Suranjana Tewari
Phóng
viên Kinh doanh Châu Á, Singapore
7
tháng 7 2025
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c3d1ndl55n9o
Tan
Yew Kong, người làm việc tại một trong những hãng sản xuất chip lớn nhất thế giới,
cho biết công ty của ông giống như một tiệm may – chuyên điều chỉnh chip theo
nhu cầu của khách hàng.
"Chúng
tôi cung cấp vải, cung cấp cả khuy măng-sét và mọi thứ. Bạn chỉ cần nói bạn
thích gì, thích kiểu dáng nào, và chúng tôi sẽ làm theo ý bạn," ông Tan,
người điều hành hoạt động của GlobalFoundries tại Singapore, cho biết.
Ngày
nay, công ty này cũng đang điều chỉnh tương lai của mình để thích nghi với
chính sách thuế đầy bất ngờ của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Các
doanh nghiệp và quốc gia đang tìm cách xoa dịu Washington trước ngày 9/7 – thời
điểm lệnh tạm hoãn 90 ngày đối với mức thuế cao được gọi là "Ngày Giải
phóng" của ông Trump sẽ hết hiệu lực. Tuy nhiên, một lần nữa, điều gì sẽ xảy
ra sau đó vẫn chưa rõ ràng.
Tổng
thống Trump tuyên bố hôm 4/7 rằng chính phủ Mỹ sẽ bắt đầu gửi thư chi tiết về
các mức thuế cao hơn có hiệu lực từ ngày 1/8.
Thuế
quan của Trump gây ra sự hỗn loạn cho các công ty, như nhà sản xuất chip
GlobalFoundries, vốn phụ thuộc vào chuỗi cung ứng châu Á
Ông
cho biết sẽ có khoảng 12 lá thư được gửi trong những ngày tới, với mức thuế dao
động từ "60–70% cho đến 10–20%," nhưng không nêu rõ những quốc gia
nào sẽ nhận được các bức thư đó.
Cho
đến hiện tại, chất bán dẫn vẫn được miễn thuế, nhưng ông Trump đã nhiều lần đe
dọa sẽ áp thuế, và chính sự bất ổn này đang khiến các doanh nghiệp gần như
không thể lập kế hoạch cho tương lai.
Tuần
trước, hãng tin Bloomberg cũng đưa tin rằng Nhà Trắng đang lên kế hoạch siết chặt
hơn nữa việc kiểm soát chip trí tuệ nhân tạo (AI) bằng cách hạn chế xuất khẩu
sang Malaysia và Thái Lan nhằm ngăn chặn hành vi buôn lậu công nghệ sang Trung
Quốc.
Bộ
Thương mại Mỹ chưa phản hồi yêu cầu bình luận từ BBC.
"Bạn
không thể cứ 'bật tắt công tắc' mỗi tuần hay mỗi ngày. Điều đó khiến việc lập kế
hoạch dài hạn trở nên vô cùng khó khăn," ông Tan nói.
Công
ty GlobalFoundries, có trụ sở chính tại Mỹ, là đối tác sản xuất chip cho một số
hãng thiết kế và sản xuất chất bán dẫn hàng đầu thế giới – như AMD, Broadcom,
Qualcomm.
Các
nhà máy của công ty trải rộng toàn cầu, với nhiều cơ sở đặt tại châu Á, từ Ấn Độ
đến Hàn Quốc. Gần đây, công ty đã công bố kế hoạch tăng đầu tư lên 16 tỷ USD
khi nhu cầu về phần cứng AI tăng vọt.
Để
bảo vệ mạng lưới sản xuất trải rộng đó, công ty cũng cam kết sẽ phối hợp với
chính quyền Trump để chuyển một phần quy trình sản xuất và chuỗi cung ứng chip
về Mỹ.
Các
nhà sản xuất chip, dệt may và linh kiện ô tô – những ngành có chuỗi cung ứng chặt
chẽ xuyên suốt châu Á – đang phải chạy đua để hoàn thành đơn hàng, cắt giảm chi
phí và tìm kiếm khách hàng mới khi đối mặt với một thị trường đầy biến động.
"Các
doanh nghiệp cần phải suy nghĩ lại về các khoảng dự phòng, tăng lượng hàng tích
trữ và thời gian hoàn thành sản phẩm để ứng phó với sự bất ổn," bà Aparna
Bharadwaj từ công ty tư vấn Boston Consulting Group nhận định.
Bà
cho biết điều này có thể tạo ra cơ hội mới, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến khả
năng cạnh tranh và thị phần tại một số quốc gia.
