Thương
mại toàn cầu trước bão thuế Trump : Việt Nam chịu thiệt, Nhật kháng cự, EU dè dặt
Anh Vũ - RFI
Đăng
ngày: 04/07/2025 - 16:10 - Sửa đổi ngày: 04/07/2025 - 16:24
Diễn biến
thời sự đang gây xáo động nền kinh tế thế giới và đang
thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận quốc tế là cuộc chiến thương mại của tổng thống
Mỹ Donald Trump. Cuộc chiến thuế quan của Mỹ do tổng thống
Donald Trump phát động đang định hình lại trật tự thương mại toàn cầu,
với hậu quả chưa thể lường hết.
Hình
:
Công
nhân làm việc tại nhà máy của Nike, TP. Hồ Chí Minh, Việt Nam, ngày
10/10/2010. ASSOCIATED PRESS - Richard Vogel
Nhật
báo Le Monde chạy tựa « Tăng trưởng thế giới phó mặc cho thuế
của Trump », ghi nhận, sau 3 tháng đàm phán đầy sóng
gió, chính quyền Washington chuẩn bị công bố loạt thỏa thuận thương mại
mới với các đối tác lớn. Tuy nhiên, tiến trình này lại đang làm lung
lay đà phục hồi kinh tế toàn cầu.
Kể từ tháng
Tư, Mỹ chỉ đạt được một số thỏa thuận với Anh, Việt Nam và
Trung Quốc, trong khi vẫn đe dọa tăng mạnh thuế nhập khẩu với Nhật Bản
và châu Âu.
Hậu
quả đã thấy rõ từ bây giờ. Theo Le Monde, trước hết là về mặt tâm lý thị trường.
Tờ báo viết :« Sau cú sốc ban đầu từ các tuyên bố áp
thuế của Tổng thống Mỹ, chính những thay đổi thất thường trong chính
sách thương mại của ông Trump mới thực sự khiến các nhà đầu
tư lo ngại. Tình trạng bất ổn này khiến nhiều doanh nghiệp trì hoãn kế hoạch đầu
tư, làm gia tăng nguy cơ làm chậm đà tăng trưởng kinh tế ».
Thương
mại toàn cầu biến động : Chỉ số thương mại được Tổ
chức Thương Mại Thế giới WTO ghi nhận tăng mạnh quý 2, nhưng có thể chỉ là
hiệu ứng ngắn hạn do doanh nghiệp tranh thủ nhập hàng trước khi bị áp
thuế. Dự báo năm 2025 : tăng trưởng thương mại toàn cầu có thể dao động
từ -0,2% đến +2,7%. Riêng đối với nước Mỹ, tờ báo cho
hay nhập khẩu hàng tiêu dùng sụt giảm kỷ lục, thâm hụt thương mại giảm
mạnh. Trung Quốc đang chuyển hướng xuất khẩu khỏi thị trường Mỹ.
Các
nền kinh tế mới nổi, vốn từng hưởng lợi từ toàn cầu hóa, giờ đang ở tuyến đầu
hứng chịu thiệt hại. Tăng trưởng chững lại, dòng vốn đầu tư nước
ngoài sụt giảm, và biến động tài chính gia tăng, đặc biệt tại châu Á
và Mỹ Latinh. Tăng trưởng trong các khu vực này dự báo giảm từ 4,2%
(2024) xuống 3,8% (2025) ; đầu tư trực tiếp nước ngoài sụt giảm mạnh.
Trump
chủ trương “thuế đáp trả thuế”, nhưng chỉ giới
hạn trong hàng hóa, không bao gồm dịch vụ, lĩnh vực Mỹ có lợi thế.
Các nước đáp trả bằng thuế dịch vụ kỹ thuật số đánh
vào Google, Amazon, Microsoft... Trung Quốc hạn chế xuất khẩu đất hiếm, đang
mở ra một mặt trận mới trong thương mại toàn cầu.
Le
Monde nhận định tất cả những biến động trên cho thấy thế giới đang
bước vào một giai đoạn đầy bất trắc, với những hệ lụy sâu rộng
không chỉ trong ngắn hạn, mà còn kéo dài trong nhiều năm tới. Chiến tranh
thương mại của Donald Trump không chỉ làm gián đoạn chuỗi cung ứng
toàn cầu, mà còn tạo ra bất ổn lớn về đầu tư, tỷ giá, lạm phát
và đặc biệt là đe dọa đà phát triển của các nước đang phát
triển.
Việt
Nam mềm dẻo nhưng vẫn phải chấp nhận thiệt thòi
Trong
bối cảnh căng thẳng thương mại toàn cầu ngày càng gia tăng, một thỏa thuận vừa đạt được
giữa Việt Nam và chính quyền của Donald Trump đang thu hút sự chú
ý đặc biệt từ giới quan sát quốc tế.
