Thấy gì qua việc
ông Tô Lâm thăm Nga, dự lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng?
Thương Lê
BBC
News Tiếng Việt
8
tháng 5 2025, 11:59 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c9djd812268o
Sự chú ý trên thế giới sẽ đổ dồn về Moscow vào
ngày 9/5, với việc Nga kỷ niệm ngày lễ lớn đánh dấu chiến thắng của Hồng quân
Liên Xô trước Phát xít Đức vào 80 năm trước.
Đây
vốn là dịp thường niên mà nhiều quốc gia kỷ niệm Đức Quốc xã đầu hàng trong Thế
chiến II.
Ở
Nga, họ gọi 9/5 là Ngày
Chiến thắng và là ngày lễ quốc gia với các cuộc diễu hành quân sự
và các bài phát biểu chính trị.
Năm
2022, chỉ mình Tổng thống Nga
Vladimir Putin có mặt trên khán đài, do các lãnh đạo quốc tế cố giữ
khoảng cách với Moscow khi Nga bị quốc tế cô lập vì cuộc xâm lược Ukraine trước
đó chưa đầy ba tháng.
Năm
2023, toàn bộ lãnh đạo các nước Trung Á đã có mặt, bên cạnh đó còn có Tổng thống
Alexander Lukashenko của Belarus và Thủ tướng Nikol Vovayi Pashinyan của
Armenia.
Con
số này tiếp tục tăng lên trong năm 2024 rồi sang tới năm nay 2025, Điện Kremlin
thông báo có 29 nhà lãnh đạo thế giới sẽ tham dự lễ duyệt binh mà Moscow cho biết
sẽ là hoành tráng nhất từ trước đến nay.
Tổng Bí thư Đảng Cộng
sản Việt Nam Tô Lâm nằm trong danh sách này, cùng Tổng Bí thư, Chủ tịch
Trung Quốc Tập Cận Bình, Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva, cùng lãnh
đạo Indonesia, Burkina Faso, Bosnia, Ai Cập, Zimbabwe, Iraq, Congo, Myanmar,
Cuba, Ethiopia, Guinea Xích Đạo, cũng như các đồng minh truyền thống của Nga ở
Trung Á.
Quân
đội Việt Nam cũng cử 68 quân nhân tham gia Duyệt binh Ngày Chiến thắng cùng với
12 quốc gia khác bao gồm Ai Cập, Azerbaijan, Belarus, Kazakhstan, Kyrgyzstan,
Myanmar, Mông Cổ, Lào, Tajikistan, Turkmenistan, Trung Quốc, và Uzbekistan.
Bên
kia chiến tuyến, chính quyền Ukraine đã kêu gọi tất cả các quốc gia nước ngoài
không cử quân nhân tham gia lễ duyệt binh ngày 9/5 tại Moscow.
"Lời
kêu gọi này đặc biệt nhắm tới các quốc gia tuyên bố giữ lập trường trung lập
trước cuộc xâm lược của Nga chống lại Ukraine hoặc khẳng định vị thế trung lập
trong quan hệ quốc tế. Việc quân đội các quốc gia này cùng diễu hành sẽ là hành
động đi ngược lại với lập trường trung lập đã tuyên bố và bị xem như sự ủng hộ
dành cho quốc gia xâm lược", bài viết do Đại sứ quán Ukraine tại Việt
Nam có đoạn.
Tuy
nhiên, giáo sư danh dự Carl Thayer từ Đại học New South Wales, Úc nói với BBC
News Tiếng Việt rằng: "khó có thể lên án Việt Nam vì tham gia sự kiện này,
bởi phương Tây cũng sẽ có mặt trong dịp này nếu cuộc chiến ở Ukraine không nổ
ra".
"Liên
Xô đã trả một cái giá rất đắt nhưng đã đóng góp lớn vào việc đánh bại chủ nghĩa
phát xít. Cho nên tôi nghĩ rằng Việt Nam sẽ không bị Pháp hoặc Anh hay EU chỉ
trích vì xuất hiện trong Ngày Chiến thắng, bởi vì đó là sự kiện mà toàn bộ châu
Âu sẽ ăn mừng, chỉ là không ở Moscow vì họ có những bất đồng ở Ukraine", ông Thayer nêu quan
điểm.
·
Quân đội Việt
Nam hiện đại hóa: Dần rời xa vòng tay Nga?
1 tháng 1 năm 2025
·
1.000 ngày Nga
xâm lược Ukraine: Dư luận Việt Nam phân hóa như thế nào về Putin và Nga?
