Một
số động thái liên quan đến thuế quan Mỹ – Trung dù không có đàm phán
James Palmer
- Foreign Policy
Tạ
Kiều Trang, biên
dịch
Bắc
Kinh bác bỏ tuyên bố của ông Trump về các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra
giữa hai nước.
Tiêu
điểm tuần này: Tổng
thống Mỹ Donald Trump đưa ra phát ngôn mơ hồ về các cuộc đàm phán thuế quan với
Trung Quốc; Giá thực phẩm ở Trung Quốc có thể tăng do thương chiến; Hạn chế mới
của Mỹ đối với chip tác động đến cả những công nghệ kém tiên tiến hơn (so với
trước đây), trong đó có dòng chip H20 của Nvidia.
Có
hay không đàm phán thuế quan Mỹ – Trung?
Ông
Trump nhiều lần khẳng định Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã điện đàm với
mình để bàn về thuế quan. Nhưng Bắc Kinh kiên quyết phủ nhận, “Trung Quốc và Mỹ
không tham gia vào bất cứ cuộc hội đàm hay đàm phán nào liên quan đến thuế
quan”. Bên nào mới là bên nói thật?
Gần
như chắc chắn rằng không có phiên đàm phán chính thức hay cuộc thảo luận cấp
cao nào đang diễn ra. Điện đàm giữa hai bên lãnh đạo Mỹ – Trung thường đi kèm với
thông cáo chung và được báo đài đưa tin, tuy nhiên không ghi nhận được tin tức
nào về việc hai bên có những tiếp xúc chính thức và trực tiếp kể từ ngày 17
tháng 1, thời điểm trước khi ông Trump nhậm chức.
Khi
Tổng thống Trump tuyên bố mình đã “nói chuyện với [ông Tập] nhiều lần”, ông
Trump hoặc đang nói dối, hoặc đang nhầm lẫn với các cuộc đối thoại trước đây.
Trong khi đó, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent tỏ ý không đồng tình với
phát ngôn của ông Trump, đồng thời ám chỉ Nhà Trắng vẫn muốn tìm một “đường
lui” cho vấn đề thuế quan.
Lối
nói mập mờ trên khó có thể tạo được thiện cảm với Bắc Kinh, họ ngày càng thẳng
thừng phủ nhận mọi thông tin về các cuộc đàm phán. Tuy nhiên, điều đó không có
nghĩa là Trung Quốc không có động thái ngoại giao nào. Một phái đoàn Trung Quốc
gần đây đã có mặt tại Washington để tham dự hội nghị mùa xuân thường niên của
Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (WB-IFM) và theo truyền thông Hàn Quốc,
phái đoàn có thể đã âm thầm ghé thăm Bộ Tài chính Mỹ.
Giới
chức và các chuyên gia kinh tế Trung Quốc đang gọi điện và gửi tin nhắn riêng
cho các đầu mối liên hệ ở Mỹ tại các viện chính sách hoặc những người từng phục
vụ chính quyền Biden, yêu cầu họ phân tích tương quan quyền lực trong nội bộ
ê-kíp của ông Trump. Điều này cho thấy Bắc Kinh đang cố tìm một cầu nối trung
gian đáng tin cậy trong Nhà Trắng.
Truyền
thông nhà nước Trung Quốc đã nhấn mạnh đến tinh thần kiên trì, kiên cường cùng
với sự kiên định của đất nước đối với các quy tắc thương mại hiện hành. Một
bài bình luận đăng trên tài khoản mạng xã hội của tờ Bắc Kinh
Nhật Báo còn nhắc đến loạt diễn thuyết “Bàn về chiến tranh trường
kỳ” (On Protracted War) của cố Chủ tịch Mao Trạch Đông để
lý giải cho xung đột thương mại này.
Tuy
nhiên không nên xem đây là một dấu hiệu chiến lược. Truyền thông Trung Quốc thường
chứa đựng lời lẽ đậm chất chủ nghĩa dân tộc, các biên tập viên thường làm việc
theo hướng mà họ nghĩ giới lãnh đạo muốn, đặc biệt khi họ sử dụng “giọng văn
mang tư tưởng Mao”. Lời kêu gọi phản kháng thuế quan của Mỹ hôm nay có thể nhường
chỗ cho lời lẽ tán dương chuyện đàm phán ngoại giao một cách dễ dàng vào ngày
hôm sau.