Monde
có bài « Việt Nam, một « thỏa thuận » thể hiện chiến thắng
cho Washington ». Theo thông báo của ông Donald Trump ngày 2
tháng 7, Hoa Kỳ và Việt Nam đã đạt được một thỏa thuận
sơ bộ về thương mại. Thay vì áp mức thuế 46% như dự kiến
trước đó, hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam vào Mỹ chỉ phải chịu
mức thuế 20%. Đáng chú ý, hàng hóa Mỹ nhập khẩu vào Việt Nam sẽ không
bị áp thuế, mở ra cơ hội tiếp cận thị trường rộng lớn Đông
Nam Á cho các sản phẩm "Made in USA".
Cũng
theo thông báo này, mức thuế 20% có thể tăng gấp đôi, tức lên tới
40%, đối với các mặt hàng được sản xuất ở nước khác nhưng gắn
nhãn “Made in Vietnam” để né thuế, một động
thái nhằm chống lại hiện tượng « rửa » nguồn gốc
hàng hóa.
Tổng
thống Trump cho biết, đây là một “deal lớn” mà theo ông,
lần đầu tiên Việt Nam cho phép Hoa Kỳ tiếp cận toàn diện thị trường
nội địa.
Theo
Le Monde, trước thỏa thuận này, chính phủ Việt Nam đã chủ động
thể hiện thiện chí và ngoại giao mềm dẻo, vẫn được gọi là "ngoại
giao cây tre", với việc từ tháng 4 đã cử phái đoàn
cấp cao sang Washington thương lượng. Đặc biệt, truyền thông Việt Nam giữ thái độ ôn
hòa, tránh phản ứng gay gắt dù căng thẳng thuế quan leo thang.
Với
nhật báo Pháp, thỏa thuận này mang nhiều ý nghĩa kinh tế. Mỹ hiện là thị trường
xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm khoảng 30% kim ngạch. Trong năm 2024, Việt
Nam là quốc gia có mức thặng dư thương mại với Mỹ đứng thứ ba,
chỉ sau Trung Quốc và Mêhicô.
Thống
kê mới nhất cho thấy, riêng trong tháng 5, Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ tới
13,8 tỷ đô la Mỹ, tăng 42% so với cùng kỳ năm trước, một con số kỷ lục
kể từ sau đại dịch.
Tuy
nhiên, thỏa thuận cũng đặt ra nhiều thách thức. Mỹ yêu cầu Việt Nam
giảm phụ thuộc vào nguyên liệu từ Trung Quốc và kiểm soát chặt nguồn
gốc hàng hóa, nguyên vật liệu. Việc phân biệt giữa hàng "sản xuất
thực sự tại Việt Nam" và hàng "gắn mác Việt
Nam" nhưng nhập từ nơi khác sẽ là bài toán hóc búa
trong thời gian tới.
Một
nghịch lý đáng lưu ý, theo tờ báo, là chính việc Mỹ áp thuế lên
hàng Trung Quốc và khuyến khích dịch chuyển chuỗi cung ứng lại có thể khiến
nhiều công ty Trung Quốc đầu tư mạnh vào Việt Nam.
Le
Monde nhận xét, dù chưa phải là một thỏa thuận toàn diện, nhưng diễn biến này
cho thấy Việt Nam đang vận dụng khéo léo chính sách đối ngoại, vừa
tranh thủ mở rộng thị trường, vừa hạn chế tối đa rủi
ro va chạm trong thương mại toàn cầu đang đầy bất ổn.
Gấp
rút thương lượng thuế quan với Mỹ
Vẫn
liên quan đến Việt Nam trong chủ đề cuộc chiến thuế quan với Mỹ, nhật báo Le
Figaro có bài : « Các cuộc đàm phán cuối cùng về thuế quan : Việt
Nam nhượng bộ, Nhật Bản phản kháng ».
Bài
báo cho thấy, gần đến hạn chót ngày 09/07 để chính quyền Trump áp thuế cao đối
với gần như toàn bộ đối tác thương mại của Mỹ, nhiều nước đang gấp rút đàm phán
để tránh bị đánh thuế cao. Các quốc gia có chiến lược khác nhau : Cụ thể, Việt
Nam nhượng bộ, chấp nhận một thỏa thuận bị đánh giá là thiệt hại lớn
và không cân bằng đối với Việt Nam.
Mỹ và
Trung Quốc thỏa thuận hạ nhiệt tạm thời, trong đó Mỹ gỡ bỏ hạn
chế với một số mặt hàng công nghệ, Trung Quốc khôi phục quyền tiếp cận đất
hiếm cho Mỹ. Bangladesh hy vọng đạt thỏa thuận trong tuần tới vì ngành dệt
may phụ thuộc rất nặng nề vào Mỹ. Indonesia cam kết tăng nhập khẩu từ Mỹ,
ký hợp đồng mua nhiên liệu và máy bay Boeing trị giá 34 tỷ đô
la. Canada đã rút lại thuế dịch vụ số với Big Tech Mỹ để cứu
vãn đàm phán, nhưng vẫn vướng mắc về nông sản.