Nói
cách khác, rất khó để đưa ra dự đoán chính xác.
"Sự
bất định giờ đây là điều bình thường mới."
Kẻ
lợi người thiệt
Khi
ông Trump công bố các mức thuế vào tháng Tư đối với phần lớn thế giới, một số mức
thuế cao nhất đã nhắm vào các nền kinh tế châu Á – từ các đồng minh lâu năm như
Nhật Bản (24%) và Hàn Quốc (25%) đến đối tác thương mại lớn là Việt Nam (46%).
Ngay
sau đó, ông tạm dừng áp dụng, hạ mức thuế đối với hầu hết các quốc gia xuống
còn 10% trong vòng 90 ngày.
Tuy
nhiên, các mức thuế cao hơn có thể sẽ được áp dụng trở lại ngay từ hôm 9/7 (giờ
Mỹ).
Ông
Trump hứa hẹn 90 thỏa thuận trong 90 ngày sau thông báo áp thuế "Ngày giải
phóng"
Thủ
tướng Malaysia cho biết các mức thuế sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến nhiều ngành công
nghiệp, bao gồm dệt may, đồ gỗ, cao su và nhựa. Singapore sẽ chịu mức thuế 10%
mặc dù đã có hiệp định thương mại tự do với Mỹ – thủ tướng nói đây không phải
là "hành động mà người ta làm với bạn bè".
Các
quốc gia Đông Nam Á chiếm 7,2% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu năm 2024.
Do đó, chi phí tăng thêm do thuế quan có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng
và lâu dài.
Trong
khu vực, chỉ có Việt Nam là đạt được thỏa thuận cho đến nay – hàng nhập khẩu từ
Việt Nam vào Mỹ sẽ phải chịu thuế suất 20%, trong khi hàng xuất khẩu ở chiều
ngược lại sẽ không bị áp thuế.
Nhật
Bản và Hàn Quốc đang tiếp tục đàm phán thương mại trong thời gian tạm dừng áp dụng
mức thuế đưa ra trước đó, mặc dù ông Trump đã đe dọa Tokyo bằng mức thuế còn
cao hơn – lên tới 35% – khi thời hạn kết thúc gần kề.
Các
hãng xe Nhật có thể là những đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Các công ty
như Mazda cho biết họ đang trong tình trạng "chống đỡ" vì thời gian
và quy trình kéo dài để thay đổi nhà cung cấp và điều chỉnh hoạt động kinh
doanh.
Úc,
mặc dù là đồng minh an ninh quan trọng và nhập khẩu nhiều hàng hóa Mỹ hơn là xuất
khẩu, đã nói với Washington rằng mức thuế áp cho nước này "nên là
0%".
Indonesia
và Thái Lan đã đề xuất mua nhiều sản phẩm Mỹ hơn và giảm thuế đối với hàng nhập
khẩu từ Mỹ.
Các
quốc gia nghèo hơn như Campuchia, vốn có ít sức mạnh đàm phán, đang phải đối mặt
với mức thuế khổng lồ 49% nhưng không đủ khả năng mua thêm hàng hóa Mỹ.
"Các
nền kinh tế châu Á phụ thuộc vào cả Trung Quốc và Mỹ... họ nằm ngay trung tâm
chuỗi cung ứng toàn cầu," giáo sư kinh tế và chính trị Pushan Dutt, thuộc
trường kinh doanh INSEAD ở Pháp, nhận xét.
"Nếu
có sự dịch chuyển trong chuỗi cung ứng toàn cầu, nếu có sự thay đổi trong các
mô hình thương mại, điều đó sẽ khiến mọi thứ trở nên khó khăn hơn rất nhiều đối
với họ."
Ông
cũng cho biết các quốc gia có nhu cầu nội địa lớn như Ấn Độ có thể được bảo vệ
khỏi những cú sốc thương mại, nhưng các nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu
– như Singapore, Việt Nam và cả Trung Quốc – sẽ chịu tác động lớn.
Một
trật tự thế giới mới?
Trong
những năm sau khi ông Trump lần đầu đắc cử, Singapore và Malaysia đã đầu tư vào
các ngành công nghiệp tăng trưởng như sản xuất chip và trung tâm dữ liệu.
Một
phần trong đó là chiến lược gọi là friend-shoring – nơi các công ty sản xuất
hàng hóa ở những quốc gia có quan hệ tốt với Mỹ. Các nền kinh tế châu Á cũng được
hưởng lợi từ chiến lược chuỗi cung ứng "Trung Quốc + 1", trong đó các
công ty đa dạng hóa chuỗi cung ứng ra ngoài Trung Quốc và Đài Loan sang các quốc
gia Đông Nam Á.
