Tổng Bí thư Tô Lâm:
từ Đại tướng Công an đến 'nhà cải cách'?
BBC News Tiếng Việt
31
tháng 7 năm 2025
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cz6gv048l1zo
Khi
đại tướng công an Tô Lâm lên làm tổng bí thư vào đầu tháng 8 năm ngoái, không
ít nhà quan sát đã đề cập tới viễn cảnh nhà nước công an trị càng được củng cố ở
Việt Nam.
Trong
lịch sử Việt Nam, chưa từng có tổng bí thư nào có xuất thân từ công an như ông
Tô Lâm
Trong
vòng một năm qua, có thể thấy ông Tô Lâm đã mang phong cách tư lệnh công an vào
công tác lãnh đạo đảng, với các chỉ đạo mang tính chất mệnh lệnh nhiều hơn là
tìm sự đồng thuận.
Tuy
nhiên, ông cũng đã cho thấy những tầm nhìn thực dụng hơn so với người tiền nhiệm,
với trọng tâm đặt vào kinh tế, công nghệ.
Mới
hơn một năm trước, ông Tô Lâm chủ yếu được biết đến là Bộ trưởng Công an và là
người thực thi chính trong chiến dịch chống tham nhũng "đốt lò" của Tổng
Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Nhưng
giờ đây, ông đã trở thành nhà lãnh đạo có quyền lực bao trùm kể từ sau khi
chính thức được bầu làm người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam vào ngày
3/8/2024.
Một
vài năm trước, ông Tô Lâm, trong bộ cảnh phục Đại tướng công an, được biết đến
là một ông trùm an ninh. Tên của ông được nhắc đến liên quan đến nhiều chiến dịch
của an ninh, trong đó có vụ bắt cóc ông Trịnh
Xuân Thanh ở thủ đô Berlin của Đức.
Hình
ảnh đó đã thay đổi.
Chừng
một năm qua, ông xuất hiện là một nhà cải cách mạnh mẽ, nổi bật với cuộc "sắp xếp lại
giang sơn" và phát triển kinh tế để đưa đất nước bước vào
giai đoạn mà ông gọi là "kỷ nguyên vươn mình".
Kể
từ khi lên nắm quyền, hình ảnh của Tổng Bí thư Tô Lâm tràn ngập trên truyền
thông trong mọi lĩnh vực từ chính trị, kinh tế, xã hội, từ đối nội đến đối ngoại.
Tròn
một năm ông Tô Lâm giữ chức Tổng Bí thư, BBC News Tiếng Việt nhìn lại những dấu
ấn và thách thức ông đối mặt, trong bối cảnh Đảng chuẩn bị cho Đại hội 14 đầu
năm tới.
Thay
đổi hay không thay đổi?
Một
số nhà bình luận đã tỏ ra bất ngờ khi một đại tướng công an với bàn tay sắt giờ
đây lại quyết liệt thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển kinh tế tư nhân, cải
cách thể chế và đối ngoại linh hoạt.
Những
chủ trương đó của ông đã nhanh chóng được Quốc hội thể chế hóa và Chính phủ lập
tức thực thi.
Một
cuộc đua "vừa chạy vừa xếp hàng" trong việc sắp xếp các bộ ngành,
tinh giản các ban Đảng và các đoàn thể, sáp nhập địa phương, bỏ cấp huyện, hợp
nhất xã... được thực hiện khẩn trương. Ngay cả việc sáp nhập tỉnh, kế hoạch ban
đầu là từ 1/9, nhưng tiến độ đã được đẩy nhanh đến thời điểm 1/7, sớm 2 tháng.
Những
chuyến công du đến các đối tác quan trọng như Trung Quốc, Mỹ, Nga, Pháp... của
ông Tô Lâm trên cương vị nhà lãnh đạo đảng cũng thể hiện rất khác với một Tô
Lâm của Bộ Công an trong vai một người tháp tùng trước đây.
Theo
nhà quan sát chính trị Việt Nam lâu năm Carl Thayer, những gì Tổng Bí thư Tô
Lâm đang thực hiện đã vượt qua người tiền nhiệm Nguyễn Phú Trọng.
"Tôi
nghĩ điều đó khiến nhiều người bất ngờ vì ông ấy có xuất thân từ ngành công an,
người ta nghĩ mọi thứ vẫn sẽ như cũ [kể từ khi ông ấy lên nắm quyền], nhưng đây
là một thay đổi phi thường mà tôi phải công nhận và khâm phục", ông
Thayer, giáo sư danh dự tại Đại học New South Wales, Úc nói với BBC.
