trong
bối cảnh niềm tin xã hội đang xuống thấp chưa từng thấy, Tổng Bí thư Tô Lâm lên
thay ông Nguyễn Phú Trọng từ Tháng Tám 2024, mang theo những lời hứa hẹn về một
“kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”. Các động thái cải cách dưới
thời ông Tô Lâm không thể phủ nhận là có thật: Sáp nhập hành chính từ 63 tỉnh
thành còn 34, bãi bỏ hành chính cấp quận huyện giúp làm giảm chi phí công, phát
tín hiệu ủng hộ khối kinh tế tư nhân…
Tuy nhiên,
câu hỏi trung tâm vẫn còn nguyên giá trị: Ông Tô Lâm cải cách vì ai?
Câu
trả lời không khó đoán nếu nhìn lại lịch sử gần 50 năm qua, nhất là kể từ sau
kêu gọi Đổi Mới vào năm 1986. Theo đó, mỗi khi đất nước thay đổi Tổng Bí thư, lại
rộ lên một phong trào “đổi mới”, “cải cách”, “cải tổ” hoặc những khái niệm đầy
tính tích cực. Nhưng rốt cuộc, cũng không vượt qua giới hạn được cho phép bởi đảng.
Cải cách luôn bị bóp méo thành “chỉnh đốn nội bộ”, “thanh lọc nội bộ”, hoặc “chống
thoái hóa biến chất”. Đó là một dạng cải cách mang tính nội bộ, không nhằm mục
tiêu giải phóng xã hội, mà chỉ để củng cố sự kiểm soát của đảng và duy trì chế
độ độc tài trên nhân dân.
Hầu
như, sau mỗi lần “cải cách” của các tân Tổng Bí thư, người dân chưa bao giờ
trông thấy điều mình trông mong từ cuộc cải cách trở thành hiện thực. Các quyền
tự do vốn làm nên phẩm giá con người vẫn tiếp tục bị tước đoạt.
Nguyễn
Phú Trọng – “đốt lò” để giữ lò
Chiến
dịch “đốt lò” của ông Nguyễn Phú Trọng là một ví dụ điển hình cho loại cải cách
trên, dưới danh nghĩa chống tham nhũng. Nhưng trớ trêu, tham nhũng không giảm
mà càng gia tăng về quy mô và tính hệ thống, mỗi vụ tham nhũng về sau được phát
hiện luôn luôn có giá trị phạm tội cao hơn, quan chức cao cấp hơn và đều có học
vị cao.
Hậu
quả nhãn tiền là Trung ương Đảng khóa XIII (2021–2026) trở thành một trong những
nhiệm kỳ có số cán bộ cao và trung cấp bị kỷ luật nhiều nhất lịch sử. Cuộc họp
Trung ương 12 tháng Bảy 2025 đã công bố kỷ luật toàn diện 5 lãnh đạo cao nhất
do chính ông Trọng bổ nhiệm: Chủ Tịch nước Võ Văn Thưởng, Chủ tịch Quốc hội
Vương Đình Huệ, Chủ Tịch nước và trước đó là Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân
Phúc, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái và Bộ trưởng Bộ Y tế Trần Thị Kim Tiến.
Đó
là minh chứng cho sự thất bại toàn diện của chiến dịch “đốt lò”, đồng thời, phủ
nhận toàn bộ di sản của ông Nguyễn Phú Trọng. Và nó cho thấy, cải cách mà ông ấy
chủ trương chỉ nhằm mục đích củng cố, “cứu” đảng cầm quyền mà thôi. Trong chủ
trương của ông Nguyễn Phú Trọng, không có vị trí nào giành cho người dân.
Tô Lâm
– “cải cách” để tiếp tục kiểm soát
Với
Tô Lâm, người từng đứng đầu Bộ Công an, cơ quan nắm giữ quyền lực cưỡng chế lớn
nhất quốc gia, ý chí cải cách có thể là thật, nhưng mục đích là gì? Từ những gì
đang diễn ra, có thể thấy rằng ông Tô Lâm đang tiếp tục lặp lại khuôn mẫu “cải
cách để cứu đảng” như các tiền nhiệm. Việc sáp nhập hành chính, giảm đầu mối chỉ
nhằm tinh gọn bộ máy để dễ kiểm soát, chứ không phải trao thêm quyền tự chủ cho
người dân.
