Sau
lưng Trump tôi thấy bóng hình Tố Hữu!
Nguyễn Hoàng Văn
29/05/2025
https://baotiengdan.com/2025/05/29/sau-lung-trump-toi-thay-bong-hinh-to-huu/
Càng
ngày tôi càng nhận ra rằng, thấp thoáng sau lưng Trump, lởn vởn bóng dáng của một
Tố Hữu nhỏ mọn, thù vặt và sân hận với những thành phần “quý tộc” trong lĩnh vực
mà mình muốn tạo danh. Nói cho gọn thì cả hai cùng chia sẻ cái ẩn ức tạm gọi là
“hận tinh hoa”.
Từ
“tinh hoa” (elite) được dùng để chỉ những thành phần giàu có với học vấn thuộc
hàng cao nhất và, do đó, tạo được nhiều ảnh hưởng hay quyền lực nhất. Nhưng
Trump thì hết kiếp vẫn chưa xứng với cái danh này mà, bất quá, chỉ là một thành
phần “đặc quyền” (privileged).
Thì
Trump cũng giàu, cũng đầy quyền lực mà một chữ ký là mấy chục triệu người hay mấy
tỷ người điêu đứng nhưng về học vấn thì chưa chắc, và quan trọng hơn, những gì
ông ta có được chỉ là nhờ vào một sự… thụ thai ngẫu nhiên. Không ai xa lạ,
chính Marco Rubio, người đang giữ chức Ngoại trưởng trong chính quyền Trump, đã
xếp hạng Trump như thế: Tất cả những gì Trump có được chẳng qua là nhờ sinh ra
trong một gia đình giàu có!
Rubio
sỉ vả Trump như thế trong cuộc tranh luận vào tối 25/2/2016 do đài CNN tổ chức ở
Houston giữa năm ứng cử viên tranh giành suất đại diện đảng Cộng Hòa: Trump,
Rubio, Ted Cruz, John Kasich và Ben Carson [1].
Kinh
khủng nhất trong cuộc tranh luận của “ngũ nhân bang” này là cuộc đấu võ mồm giữa
Rubio và Trump mà báo chí Mỹ gọi là xấu xa, độc ác, “vicious debate battle”. Lối
ăn nói của Trump thì ai cũng biết, còn Rubio cũng không thua, xem như “Đi với
ma mặc áo giấy”: Trump tấn công cá nhân thì Rubio cũng tấn công cá nhân, Trump
không kể phép lịch sự thì Rubio cũng… đếch cần.
Rubio
đả kích: “Nếu không được thừa hưởng gia sản 200 triệu Mỹ kim thì có lẽ giờ
này Donald Trump chỉ là một anh bán đồng hồ tại Manhattan”.
Không
ai miệt thị nghề bán đồng hồ nhưng nếu tiếng Việt chúng ta có thành ngữ “Thật
thà như thể lái trâu” thì người Mỹ có câu “As honest as watch dealer”:
Thật thà như dân bán đồng hồ.
Trump
chê Rubio không có kinh nghiệm gì về thương trường thì Rubio xóc óc: “Tôi chả
biết gì về các công ty phá sản. Và tôi chả biết gì về việc xây dựng một đại học
giả”.
Chẳng
là trong cuộc đời kinh doanh Trump đã khai phá sản tới bốn lần và lúc đó, khi
ra tranh cử, lại bị kiện với cáo buộc lập nên đại học giả “Trump University” để
lừa đảo, theo đó người ta nộp học phí $36,000 nhưng chả học được cái gì cả.
(Sau đó Trump chấp nhận bồi thường để yên tâm tranh cử).
Nói
chuyện “đại học giả” của Trump thì cũng nói luôn chuyện Trump học đại học tại
Phân khoa Kinh doanh Wharton của Viện Đại học Pennsylvania (PU) nổi tiếng.
PU
cũng thuộc Ivy League, là nhóm tám viện đại học hàng đầu của Mỹ, nhưng không bằng
Harvard và việc Trump “đậu” vào trường này cũng như thành tích học tập tại đây
là cả một nghi án.
Thứ
nhất, Mary Lea Trump, cháu gọi Trump là chú ruột, đã vạch trần rằng thời trẻ
Trump đã thuê người khác dự cuộc thi tuyển đại học (SAT: Scholastic Aptitude
Test) mới lọt vào được trường này [2].