19 tháng 11 năm 2024
·
Mọi ánh mắt đổ dồn về
Moscow và những gì Putin sẽ làm tiếp theo
7 tháng 5 năm 2022
Người
Việt Nam ở Nga tụ tập xem tổng duyệt sự kiện Ngày Chiến thắng
Chuyến
đi của ông Tô Lâm
Tổng
Bí thư Tô Lâm đang có chuyến công tác kéo dài từ 5 – 12/5 đến Nga và các nước
Liên Xô cũ theo trình tự là: thăm cấp Nhà nước Kazakhstan, thăm cấp Nhà nước
Azerbaijan, thăm chính thức Liên bang Nga, dự Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng
tại Moscow và thăm cấp Nhà nước Belarus.
Phát
biểu về chuyến thăm, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng cho biết chuyến
thăm là dịp để Việt Nam "khẳng định tình cảm thủy chung, mong muốn thúc đẩy
hợp tác lâu dài, hiệu quả và cùng có lợi với Nga và các nước bạn bè truyền thống
thuộc Liên Xô cũ, những quốc gia đã ủng hộ Việt Nam trong quá khứ và hiện tại".
Bình
luận với BBC, Giáo sư Thayer cho rằng Lễ kỷ niệm ''80 năm Ngày Chiến
thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại'' đã tạo cơ hội ngoại giao cho ông Tô
Lâm thăm Nga, và người đứng đầu ĐCS VN đang đang thể hiện sự đoàn kết trong
quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa hai quốc gia.
Đây
là một chuyến thăm chính thức và rõ ràng đã có rất nhiều sự chuẩn bị.
Từ
đầu tháng 4/2025, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã có cuộc
hội đàm với Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, trong đó có nội dung chuẩn bị chuyến
thăm của ông Tô Lâm.
Đến
trước thềm chuyến thăm, Phó Thủ tướng Sơn đã nói với báo giới Nga rằng ông Tô
Lâm sẽ có những cuộc tiếp xúc quan trọng với lãnh đạo cấp cao Nga trong chuyến
thăm, qua đó tạo ra những xung lực mới trong hợp tác song phương.
Trong
các lĩnh vực hợp tác giữa Nga và Việt Nam, quan chức hai bên đã tuyên bố rằng
có bốn trụ cột trong đó đầu tư và thương mại, năng lượng, quốc phòng, an ninh.
Giáo
sư Thayer dự đoán rằng nhân dịp này, sẽ có một số lượng lớn các thỏa thuận hợp
tác được ký kết, đặc biệt là trong các lĩnh vực năng lượng mà Nga quan tâm như
dầu khí, ký kết hoặc tiếp tục hợp đồng để giúp Việt Nam xây dựng dự án nhà máy điện hạt
nhân Ninh Thuận.
Ông
cũng cho rằng sẽ không có thông báo nào về việc Hà Nội mua vũ khí hoặc công nghệ
của Nga trong chuyến thăm lần này.
"Họ
sẽ giữ kín mọi cuộc thảo luận đó. Vì vậy, sẽ có các thỏa thuận hợp tác kỹ thuật
chung chung.
Nếu
xét chuyến thăm của
Putin tới Việt Nam vào
tháng 6/2024, hai bên đã rất cẩn thận không đề cập đến hợp tác an ninh-quốc
phòng truyền thống, vì các lệnh trừng phạt đối với Nga. Nhưng họ vẫn nói rằng
quốc phòng và an ninh là một trong những trụ cột chính của mối quan hệ",
ông lí giải.
Trên
thực tế, những năm gần đây Nga phải tập trung cho cuộc chiến ở Ukraine và đối mặt
với lệnh cấm vận từ phương Tây nên Moscow không thể bán vũ khí trên thế giới
cũng như cung cấp kỹ thuật viên để bảo dưỡng và tân trang đi kèm.
"Vì
vậy họ sẽ tô vẽ thêm cho vấn đề này rằng hai bên đã đạt được thỏa thuận, và điều
đáng chú ý là Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam, Đại tướng Phan Văn Giang, sẽ tháp
tùng Tổng Bí thư Tô Lâm", ông Thayer nhận định.
Ông
Tô Lâm tiếp ông Putin tại Hà Nội vào tháng 6/2024
Các
nước thuộc Liên Xô cũ
Ngoài
"người bạn lâu năm Nga", ông Tô Lâm còn có ba điểm đến là Kazakhstan,
Azerbaijan, và Belarus. Đây là chuyến thăm cấp nhà nước của người đứng đầu ĐCS
VN tới các quốc gia này.