Tất
cả những điều này nhằm tiếp tục tiếp cận thị trường Mỹ, mà bà Bharadwaj cho biết
là "một thị trường quan trọng đối với nhiều người".
"Dù
thuế quan có thế nào, Mỹ vẫn là khách hàng quan trọng đối với nhiều doanh nghiệp
châu Á," bà nói thêm. "Đó là nền kinh tế lớn nhất thế giới và có một
thị trường tiêu dùng năng động."
Nike
cho biết họ sẽ tăng giá một số sản phẩm do thuế quan
Ngoài
các nhà sản xuất Đông Nam Á, các mức thuế của ông Trump cũng làm tăng chi phí
cho các công ty Mỹ đã hoạt động ở khu vực này trong nhiều thập kỷ.
Ngành
dệt may và giày dép sẽ chịu tổn thất lớn – các thương hiệu như Nike lâu nay đã
thuê sản xuất ở các nước như Việt Nam và Indonesia.
Một
số thương hiệu Mỹ đã cho biết họ sẽ phải tăng giá bán cho khách hàng vì thuế
quan khiến giá hàng nhập khẩu tăng đáng kể.
Các
chuyên gia nói rằng đầu tư nước ngoài có thể chuyển từ Việt Nam, Lào và
Campuchia sang các quốc gia có thuế thấp hơn như Philippines, Singapore,
Malaysia và Indonesia.
Doanh
nghiệp cũng có thể tìm kiếm khách hàng mới – với Liên minh châu Âu, Trung Đông
và Mỹ Latinh nổi lên như những thị trường thay thế.
"Chúng
ta không còn toàn cầu hóa nữa mà là khu vực hóa," ông Tan từ
GlobalFoundries nói.
"Tìm
một nơi mà chúng tôi cảm thấy an toàn. Chúng tôi cảm thấy nguồn cung sẽ được
duy trì. Và mọi người sẽ phải quen với thực tế rằng mọi thứ không còn rẻ như
trước đây."
Cũng
như các liên minh thương mại của châu Á đang thay đổi, Mỹ đã trở thành đối tác
ngày càng không đáng tin cậy.
"Điều
này thực sự tạo ra cơ hội lớn để Trung Quốc trở thành người bảo vệ trật tự
thương mại toàn cầu," giáo sư Dutt nói.
Thỏa
thuận Mỹ-Việt Nam mới là thỏa thuận thứ ba được công bố cho đến nay, sau các thỏa
thuận với Anh và Trung Quốc. Cho đến khi có thêm nhiều thỏa thuận khác, các
doanh nghiệp và nền kinh tế châu Á có thể phải tạo dựng một lối đi riêng.
"Khi
Mỹ và các nước khác theo xu hướng bảo hộ nhiều hơn, châu Á lại đi theo hướng
ngược lại, khi các chính phủ ủng hộ làm ăn kinh doanh đang tăng cường mở cửa
thương mại," bà Bharadwaj nói.
"Thuế
quan đang thúc đẩy hai xu hướng vĩ mô: làm chậm lại thương mại giữa Trung Quốc
và phương Tây, đồng thời tăng tốc thương mại giữa Trung Quốc và các nước đang
phát triển ở châu Á."
Chính
sách của ông Trump đã tạo ra sự hỗn loạn trong thương mại, có thể biến đổi trật
tự kinh tế toàn cầu, và Mỹ chưa chắc sẽ là người thắng cuộc.
Giáo
sư Dutt tóm gọn tình hình bằng câu tục ngữ: "Cúi đầu trước người cai trị,
rồi sau đó đi theo con đường của mình."
--------------------
Tin
liên quan
Ông Trump đang sử dụng
'Thuyết gã điên' để cố gắng thay đổi thế giới như thế nào?
6
tháng 7 năm 2025
.
Vì sao Việt Nam chưa
vội mừng sau quyết định giảm thuế của ông Trump?
6
tháng 7 năm 2025
.
Ông Trump ký 'tối hậu
thư' cho 12 nước, hé lộ thuế mới có thể 70%
5
tháng 7 năm 2025
.
Phía Mỹ rầm rộ công bố
thuế mới, Việt Nam im lặng, vì sao?
4
tháng 7 năm 2025
.
Vai trò của ông Tô
Lâm như thế nào trong thỏa thuận thuế của ông Trump?
4
tháng 7 năm 2025
No comments:
Post a Comment