Thứ
hai, liên quan đến học lực thì từ trung học đến đại học, Trump áp dụng mọi thủ
đoạn để che giấu. Trump đe dọa trường trung học cũ, cấm ngặt việc tiết lộ thông
tin trong học bạ của mình [3]. Thành tích học tập tại PU, Trump cũng biến thành
hồ sơ… tuyệt mật [4]. Hành vi này khiến thiên hạ đặt câu hỏi, phải chăng vì học
quá kém, Trump mới che giấu?
Toàn
bộ những điều này đã cho thấy rằng, Trump không phải là một nhân vật tinh hoa,
chỉ là một thành phần đặc quyền. Đầy đặc quyền nhưng lại háo danh, mang mặc cảm
thua sút trước giới tinh hoa, phải chăng Trump đang trút bỏ hờn căm vào
Harvard, biểu tượng cao nhất về trí tuệ của giới tinh hoa Mỹ?
Không
phải là một nhà chính trị tinh hoa, Trump đang thực hành thứ chính trị dân túy
và phong cách này đã thể hiện rất rõ trong gần mười năm qua, nhưng còn Tố Hữu?
Chính
trị dân túy là thứ chính trị nhắm vào sự cả tin và cuồng nhiệt của đám đông
nên, do đó, sở trường về khoản đấu tố, hoàn toàn chính xác với Trump và với Tố
Hữu.
Thí
dụ như cảnh Tố Hữu “đấu tố” tù binh Mỹ mà Hoàng Tùng – từng là Tổng biên tập
báo Nhân Dân, Bí thư Trung ương Đảng – kể lại trong hồi ký “Những Kỷ Niệm Về
Bác Hồ”, như sau: “Năm 1968 Bác có vịệc phải ra nước ngoài, ở nhà Ban Bí thư
mà cụ thể là đồng chí Tố Hữu có chủ trương dong bọn giặc lái Mỹ mà ta bắt được
đi diễu qua các đường phố để cảnh cáo Mỹ. Khi về Bác hỏi: ‘Vì sao các chú lại
làm một việc dại dột như thế?’ Tôi thành thật báo cáo Bác là mình không tham
gia việc này. Bác nói luôn rằng tôi cũng ở trong Trung Ương mà lại không chịu
trách nhiệm sao được, dư luận thế giới sẽ không đồng tình về việc làm của ta”
[5].
Bây
giờ chúng ta chứng kiến một Tổng thống Mỹ nhỏ nhen, luôn tìm cách trả thù những
cựu đối thủ thì Tố Hữu cũng từng sống như vậy, như cách đối xử với Hoàng Cầm,
qua lời kể của chính nhà thơ này:
“Vì
sao lại có chuyện thay đổi như thế? Có phải anh công an tên N. đã nói lừa tôi cốt
để tôi nhận tội cho được việc của anh ta? Tôi cũng không rõ sự thực thế nào,
cho đến một hôm sau khi đã ra tù, tôi tình cờ gặp một anh công an thụ lý khác
(xin phép không nêu tên) ở quán bia Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật (đường Trần
Hưng Đạo, Hà Nội). Trông thấy tôi anh mừng lắm, anh mời tôi vào uống bia để tâm
sự. Anh nói là anh đã ra khỏi ngành, và anh kể cho tôi một chuyện khá bất ngờ.
Chuyện đại ý như sau: Sau khi tôi nhận tội, công an đã định cho tôi về thật.
Nhưng trong thời gian chờ đợi giải quyết, thì một hôm ông Lê Đức Thọ gọi công
an lên hỏi về vụ Hoàng Cầm ra sao rồi, và thông báo rằng có một số trí thức
Pháp, những người quen biết nhiều với ông, đã giúp đỡ ông và đoàn đại biểu Việt
Nam ở Hội nghị Paris, vừa gửi thư cho ông yêu cầu nếu xét Hoàng Cầm không có tội
trạng gì cụ thể thì hãy thả ngay nhà thơ ra. Ông còn nhắc nhở: “Các cậu xem thế
nào thì giải quyết đi, không có thì mang tiếng lắm”. Sự việc trên được công an
báo cáo với Tố Hữu . Ông lập tức hạ lệnh: “Ngoại quốc can thiệp hả? Đã thế thì
cho thêm một năm nữa!” Thái độ cứng rắn đến nghiệt ngã của Tố Hữu với riêng tôi
cũng như với các anh em Nhân văn-Giai phẩm rất nhất quán” [6].
