BỘ TRƯỞNG GIAO THÔNG NGA "TỰ SÁT" : CHUYỆN DÀI NHỮNG CÁI CHẾT BÍ ẨN (Thụy My / RFI)

 

Bộ trưởng Giao Thông Nga "tự sát": Chuyện dài những cái chết bí ẩn

 Thụy My  -  RFI

Đăng ngày: 10/07/2025 - 07:29

https://www.rfi.fr/vi/%C4%91i%E1%BB%83m-b%C3%A1o/20250710-b%E1%BB%99-tr%C6%B0%E1%BB%9Fng-giao-th%C3%B4ng-nga-t%E1%BB%B1-s%C3%A1t-chuy%E1%BB%87n-d%C3%A0i-nh%E1%BB%AFng-c%C3%A1i-ch%E1%BA%BFt-b%C3%AD-%E1%BA%A9n

 

Bộ trưởng Giao Thông Nga chết bí ẩn, hệ thống tính điểm chiến công và siêu thị drone trên mạng của Ukraina, chiến tranh thương mại của tổng thống Mỹ là các vấn đề được báo chí phân tích hôm nay 09/07/2025.

 

HÌNH :

Bộ trưởng Giao Thông Nga Roman Starovoit gặp tổng thống Vladimir Putin tại Matxcơva, Nga, ngày 30/01/2025. via REUTERS - Gavriil Grigorov

 

Điều khác thường : Bộ trưởng Giao Thông Nga không « té lầu » mà chết vì đạn

 

Le Figaro chú ý đến « Cái chết đáng ngờ của bộ trưởng Giao Thông Nga ». Về mặt chính thức, ông Roman Vladimirovitch Starovoit, sau khi nghe tin bị Vladimir Putin cách chức, đã tự sát. Roman Starovoit không « rơi từ cửa sổ » như thường lệ. Xác ông bộ trưởng được tìm thấy chiều thứ Hai tại một bãi đậu xe ngoại ô Matxcơva « với một vết đạn ». Cho dù ủy ban điều tra nhanh chóng kết luận đây là một vụ tự tử, cái chết bất ngờ này đặt ra vô số câu hỏi, gợi nhớ đến nhiều nhân vật đã vụng về ngã chết từ cửa sổ những năm gần đây.

 

Trong trường hợp vị bộ trưởng 63 tuổi từng là thống đốc tỉnh Kursk chiến lược, bức màn bí mật càng dày hơn, vì Starovoit có liên quan đến một hồ sơ tham nhũng quan trọng, và Vladimir Putin đã kết liễu số phận chính trị của ông trong cùng ngày. Sáng thứ Hai, một sắc lệnh do tổng thống Nga ký thông báo bộ trưởng Giao Thông bị bãi nhiệm ngay lập tức, nhưng không có lời giải thích. Quyết định này được đưa ra sau một cuối tuần đen tối của các phi trường Matxcơva. Bị các drone Ukraina tấn công, gần 500 chuyến bay đã bị hủy trong ba ngày, những cảnh náo loạn được mạng xã hội đưa rộng rãi.

 

Buổi sáng hôm ấy, bộ trưởng Roman Starovoit đang chủ trì một cuộc họp tại văn phòng thì tin ông bị cách chức đã được báo chí đăng tải. Theo kênh Telegram Mash, ông đã chào các cộng sự và quay về nhà. Thông tin ban đầu cho là bộ trưởng qua đời tại nhà ở Myakinino thuộc Matxcơva, nhưng sau đó ủy ban điều tra nói rằng Starovoit được vệ sĩ phát hiện trong chiếc Tesla của ông đậu trong bãi xe thuộc quận Odintsovo gần thủ đô. Kênh Mash tiết lộ một chi tiết đáng ngờ : khẩu súng tìm thấy bên cạnh xác là món quà do bộ Nội Vụ  tặng cho Roman Starovoit.

 

Hệ thống phòng thủ Kursk : Lộ ra những con sâu chúa nên Starovoit không thể sống ?