Theo
Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng, chuyến đi có ý nghĩa "củng cố tin cậy chính trị,
truyền tải thông điệp về việc không ngừng vun đắp quan hệ hữu nghị truyền thống
và thúc đẩy hợp tác kênh Đảng".
Tính
đến sáng ngày 8/5, trong chuyến đi này, Tổng Bí thư Tô Lâm đã thiết lập quan hệ
đối tác chiến lược với hai nước Kazakhstan và Azerbaijan.
Sau
đối tác chiến lược toàn diện, đối tác chiến lược là cấp quan hệ ngoại
giao cao thứ hai của Việt Nam, rồi lần lượt tới đối tác toàn diện và
đối tác song phương.
Theo
quan điểm chính thức, Việt Nam đang đa phương hóa và đa dạng hóa quan hệ đối
ngoại, đồng thời thúc đẩy hội nhập quốc tế một cách chủ động và tích cực.
Giáo
sư Thayer cho rằng chuyến đi của ông Tô Lâm tới ba quốc gia này chú trọng vào
việc nâng cao tầm quan hệ "chỉ để trông có vẻ như mọi thứ đang tiến triển".
Xét
về kinh tế, Belarus và Kazakhstan cùng với Nga là 3/5 nước của Liên minh kinh tế
Á Âu, nhưng trong toàn bộ cán cân kinh tế của Việt Nam, các nước Trung Á không
chiếm tỷ trọng lớn.
Truyền
thông Việt Nam dẫn lời Đại sứ Kazakhstan tại Hà Nội, Kanat Tumysh, rằng trong
các năm 2023-2024 kim ngạch thương mại hai bên đạt xấp xỉ 1 tỷ USD/năm và còn
nhiều triển vọng hợp tác.
Tuy
nhiên, Giáo sư Thayer đánh giá rằng cơ hội về thương mại và đầu tư giữa hai bên
không thực sự lớn.
Trong
tuyên bố chung về quan hệ Đối tác chiến lược, Việt Nam và Azerbaijan thống nhất
sẽ ''tăng cường trao đổi thông tin, thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực khai thác dầu
khí, dịch vụ dầu khí, đào tạo nguồn nhân lực về dầu khí''.
Azerbaijan
là quốc gia đã đào tạo hàng ngàn kỹ sư dầu khí Việt Nam làm việc cho công ty vận
tải dầu khí VietsovPetro. Mặc dù sự hợp tác trong lĩnh vực đào tạo chuyên nghiệp
sẽ tiếp diễn, ông Thayer cho rằng số lượng học bổng mà bên này cung cấp cho bên
kia hiện tại khá thấp.
Đối
với Belarus, nhà quan sát Việt Nam lâu năm này cho rằng sẽ không có những thông
tin sâu về những điều sẽ diễn ra trong chuyến thăm của ông Tô Lâm, mà có thể là
những thông báo về tăng trưởng nhẹ theo hướng du lịch, mở các chuyến bay thẳng
hay mở thị thực song phương.
Tổng
Bí thư Tô Lâm và phu nhân Ngô Phương Ly đã lên đường thăm cấp Nhà nước
Kazakhstan, Azerbaijan, Belarus và thăm chính thức Liên bang Nga
Nhưng
ông Thayer cũng đề cập đến một lĩnh vực mà Việt Nam có thể mở rộng hợp tác với
các nước Trung Á này, là đường sắt.
Nếu
hệ thống đường sắt giữa Việt Nam và Trung Quốc được kết nối, các nước này có thể
trở thành một phần trong tuyến đường trung gian để mở rộng mạng lưới đường sắt
này đi qua Trung Á, Thổ Nhĩ Kỳ rồi đến Trung Âu.
"Đó
là tương lai xa, nhưng nó sẽ mở ra khả năng kết nối và giảm chi phí vận chuyển",
ông nói với BBC.
Trong
khi đó xét về địa chính trị, vị giáo sư danh dự của Đại học New South Wales cho
rằng khu vực này quan trọng với Việt Nam vì đó là sân sau của Nga.
Ông
nêu ví dụ rằng việc mở rộng hợp tác với họ sẽ giúp Việt Nam sẵn sàng làm việc
và huấn luyện với Nga, và điều đó sẽ mang lại lợi ích cho các bên.
"Việc
Hà Nội có mặt tại sự kiện quan trọng của Moscow cho thấy rằng Việt Nam muốn hợp
tác với Nga, vì sau tất cả, Nga là thành viên của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc,
là cường quốc hạt nhân và đóng vai trò tích cực trên toàn cầu", ông lý giải.