Nhật
Bản đối đầu gay gắt, dù ban đầu được kỳ vọng là
nước đầu tiên đạt thỏa thuận với Mỹ. Tokyo yêu cầu Washington xóa
bỏ thuế 25% với ô tô, điều mà Trump kiên quyết từ chối.
Trump mỉa mai Nhật là “đứa trẻ hư hỏng”, đe dọa tăng thuế lên 35% với
hàng Nhật.
Liên
Hiệp Châu Âu vẫn thận trọng đàm phán. EU yêu cầu giảm thuế ngay trong
các ngành trọng điểm (ô tô, thép, dược...). Dù biết một thỏa thuận "cân
bằng tuyệt đối" là khó đạt được, chủ tịch Ủy
Ban Châu Âu, Ursula von der Leyen, cho biết Bruxelles "sẵn
sàng đúc kết thỏa thuận", nhưng cũng chuẩn bị cho khả năng
thất bại. Lãnh đạo Đức cảnh báo cần giữ Mỹ "ở bên
châu Âu", nhưng không loại trừ khả năng Mỹ giảm dần
cam kết.
Hậu
quả có thể thấy ngay là đối với Canada, láng giềng của Mỹ. Trong bài « Tại
Canada, kinh tế oằn mình trước đòn điếng người của Donald Trump »,
Le Monde cho thấy là bị cuốn vào một cuộc xung đột thương mại không cân sức với
Mỹ, Canada đang phải đối mặt với các tác động kinh tế nặng nề. Từ
tháng 1, Washington áp thuế 25% lên hàng loạt sản phẩm Canada, khiến xuất khẩu
sụt giảm mạnh, đặc biệt thép và hàng tiêu dùng. Thâm hụt thương mại tháng 4 đạt
mức kỷ lục.
Nguy
cơ suy thoái kinh tế đã hiện rõ. Ottawa buộc phải từ bỏ kế hoạch đánh thuế dịch
vụ số của các công ty Mỹ và nối lại đàm phán với chính quyền Trump. Trong nước,
Canada khởi động lại nhiều biện pháp hỗ trợ từng dùng trong đại dịch để cứu
doanh nghiệp.
Dù
vậy, một số chuyên gia vẫn lạc quan. Họ cho rằng xu hướng biệt lập của Mỹ có thể
là cơ hội để Canada mở rộng thị trường trong các lĩnh vực như nông nghiệp, năng
lượng và khoáng sản.
Kim
loại hiếm : Châu Âu có nên học theo theo Trung Quốc và Mỹ ?
Vẫn
trong bối cảnh thương chiến, Le Figaro có bài bàn về làm thế nào để Châu Âu
thoát khỏi lệ thuộc Trung Quốc về kim loại chiến lược, thiết yếu cho chuyển đổi
năng lượng.
Viện
nghiên cứu Montaigne của Pháp đề xuất một số hướng, theo đó, EU có thể áp dụng quy
định "thành phần nội địa " : yêu cầu ít
nhất 50% linh kiện của các sản phẩm xanh (như pin, xe điện, điện gió, điện mặt
trời...) phải được sản xuất tại châu Âu. Đối với những lĩnh vực mà Châu Âu đang
tụt hậu, như pin LFP (loại pin không phụ thuộc vào các kim loại quý hiếm như
Cobalt, Nickel), nên bắt buộc các công ty Trung Quốc lập liên doanh với
đối tác châu Âu chiếm đa số, đồng thời đảm bảo sản xuất thực chất chứ không chỉ
lắp ráp đơn thuần. Ngoài ra, EU cần xây dựng các hiệp định chiến lược với
các nước thân thiện như Nhật, Hàn Quốc, Canada, Ấn Độ... để đảm bảo nguồn cung
nguyên liệu thô (cobalt, nickel, đất hiếm). Nhật Bản là hình mẫu vì đã nỗ lực
đa dạng hóa nguồn cung sau khi bị Trung Quốc ngừng bán đất hiếm vào năm 2010.
Viện
Montaigne cũng đề xuất hạn chế visa kỹ sư Trung Quốc và ưu tiên tuyển
dụng nhân sự bản địa. Tuy nhiên, theo Le Figaro, triển khai một chiến lược
như vậy không dễ với EU, nơi thiếu sự phối hợp và nguồn lực. Trong khi thị trường
Mỹ đang gần như đóng cửa hoàn toàn với xe điện Trung Quốc bằng hàng
rào thuế quan, các hãng Trung Quốc ngày càng chú ý đến thị trường rộng mở như
châu Âu.
-------------------------
Các
nội dung liên quan
VIỆT
- MỸ - THƯƠNG MẠI
Tổng
thống Trump thông báo Mỹ - Việt Nam đạt thỏa thuận thương mại
PHÂN
TÍCH
Mỹ
đánh thuế 20% : Việt Nam vừa mừng vừa lo
HOA
KỲ - TRUNG QUỐC - THUẾ QUAN
Mỹ-Trung
cùng nới lỏng các hạn chế xuất khẩu theo thỏa thuận khung
No comments:
Post a Comment