 

Ông bộ trưởng tự sát vì mất chức hay ông là nạn nhân bị thanh toán một cách chuyên nghiệp ? Báo chí Nga tìm hiểu về thời kỳ 2019-2024, khi bộ trưởng quá cố còn là thống đốc Kursk, phụ trách việc xây dựng các công trình phòng ngự trong khu vực, vốn là công việc béo bở ở Nga. Nhưng ngày 06/08/2024, lực lượng Ukraina bất ngờ tiến vào Kursk, một cuộc tấn công chưa từng thấy vào lãnh thổ Nga kể từ Đệ nhị Thế chiến. Sáu ngày sau, quân Ukraina chiếm đóng 28 địa điểm và kiểm soát một dải đất sâu 12 kilomet, mà Matxcơva chỉ « giải phóng » được vào tháng 5/2025. Cuộc tấn công diễn ra hai tháng rưỡi sau khi Roman Starovoit đã rời chức thống đốc. Người phó là Alexei Smirnov lên kế nhiệm được vài tháng thì từ chức, và đến tháng Tư bị bắt vì liên quan đến các công trình phòng ngự không hiệu quả nhưng rất tốn kém. Theo Viện Kiểm sát, chính quyền Kursk đã được ngân sách rót 19,4 tỉ rúp (210 triệu euro) để xây hầm trú ẩn, ụ súng, thành lũy, hệ thống chống tăng, chiến hào... năm 2022-2023, nhưng đã thông đồng với các công ty, làm hồ sơ giả mạo để tham nhũng. Smirnov không muốn chịu tội một mình, tố cáo luôn Roman Starovoit.

 

Nhà chính trị học Rostislav Turovsky cho rằng vụ này mở ra một giai đoạn mới cho điều tra về các công trình phòng ngự. « Số quan chức và các vùng liên quan rất lớn, vì vấn đề không chỉ giới hạn ở Kursk ». Trang thông tin Baza nhắc lại, mới hôm 04/07, phó chủ tịch tập đoàn dầu khí Transneft là Andrei Badalov đã tử vong vì rơi từ cửa sổ căn hộ ở tầng 10 một tòa nhà Matxcơva. Từ 2022, đã có ít nhất 17 nhà lãnh đạo các tập đoàn lớn như Gazprom, Lukoil (tập đoàn đường sắt Nga), Novatek chết một cách bí ẩn.

 

« E-bal » và siêu thị vũ khí trên mạng cho các chiến binh Ukraina

 

Liên quan đến Ukraina, đặc phái viên Le Monde tại Kiev cho biết về « một khu rừng Amazon các drone » được phân phối theo điểm thưởng cho các đơn vị lập nhiều chiến tích nhất. Từ mùa xuân, một hệ thống được lập ra để khuyến khích các chiến binh tiêu diệt nhiều mục tiêu nhất. Song song đó, là một cửa tiệm vũ khí trên mạng, Brave1 Market để thuận tiện giao dịch giữa các quân nhân và nhà sản xuất vũ khí. Điểm thưởng từ E-bal được quy thành hryvnia (đồng tiền quốc gia) để chi trả trên Brave1 Market. « E-bal » là cách chơi chữ, « E » là « điện tử », và « bal » là « điểm » ; nhưng « Ebal » còn là thì quá khứ của một động từ có nghĩa thô tục trong cả hai ngôn ngữ Nga và Ukraina.

 

Những mục tiêu khó nhất mang lại nhiều điểm nhất. Đứng đầu bảng là Jitel, hệ thống gây nhiễu rất mạnh của Nga, kẻ thù nguy hiểm nhất đối với các drone và hệ thống phòng không. Kế tiếp là đại bác tự hành, đứng cuối bảng là xe cộ và bộ binh. Đánh trúng xe tăng 20 điểm, phá hủy xe tăng 40 điểm, phá hủy hệ thống rốc-kết đa nòng có thể được thưởng đến 50 điểm tùy theo kích cỡ. Nhờ mạng lưới drone dày đặc trên không, mỗi vụ tấn công đều ghi lại được và lưu trữ. Khối thông tin khổng lồ được phân tích và tập trung hóa, giúp bộ tham mưu Ukraina lập được thống kê về thiệt hại về người và vũ khí của Nga.