Cả
Mỹ và Trung Quốc đều đã âm thầm miễn trừ thuế cho một số hàng hoá nhất định –
ví dụ như một số dược phẩm, linh kiện hàng không vũ trụ và vi mạch – dù hai bên
vẫn giữ giọng điệu cứng rắn. Nhưng Bắc Kinh sẽ không dễ gì thể hiện hành động
nhún nhường như những gì ông Trump kỳ vọng ở các đối tác thương mại khác, hay
dù chỉ là những hành động tượng trưng như Canada và Mexico đã làm với fentanyl.
Mọi sự xuống thang có lẽ phải bắt đầu từ phía Washington trước.
Một
lý do để tham gia vào những cuộc đàm phán từ sớm là để xem đối phương đang nghĩ
gì – nhưng thẳng thắn mà nói, Trung Quốc có lẽ không cần làm vậy. An ninh mạng
của Mỹ đang rệu rã, nhiều quan chức trong chính quyền Trump đang xử lý công việc
của chính quyền trên điện thoại cá nhân vốn dễ bị tấn công và chứa những thông
tin dễ bị thu thập.
Do
đó, các cơ quan tình báo Trung Quốc và các nước khác được cho là đang có khả
năng tiếp cận các cuộc thảo luận nội bộ của Mỹ dễ dàng hơn bao giờ hết. Vấn đề
lớn nhất của họ có lẽ là ngay cả các viên chức cấp cao của Trump dường như cũng
không biết kế hoạch của chính quyền là gì.
Nền
kinh tế Mỹ đã bắt đầu cảm nhận được tác động tiêu cực. Các cảng ở bờ Tây, từ
Seattle cho đến Los Angeles, ghi nhận lượng hàng hoá từ Trung Quốc sụt giảm. Ảnh
hưởng sẽ lan rộng khắp nhiều lĩnh vực của Mỹ: ảnh hưởng đến ngay tức thì với
các ngành sản xuất tại Trung Quốc như dệt may, đồ chơi và trò chơi điện tử, đến
chậm hơn với những ngành phụ thuộc gián tiếp vào nhà máy Trung Quốc.
Trong
khi phần lớn công chúng Mỹ phản đối thuế quan của ông Trump thì ở Trung Quốc,
thương chiến lại khơi dậy lòng tự hào dân tộc – lần cao trào gần đây nhất là
vào năm 2020, khi đất nước có những thành công bước đầu trong việc chống lại đại
dịch COVID-19. Trung Quốc đã cam kết sẽ hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu nhưng lại
trì hoãn các gói kích thích kinh tế, chính điều này đã khiến giới đầu tư thất vọng.
Về
phần mình, chính quyền Trump đã làm rất ít hoặc không làm gì để hỗ trợ các
doanh nghiệp Mỹ bị ảnh hưởng bởi thuế quan, ngoại trừ việc đưa ra những tuyên bố
vô căn cứ về việc bãi bỏ thuế thu nhập cho người tiêu dùng và công kích Amazon
vì bị cho là có dự định nêu rõ chi phí thuế quan trên trang web của công ty.
(Amazon sau đó nói rằng họ không có ý định thực hiện những thay đổi như vậy).
Dù
là “lưỡng bại câu thương” nhưng Trung Quốc vẫn có thể chịu đựng được lâu hơn
nhiều trước khi chấp nhận thất bại.
Tin
tức được quan tâm
Giá thực
phẩm tăng cao. Nông nghiệp là một
trong những lĩnh vực hiếm hoi mà cán cân thương mại Mỹ – Trung nghiêng về phía
Mỹ. Nguy cơ đánh mất thị trường Trung Quốc khiến triển vọng của nông dân Mỹ, những
người vốn đang trong khủng hoảng, trở nên xấu đi. Tuy nhiên, chính nông nghiệp
cũng có thể trở thành một đòn bẩy then chốt cho Washington.
Vào
tuần trước, Trung Quốc huỷ đơn đặt hàng 12.300 tấn thịt lợn Mỹ, loại thịt ưa
thích của người tiêu dùng Trung Quốc. Giá thịt lợn tại Trung Quốc vốn đã cao, một
phần là vì dịch cúm lợn bùng phát. Việc mất đi nguồn thịt từ Mỹ có thể đẩy giá
thực phẩm tăng mạnh. Tuy nhiên, mọi nỗ lực của Mỹ nhằm tận dụng chi phí thực phẩm
làm đòn bẩy trong đàm phán thương mại có lẽ chỉ tạo được áp lực trong ngắn hạn:
Doanh nghiệp Trung Quốc hiện đã bắt đầu tìm nguồn cung thay thế, đặc biệt là từ
Brazil.