Cũng
vậy, chủ trương thúc đẩy tư nhân hóa không đi kèm với cải cách thể chế chính trị,
không chấp nhận đa nguyên, đa đảng, không xóa bỏ các rào cản pháp lý mơ hồ đang
bóp nghẹt tự do kinh doanh. Trong khi đó, vấn đề nhân quyền tiếp tục bị xem nhẹ.
Các nhà hoạt động ôn hòa vẫn tiếp tục bị bắt giữ, bị kết án, các tổ chức xã hội
dân sự bị cấm đoán, báo chí độc lập không thể tồn tại.
Xe
máy cài vào nhau như nêm cối và thải thán khí vào các giờ “cao điểm” ở Hà Nội
thường bị coi là một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm. Nhà cầm quyền đột
ngột thông báo cấm xe máy chạy xăng trong nội ô thành phố từ giữa năm 2026,
thay bằng xe máy điện mà thiên hạ nhìn thấy rõ kẻ hưởng lợi là tỉ phú đỏ Phạm
Nhật Vượng. Ông ta không thể ăn cả mà phải lại quả hàng triệu triệu đô cho “ở
trên”. (Hình: Nhạc Nguyễn/AFP/Getty Images)
Lời
hứa “hòa hợp dân tộc” cũng chỉ dừng ở khẩu hiệu. Không có bất kỳ động thái nào
nhằm công nhận những đóng góp của người Việt ở hải ngoại từng đứng bên kia chiến
tuyến, hay việc xét lại lịch sử một cách công bằng để tạo dựng sự hòa giải.
Dấu hiệu
nhận diện cải cách thực sự
Nếu
ông Tô Lâm thực tâm cải cách vì nhân dân, ông đã làm những việc rất đơn giản và
hoàn toàn nằm trong khả năng: Chấm dứt ngay lập tức các cuộc bắt bớ người bất đồng
chính kiến, trả tự do vô điều kiện cho tất cả tù nhân chính trị; Xóa bỏ các điều
luật hình sự vi hiến, phi dân chủ như Điều 117, Điều 331; Cho phép báo chí tư
nhân hoạt động; Tổ chức bầu cử tự do và minh bạch…
Nhưng
tất cả những điều đó chưa từng xảy ra. Thay vào đó, đảng Cộng Sản vẫn nắm trọn
quyền lực, xã hội vẫn bị kiểm soát gắt gao, và các cải cách dù có được triển
khai vẫn luôn mang bản chất “tự đổi mới để tự cứu”.
Cải
cách không vì dân là cải cách vô nghĩa
Không
thể phủ nhận việc ông Tô Lâm đang cải cách. Nhưng sự cải cách đó, nếu không nhằm
vào việc trao trả lại quyền lực cho nhân dân, không bảo vệ phẩm giá con người,
thì chỉ là một cuộc sắp xếp lại nội bộ để tiếp tục duy trì sự thống trị độc tài
của đảng Cộng Sản.
Sự
cải cách ấy, nếu thành công, sẽ chỉ củng cố thêm sức mạnh cho một thiểu số đảng
viên đặc quyền, đặc lợi, ăn trên, ngồi trốc, trong khi 100 triệu người dân còn
lại vẫn đứng ngoài cuộc, tiếp tục sống trong một xã hội bị kiểm soát, bị định
hướng và bị cấm đoán toàn diện.
Bài
học từ lịch sử Việt Nam trong suốt 5 thập niên qua đã chỉ rõ: Mọi cuộc cải cách
nếu không chạm tới quyền con người, không phá bỏ nền tảng độc tài, thì dù có “đổi
mới” đến đâu, kết quả cuối cùng cũng chỉ là quay lại điểm xuất phát.
Vì
vậy, ông Tô Lâm có thể là một nhà cải cách. Nhưng không vì dân. Và nếu cải cách
chỉ để cứu đảng, thì đó không phải là cải cách, mà là tái cấu trúc độc tài.
Hoa
Thịnh Đốn, ngày 22 Tháng Bảy 2025
Đặng
Đình Mạnh
[*]
khẩu hiệu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh” chính thức
được chế độ Cộng Sản sử dụng rộng rãi từ sau Đại hội Đảng lần thứ VIII năm 1996
No comments:
Post a Comment