“CÁC KẾ HOẠCH
MỞ RỘNG “VÀNH ĐAI & CON ĐƯƠNG”
Mạng
lưới đường sắt xuyên Á có thể thông qua Trung Quốc để kết nối với tuyến đường sắt
xuyên lục địa Á-Âu
Vai
trò của ông Tô Lâm
Trong
vai trò Tổng Bí thư ĐCS VN, ông Tô Lâm đã có các chuyến thăm tới hàng loạt quốc
gia gồm Trung Quốc, Pháp và có chuyến công tác tới Mỹ..., hiện nay là Nga và
các quốc gia thuộc Liên Xô cũ.
Giáo
sư Thayer nhận định ông Tô Lâm đã kế thừa và đang sử dụng di sản của người tiền
nhiệm Nguyễn Phú Trọng, nhờ vào việc ông Trọng có quyền tiếp cận Nhà Trắng, Nhật
Bản, châu Âu, Vương Quốc Anh… và hợp pháp hóa ngoại giao với các quốc gia này
thông qua Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam thay vì các lãnh đạo nhà nước.
Đây
là chuyến thăm đầu tiên của ông Tô Lâm tới bốn nước này với tư cách là Tổng Bí
thư, và cũng là lần đầu tiên Kazakhstan và Azerbaijan tiếp đón một Tổng Bí thư
của Việt Nam.
"Có
lẽ đây cũng là một dấu hiệu cho thấy Tô Lâm mong đợi được giữ chức sau Đại hội
Đảng lần thứ 14 (dự kiến diễn ra vào tháng 1/2026), và ông ấy xây dựng những mối
quan hệ cá nhân này", nhà quan sát Việt Nam lâu năm cho biết.
"Vì
vậy, ông ấy đã làm lu mờ Chủ tịch nước và Thủ tướng trong các vấn đề đối ngoại,
xây dựng và mở rộng di sản của người tiền nhiệm", ông nói thêm.
Tổng
Bí thư Tô Lâm đã kế thừa di sản từ người tiền nhiệm Nguyễn Phú Trọng
An
toàn của phái đoàn Tô Lâm
Ngày
8/5, Điện Kremlin chính thức phát động lệnh ngừng bắn 72 tiếng với Ukraine bắt
đầu lúc 12 giờ đêm cùng ngày đến hôm 11/5 giờ địa phương theo lệnh của Tổng thống
Putin, ngay kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng.
Phía
Nga tuyên bố rằng lực lượng vũ trang nước này sẽ sẵn sàng đẩy lùi mọi cuộc tấn
công nếu Ukraine vi phạm lệnh ngừng bắn, theo hãng thông tấn TASS của Nga.
Trước
đó, vào ngày 4/5, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã thông báo rằng Kyiv
không thể bảo đảm an toàn cho bất kỳ quan chức nước ngoài nào đến Moscow dự lễ
duyệt binh tại Quảng trường Đỏ trong bối cảnh cuộc chiến với Nga vẫn tiếp diễn.
"Chúng
tôi không thể chịu trách nhiệm cho những gì xảy ra trên lãnh thổ Liên bang Nga.
Họ mới là bên phải chịu trách nhiệm cho sự an toàn của các vị, vì thế chúng tôi
sẽ không đưa ra bất kỳ bảo đảm nào cho các vị" - ông Zelensky nói.
Trong
đêm 5/5 cho đến rạng sáng ngày 6/5, các quan chức Nga cho biết Ukraine đã tiến
hành một cuộc
tấn công bằng thiết bị bay không người lái (drone) nhắm vào thủ đô nước
này khiến cả bốn sân bay lớn của Moscow phải đóng cửa trong vài giờ để đảm bảo
an toàn.
Giáo
sư Thayer nói với BBC rằng xác suất mà một drone ảnh hưởng đến
phái đoàn của ông Tô Lâm tại Moscow khá nhỏ, vì cho đến nay dù Ukraine đã cố gắng
tấn công ở một số địa điểm, phần lớn các thiết bị bay không người lái của họ đã
bị quân Nga bắn hạ.
Dẫu
vậy, ông cũng cho là mối đe dọa vẫn tồn tại, không thể đoán trước được nếu có
nhiều drone được huy động tấn công.
"Dĩ
nhiên là sẽ có những mối đe dọa, và nước chủ nhà Nga phải đảm bảo an ninh. Nếu
có một thiết bị bay không người lái nào vượt qua được hệ thống phòng không của
Nga và đặc biệt là xung quanh Moscow, thì đó là một sự sỉ nhục với Putin và làm
suy yếu tuyên truyền của Nga rằng vũ khí của họ vượt trội hơn phương Tây",
ông cho biết.