Sự
biến mất của các mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ có lẽ cũng làm lộ ra tình trạng tham
nhũng khi mà chính phủ Trung Quốc thanh tra việc sản xuất nội địa sát sao hơn:
Vào hôm thứ Hai, ông Ngô Kỳ Tu (Wu Qiu Xiu), Vụ trưởng Vụ Nông nghiệp thuộc Bộ
Tài chính, được công bố là đang bị điều tra.
Miễn
thuế đối với vật tư y tế. Một lĩnh vực thiết yếu khác trong thương mại Mỹ –
Trung là vật tư y tế, trong đó Bắc Kinh đã cho phép miễn thuế hàng nhập khẩu từ
Mỹ. Một điều đáng ngạc nhiên là Mỹ vẫn chưa áp dụng miễn trừ, trong khi bệnh viện
và ngành dược phẩm Mỹ phụ thuộc vào thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE) cùng các thiết
bị y tế khác nhập từ Trung Quốc.
Do
vậy, thuế quan nhiều khả năng sẽ đẩy giá dịch vụ y tế tăng vọt ngay tức thì và
có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ cộng đồng tại Mỹ, tương tự như kịch
bản đã từng xảy ra trong giai đoạn đầu đại dịch – khi đó, nhu cầu nội địa ở
Trung Quốc bùng nổ đã khiến các bệnh viện Mỹ rơi vào tình trạng thiếu hụt PPE
trầm trọng.
Vật
tư y tế là minh hoạ rõ nhất cho thấy việc đưa sản xuất trở lại Mỹ – một ưu tiên
hàng đầu của ông Trump – khó khăn đến mức nào. Đại dịch đã cho thấy, duy trì
nguồn cung nội địa là một nhu cầu chiến lược thực chất, tuy vậy điều đó vẫn
không ngăn được hàng giá rẻ từ Trung Quốc tràn vào thị trường Mỹ ngay khi nhu cầu
cấp bách ấy hạ nhiệt.
Công
nghệ và Kinh doanh
Lệnh trừng
phạt chip ở một cấp độ thấp hơn. Đợt hạn chế mới nhất
của Mỹ đối với chip đang nhắm vào cả những công nghệ kém tiên tiến hơn so với
trước đó, trong đó có chip H20 của Nvidia, loại chip được thiết kế riêng để
tránh lệnh trừng phạt của Mỹ dưới thời Tổng thống Biden. Thông tin ban đầu cho
rằng, chính quyền Trump sẽ không áp dụng các hạn chế như vậy sau khi ông Trump
dùng bữa tối với CEO Nvidia Jensen Huang vào ngày 4 tháng 4.
Tuy
nhiên, hồ sơ pháp lý từ Nvidia và các tập đoàn lớn khác cho thấy, tuy các loại
chip này không bị cấm hoàn toàn, nhưng giờ đây chúng cần giấy phép – một gánh nặng
chi phí đáng kể cho các nhà sản xuất. Các công ty Trung Quốc đã tích trữ lượng
lớn chip để đề phòng các lệnh trừng phạt tiếp theo. Động thái mới nhất này có
thể trở thành chất xúc tác tiếp theo thúc đẩy tham vọng lâu nay của Trung Quốc
là xây dựng ngành công nghiệp vi mạch nội địa.
Phản ứng
dữ dội với Temu và Shein. Kể từ thứ Sáu tuần trước, hai nền tảng dropshipping
(bán hàng bỏ qua khâu vận chuyển trung gian) nổi tiếng là Temu và Shein đã bắt
đầu hiển thị chi phí thuế quan trên giá sản phẩm, khiến cho người tiêu dùng Mỹ
– những ai không theo dõi chính trị quốc tế – cảm thấy bàng hoàng. Một số mặt
hàng thậm chí tăng giá hơn 300%.
Giá
cả tăng mạnh vừa do thuế quan của Mỹ, vừa do việc bãi bỏ quy định miễn thuế de
minimis (miễn thuế đơn hàng giá trị nhỏ) – một quy định đã góp phần
thúc đẩy đáng kể doanh số của các kiện hàng có giá trị nhỏ trong thập kỷ qua.
Tiktok hiện tràn ngập các video thảo luận về tác động của mức giá mới, theo
đó nghiên cứu cho thấy, mức
giá mới nhiều khả năng sẽ gây ảnh hưởng rất lớn tới nhóm có thu nhập thấp và
nhóm người tiêu dùng thiểu số.
No comments:
Post a Comment