 

Bảng xếp hạng thành tích 10 đơn vị hàng đầu được công bố mỗi tháng trên trang Brave1. Từ ba tháng qua, « Những cánh chim Madyar », tức lữ đoàn drone 414 luôn đứng đầu ; kế tiếp là nhóm Alpha, tức lực lượng đặc biệt của SBU (cơ quan an ninh Ukraina). Lữ đoàn 414 có người chỉ huy là Robert Brovdi, bí danh « Madyar », vốn là doanh nhân, thường thông tin rộng rãi để quyên góp cho đơn vị. Ngược lại nhóm Alpha rất bí ẩn, chỉ tuyển mộ những chiến binh tinh nhuệ. Sau đó là các đơn vị truyền thống như lữ đoàn tác chiến số 3, Lazar Group, Phenix, lữ đoàn 59 và 72. « Những cánh chim Madyar » vượt lên trên vì được triển khai ở khắp các mặt trận nóng nhất, có những drone tốt nhất và tập trung vào các mục tiêu lớn.

 

Amazon của các loại drone

 

Khi có được nhiều điểm thưởng E-bal, mỗi chỉ huy lữ đoàn sẽ mua sắm trên Brave1 Market, được mệnh danh là « Amazon các loại drone ». Ở đây có 340 mẫu drone thuộc 13 loại, từ thám sát, oanh tạc tới truyền thông tin, làm mồi nhử. Chưa hết, còn có gần 100 loại drone mặt đất trang bị bánh xe hay bánh xích để vận chuyển, đặt và gỡ mìn, tải thương, tấn công cảm tử... Bên cạnh đó là 300 hệ thống chiến tranh điện tử (gây nhiễu), 22 loại thiết bị phát hiện drone, khoảng hai chục mô-đun trí thông minh nhân tạo (nhận diện mục tiêu, hệ thống nhắm), phần mềm, hệ thống giả định để huấn luyện.

 

Le Figaro lưu ý một phần của catalogue này không truy cập được trên mạng vì bí mật quân sự, muốn tham khảo cụ thể phải chứng minh được là sĩ quan. Tất cả vũ khí đều được bộ Quốc Phòng chứng nhận. Đối với khách hàng, tức là các quân nhân, tuy dễ dàng thăm cửa tiệm ảo nhưng muốn mua phải điền vào một mẫu trên Google Docs. Loại drone thường xuyên bị « cháy hàng » là FPV.

 

Khuyết điểm khác của Brave1 Market là dịch vụ giao hàng. Vì lý do an ninh, các kho hàng nằm rất xa tiền tuyến, tại những vùng không được nêu tên để tránh bị tình báo Nga phát hiện, các chiến binh phải đi rất xa để nhận hàng. « Amazon của drone » không thay thế được hệ thống chính quy của bộ quốc phòng, nhưng đáp ứng nhanh chóng nhu cầu. Nhiều đơn vị mua trực tiếp từ nhà sản xuất Ukraina, hoặc thông qua các quỹ tư nhân, những tổ chức tình nguyện. Ý thức rằng đang chậm trễ, bộ Quốc Phòng Ukraina hứa cũng sẽ mở cửa hàng vũ khí trên mạng với tên « Dot-Chain ».

 

Thỏa ước thương mại : Một mình Trump quyết định, bất chấp thông lệ quốc tế  

 

Trên lãnh vực kinh tế, Le Figaro nói về « tổng thống Mỹ khó lường, hành động bất chấp mọi quy luật ». Với Donald Trump, mọi chuyện đều có thể xảy ra. Một thỏa thuận tự do mậu dịch thường phải mất nhiều tháng, thậm chí nhiều năm thương thảo, văn bản dày mấy trăm trang và đàm phán rất phức tạp. Các hiệp ước tự do mậu dịch ký từ 1992 giữa Hoa Kỳ và nhiều nước như Canada, Mêhicô, Úc, Hàn Quốc là bằng chứng. Ấy là chưa kể việc kiểm tra xem có phù hợp với các tiêu chí và hiệp ước quốc tế hay không. Sau đó là nhiều tháng trời giải thích, thuyết phục cả riêng tư lẫn công khai ở Washington, rồi được quốc gia liên quan thông qua, trước khi đưa lên Thượng Viện bỏ phiếu.