Trong
quá khứ, tại các sự kiện và triển lãm quốc phòng, Nga đã mời các nước khác tham
gia, mời các bộ trưởng quốc phòng và các quan chức nước ngoài vào một hội trường
lớn để xem những vũ khí phương Tây mà Nga đã tịch thu và chứng minh sự yếu kém
của chúng.
Cuộc
tấn công bằng drone lớn nhất mà Ukraine tiến hành vào tháng 3/2025 nhắm vào
Moscow đã khiến ba người thiệt mạng
Liệu
Việt Nam có vướng vào vòng xoáy chọn phe?
Chuyến
đi của Tổng Bí thư Tô Lâm diễn ta trong bối cảnh xung đột địa chính trị ngày
càng gia tăng trên toàn cầu và có sự đối đầu ngày càng gay gắt giữa các cường
quốc - chẳng hạn như Nga và Mỹ, và hiện nay là thương chiến Mỹ - Trung.
Việt
Nam, quốc gia duy trì đường lối ngoại giao cây tre, cân bằng giữa các cường quốc
giờ đây đang phải đối phó với mức thuế quan của Tổng
thống Mỹ Donald Trump.
Giáo
sư Thayer cho rằng Việt Nam có nhiều lựa chọn để biến thách thức thành cơ hội
và có thể thực hiện những thỏa thuận, trong khi vẫn đảm bảo rằng họ giữ được sự
độc lập.
"Thực
tế là chính quyền Trump đang do dự và lưỡng lự về một giải pháp hòa bình giữa
Nga - Ukraine, mang đến cho Việt Nam một cơ hội. Nếu lệnh ngừng bắn thực sự diễn
ra và Nga được dỡ bỏ lệnh trừng phạt thì đó sẽ là một điều có lợi cho Việt Nam.
Mặt khác, nếu mọi thứ không thuận lợi và không có dấu hiệu nào tốt trong thời
điểm này, Việt Nam sẽ không muốn thu hút sự chú ý", ông đánh giá.
Nhắc
đến chính sách quốc phòng "bốn không" của Việt Nam (không tham gia
liên minh quân sự; không liên kết với nước này để chống nước kia; không cho nước
ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ để chống lại nước khác; và không
sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế), giáo sư
Thayer cho rằng "bất kể tình hình có tồi tệ đến đâu, Việt Nam sẽ cố gắng
duy trì con đường độc lập".
"Tôi
nghĩ lại thời điểm Việt Nam chiến đấu chống lại sự xâm lược của ngước ngoài và
được Moscow và Bắc Kinh hậu thuẫn. Cả hai nước này đều có chiến tranh tư tưởng
với nhau trong thời kỳ Mao Trạch Đông, tranh chấp Trung-Xô, mỗi bên cáo buộc
bên kia không phải là xã hội chủ nghĩa. Vì vậy, Việt Nam có một kho kinh nghiệm
lịch sử về cách đối phó với sự cạnh tranh của các lực lượng đối đầu", ông
dẫn chứng.
Nhưng
cũng theo vị giáo sư danh dự của Đại học New South Wales, chuyến thăm tới bốn
quốc gia của ông Tô Lâm lần này chỉ là "một phần nhỏ trong việc giải quyết
vấn đề" duy trì đường lối cân bằng của Việt Nam.
"Vấn
đề lớn hơn là hướng tới châu Âu, Trung Đông và những nơi khác", ông nhận định.
Xét
cho cùng, khó khăn của Việt Nam còn ở phía trước, khi chính sách kinh tế của Mỹ
dưới thời ông Trump hoàn toàn không thể đoán trước và thời hạn hoãn áp thuế 90
ngày của Washington với Hà Nội sẽ kết thúc vào tháng 7/2025.
Hôm
7/5, Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên đã có cuộc làm việc với Đại sứ Mỹ tại
Việt Nam Marc E. Knapper để thúc đẩy quá trình đàm phán nhằm xử lý các vấn đề
kinh tế, thương mại song phương Việt Nam – Mỹ tại trụ sở của bộ.
Trong
lúc các nhà đàm phán của Việt Nam đang làm việc, người ta có thể hy vọng cho điều
tốt nhất và chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất.
VIDEO
:
Thương
chiến Mỹ-Trung: 'Cây tre' Việt Nam cuối cùng có phải ngả về một phía?
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c9djd812268o
No comments:
Post a Comment