Giáo
sư Vũ Tường, trưởng khoa Chính trị học, đại học Oregon, (Mỹ) cho biết ông cũng
bất ngờ khi thấy ông Tô Lâm đưa ra những chính sách về đổi mới công nghệ hay
phát triển kinh tế tư nhân.
Đặc
biệt, về sáp nhập tỉnh thành, ông Tường đánh giá, trong bối cảnh chính trị Việt
Nam, chính sách đó là "khá mạnh mẽ" và "đáng hoan nghênh"
nhằm giảm bớt số lượng công chức quá nhiều, khiến ngân sách tốn kém nhưng hiệu
quả lại không cao, nếu không muốn nói là lực cản của phát triển.
"Nhìn
chung, về tinh thần và cách làm thì khá là táo bạo và nhanh. Đó là một cái điều
mà làm cho giới quan sát ngạc nhiên là ông Tô Lâm có thể làm được như vậy",
giáo sư Vũ Tường nói với BBC.
Tuy
nhiên, giáo sư Alexander Vuving từ trung tâm nghiên cứu an ninh Châu Á - Thái
Bình Dương Daniel K. Inouye thuộc Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, lại cho rằng ông Tô Lâm
không thay đổi mà "vẫn là ông Tô Lâm trước đây".
"Chỉ
có điều là khi còn làm Bộ trưởng Công an, một ủy viên Bộ Chính trị, thì ông ấy
không thi thố được những gì mà ông đã làm khi giữ chức Tổng Bí thư, nhất là những
cái không phải địa hạt của ông ấy", chuyên gia này nhận định.
Theo
giáo sư Vuving, ông Tô Lâm từ lâu đã là một người cải cách, nhưng không phải là
theo xu hướng tự do, mà phần nào giống như những nhà lãnh đạo kiểu Park Chung-hee (người
biến Hàn Quốc từ nghèo đói thành con rồng châu Á) hay Lý Quang Diệu (nhà
thiết kiến sự phú cường của Singapore).
Theo
giáo sư Vuving, ông Tô Lâm từ lâu đã là một người cải cách, nhưng không phải là
theo xu hướng tự do, mà phần nào giống như những nhà lãnh đạo kiểu Park
Chung-hee (người biến Hàn Quốc từ nghèo đói thành con rồng châu Á) hay Lý Quang
Diệu (nhà thiết kiến sự phú cường của Singapore).
Ông
Tô Lâm cũng đã có tham vọng khi đặt mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia
phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045.
Để
đạt được thu nhập bình quân đầu người 20.000 USD từ mức chưa đến 5.000 USD hiện
tại trong vòng 20 năm tới là một thách thức không nhỏ.
Nhưng
một loạt các cải cách, đặc biệt là giải quyết điểm nghẽn thể chế và thúc đẩy
kinh tế tư nhân, mà ông Tô Lâm đang thực hiện tỏ rõ quyết tâm đó.
Hiện
vẫn chưa rõ liệu ông Tô Lâm có thực sự cam kết trở thành một nhà cải cách theo
mô hình của Lý Quang Diệu ở Singapore hay không, dù người đứng đầu Đảng Cộng sản
Việt Nam có đề cập đến ý tưởng này, theo Tiến sĩ Thủy Nguyễn từ Trung tâm
Nghiên cứu Việt-Mỹ, Đại học Oregon, Mỹ.
Giáo
sư Vũ Tường, người điều hành Trung tâm Nghiên cứu Việt-Mỹ tại đại học Oregon,
đánh giá rất khó để so sánh ông Tô Lâm với những nhà cải cách của Hàn Quốc hay
Singapore, vì mỗi người ở trong một hoàn cảnh khác nhau.
Theo
ông, những người như Lý Quang Diệu hay là Park Chung-hee có nền tảng giáo dục
khác với ông Tô Lâm xuất thân từ ngành an ninh, chính vì thế "họ có tầm
nhìn rất xa", trái với tư duy nhiệm kỳ thường thấy ở giới lãnh đạo Việt
Nam.
"Qua
những gì mà ông Tô Lâm đã làm thì tôi thấy là những cái cải cách của ông ta có
nhiều hình thức hơn là thực chất", ông Tường nêu quan điểm.
Chẳng
hạn, vị giáo sư chính trị cho rằng việc ông Tô Lâm "cổ võ kinh tế tư
nhân" là "điều đúng và đáng ra nên làm từ lâu", nhưng khi xem
vào chính sách cụ thể thì "kinh tế tư nhân chỉ là khẩu hiệu", mà
"thực tế là dựa vào những tập đoàn lớn, trước giờ phát triển là nhờ kinh
doanh bất động sản chứ không phải là do họ tạo ra những sản phẩm có nhiều giá
trị cho xã hội".
No comments:
Post a Comment