 

Dưới thời Trump 2 thì hoàn toàn không. Tổng thống MAGA không hề có ý định trình cho Quốc Hội những gì đã áp đặt được đối với các đối tác thương mại và đồng minh. Người ta được biết về thỏa thuận vội vã với Anh và Việt Nam, được tóm tắt trong vài trang. Chính quyền Việt Nam cũng chưa thực sự xác nhận là đã thỏa thuận với Hoa Kỳ, và nhiều mảng trong thương lượng với Anh chưa được giải quyết, chẳng hạn thép xuất khẩu. Đáng gây sốc nhất là Trump không hề quan tâm các thỏa thuận có phù hợp với các hiệp định song phương trước đó hay không, hoặc luật hiến định Mỹ, luật quốc tế, các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

 

Mèo Trump thích vờn chuột

 

Xã luận của Les Echos ví von « Con mèo Trump và lũ chuột ». Khi mèo vắng mặt, lũ chuột nhảy múa, nhưng khi bác mèo hiện diện thì chuột sợ hãi. Bác mèo giờ đây mang tên Donald Trump đang vờn những con chuột. Vì vậy mà chiến tranh thương mại hiện nay không giống bất kỳ cuộc chiến nào khác. Kể từ 20/01, chiến lược của Trump gây nhiễu các dấu chỉ một cách hiệu quả. Thuế quan đánh vào Mêhicô và Canada loan báo hôm 01/02 và hai ngày sau tạm hoãn, rồi gia tăng mức thuế, và lại hoãn áp dụng…Bị lạc trong sương mù, các nước đành nhượng bộ. Donald Trump còn làm rắc rối thêm với các mức thuế khác nhau tùy theo sản phẩm, việc chuyển dịch sản xuất, quan hệ…

 

Hiện ông Trump đang giơ cao chiếc cúp trước công chúng, với thắng lợi dễ dàng giành được của một chú mèo được thả vào chuồng có những con chuột đang tê liệt, gây thiệt hại cho các nước khác. Nhưng mèo thận trọng hơn trước một đối thủ cứng cựa như Trung Quốc, hay trước thị trường đã bán tháo trái phiếu Mỹ hồi tháng Tư. Trong quá trình săn mồi, « mèo Trump » có nguy cơ làm mất ổn định tài chánh và tăng trưởng thế giới. Những dấu hiệu dễ tổn thương đã xuất hiện từ cả hai phía, nhưng tạm thời đó lại là chuyện khác.

 

Mỹ trục xuất di dân sang nước châu Phi đang nội chiến

 

Cũng liên quan đến chính sách của tổng thống Mỹ, Le Monde nhấn mạnh đến việc « Lần đầu tiên Hoa Kỳ trục xuất di dân sang Nam Sudan ». Đây là quốc gia châu Phi đang có nội chiến mà bộ Ngoại Giao Mỹ vẫn khuyến cáo công dân không nên đến vì tình trạng « tội phạm, bắt cóc, xung đột vũ trang ». Bị đưa đến Djibouti từ hơn một tháng qua, tám người đàn ông bị Mỹ trục xuất đã hạ cánh xuống thủ đô Nam Sudan sáng sớm thứ Bảy 05/07. Trong số đó chỉ có một công dân Nam Sudan, số còn lại là người Lào, Việt Nam, Cuba, Miến Điện, Mêhicô. Chính quyền Trump vừa thắng ở Tòa án Tối cao sau khi so găng với tư pháp nên đắc chí đăng ảnh các di dân này bị còng tay trên một phi cơ quân sự.

 

Nam Sudan từ chối bình luận, nhưng mạng xã hội nước này đã phản ứng nhanh chóng. Một số than phiền nước họ bị coi là « thùng rác », số khác nói đùa là các di dân này sắp được gởi sang Nasir, một trong các vùng chiến sự ác liệt của Nam Sudan. Thỏa thuận giữa Washington với Juba vẫn chưa được tiết lộ. Tuy Mỹ từng trục xuất người nhập cư sang nước thứ ba như Panama, Costa Rica, Salvador, nhưng trường hợp Nam Sudan bị nghi ngờ là khai thác việc trục xuất để đổi lấy dỡ bỏ cấm vận vũ khí và bỏ trừng phạt một số quan chức chính phủ dính đến nội chiến. Theo CBS, chính quyền Trump còn liên lạc với một số nước châu Phi khác như Ghinê xích đạo, Bénin, Eswatini.