Tại
sao Tố Hữu ác nghiệt thế?
Lý
do là Hoàng Cầm đã chê tập thơ Việt Bắc của Tố Hữu thậm tệ, sau khi tập này được
giải nhất về thơ trong Giải thưởng văn học giai đoạn 1954-1955 của Hội Văn nghệ
Việt Nam [7].
Quan
trọng hơn, Hoàng Cầm đã chê Tố Hữu từ vị thế của một nhà thơ tinh hoa đối với một
nhà thơ quần chúng, chuyên làm thơ cổ động, theo đó thì thơ Tố Hữu “giống như một
vại nước to, đầy tràn pha loãng một màu sữa. Loãng quá, tôi thèm một cốc dù nhỏ
thôi nhưng chan chứa những chất nuôi sống tâm hồn” [8].
Bất
cứ một nền văn hóa – văn chương nào cũng cần đến hai hệ thống giá trị song
song, giá trị tinh hoa và giá trị đại chúng. Như trong văn chương, nếu những
tác phẩm bình dân là để phục vụ nhu cầu giải trí của công chúng thì những tác
phẩm tinh hoa phục vụ nhu cầu thưởng lãm mang tính trí tuệ và đóng vai trò dẫn
dắt, có sự cộng sinh như vậy thì xã hội mới phát triển bình thường.
Nhưng
xã hội mà Tố Hữu muốn xây dựng thì không bình thường chút nào, cả trái tim con
người mà cũng:
“Rất
chân thật chia ba phần tươi đỏ
Anh
dành riêng cho đảng phần nhiều
Phần
cho thơ, phần để em yêu”
Em
xấu hổ: “Thế cũng nhiều anh nhỉ!”
Rồi
hai đứa hôn nhau, hai người đồng chí
(Trích
từ “Bài ca xuân 61”)
Bởi
thơ của ông ta chủ yếu là thơ tuyên truyền, dễ lọt tai công chúng, nên nhất định
phải là thơ có vần. Chính vì vậy nên Tố Hữu mới không ngớt “truy sát” những nhà
thơ có đầu óc cách tân, đề xướng thơ tự do như Lê Đạt, Hoàng Cầm, Văn Cao, Đặng
Đình Hưng v.v…
Tố
Hữu nói theo Lê Đạt, là một nhà thơ “có ích” nhưng là có ích cho cái xã hội
không bình thường của y [9].
Như
một nhà thơ phản tinh hoa với quyền sinh sát trong tay, Tố Hữu đã làm nghèo,
làm què quặt nền văn chương Việt Nam.
Như
một nhà chính trị đầy đặc quyền trong vai trò Phó Thủ tướng, Tố Hữu đã làm
nghèo, làm què quặt nền kinh tế và đẩy cả nước vào cảnh bần cùng, điêu đứng
trong giai gioạn giữa thập niên 1980.
Phải
chăng, giữa Tố Hữu và Trump còn có mẫu số chung kinh tế này?
Tố
Hữu có chính sách “Giá Lương Tiền” thì Trump có chính sách Quan Thuế, hiện cũng
đang làm công chúng và giới doanh nhân Mỹ kêu trời.
__________
Chú
thích:
1. https://www.youtube.com/watch?v=GasRDffe1Xg
Tenth
Republican Primary Debate - February 25 2016 on CNN
https://www.youtube.com/watch?v=GasRDffe1Xg
2. https://www.thedp.com/article/2020/07/donald-trump-penn-wharton-sat-cheating
4. https://www.phillymag.com/news/2019/09/14/donald-trump-at-wharton-university-of-pennsylvania/
5. http://www.geocities.ws/xoathantuong/ht_nknvh.htm
6. http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=9662&rb=08
7. http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=4855&rb=08
8.
Bài viết của Hoàng Cầm trên báo Văn Nghệ số 67, dẫn theo Nguyễn Hưng Quốc
(1991) Văn học Việt Nam dưới chế độ Cộng sản, NXB Văn Nghệ,
California, trang 146.
9.
Nguyễn Hưng Quốc, sđd, trang 146.
No comments:
Post a Comment