THẾ GIỚI HÔM NAY : 09/12/2024 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 09/12/2024

The Economist 

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

09/12/2024

 https://nghiencuuquocte.org/2024/12/09/the-gioi-hom-nay-09-12-2024/

 

Lãnh đạo phe nổi dậy Abu Muhammad al-Jolani đã đến Damascus sau khi lực lượng chống chính phủ kiểm soát được thủ đô Syria. Ông Jolani là chỉ huy của Hayat Tahrir al-Sham, một nhóm Hồi giáo đã dẫn đầu cuộc tấn công lật đổ chế độ Assad — mặc dù một nhóm khác, có căn cứ ở miền nam đất nước, đến Damascus trước ông. Bashar al-Assad, nhà độc tài tại vị 24 năm nay, đã từ chức và chạy sang Moscow. Nga, nước từng ủng hộ Assad trong cuộc nội chiến kéo dài của Syria, đã cấp cho ông quyền tị nạn. Người dân Syria đã đổ ra đường ăn mừng tại các thành phố lớn. Trong một tuyên bố trên truyền hình quốc gia, ông Jolani tuyên bố “tương lai thuộc về chúng ta.”

 

Các chính phủ Phương Tây hoan nghênh sự sụp đổ của chế độ gia đình trị Assad. Kaja Kallas, uỷ viên ngoại giao của Liên minh châu Âu, cho rằng việc chế độ sụp đổ “cho thấy sự yếu kém của các đồng minh Assad, Nga và Iran.” Mỹ, hiện có khoảng 900 binh sĩ đóng tại Syria, cho biết họ sẽ tiếp tục ở lại để chiến đấu với Nhà nước Hồi giáo (IS), một nhóm thánh chiến đã suy yếu. Trong khi đó Israel, nước đang chiếm đóng Cao nguyên Golan, cho biết quân đội của họ đã tiến vào lãnh thổ Syria “để đảm bảo không có lực lượng thù địch nào bám trụ ngay sát biên giới.”

 

Các công tố viên Hàn Quốc đã mở cuộc điều tra tổng thống Yoon Suk Yeol với cáo buộc phản quốc. Chính quyền cũng đã bắt giữ Kim Yong-hyun, cựu bộ trưởng quốc phòng, với cáo buộc giúp lên kế hoạch cho cuộc đảo chính thất bại của ông Yoon hôm 3 tháng 12. Ông Yoon vẫn tại vị sau khi sống sót qua cuộc bỏ phiếu luận tội vào thứ Bảy, nhưng đã “rút khỏi việc xử lý các công việc quốc gia,” theo lời thủ tướng.

 

Cảnh sát Romania đã bắt giữ 20 người có vũ trang đang trên đường tới thủ đô Bucharest để tham gia các cuộc biểu tình ủng hộ Calin Georgescu, một chính trị gia cực hữu thân Nga. Ông Georgescu giành được nhiều phiếu nhất trong vòng đầu tiên của cuộc bầu cử tổng thống, nhưng kết quả này đã bị hủy sau khi tòa án tối cao cho rằng ông đã hưởng lợi từ nỗ lực can thiệp bầu cử của Nga. Vòng cuối của cuộc bầu cử vốn được lên lịch cho ngày 8 tháng 12.

 

Cựu tổng thống John Mahama đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử ở Ghana. Phó tổng thống Mahamudu Bawumia, ứng viên của đảng cầm quyền, đã nhận thua và cho biết kết quả ban đầu thể hiện ông Mahama thắng “một cách áp đảo.” Ông cũng cho biết đảng của ông Mahama đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc hội. Chính phủ của tổng thống mãn nhiệm Nana Akufo-Addo đã chứng kiến có lẽ là cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trong lịch sử dân chủ của Ghana.

 

Trong một cuộc phỏng vấn với NBC, Donald Trump cho biết ông sẽ không tìm cách sa thải Jerome Powell, chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang, trước khi nhiệm kỳ của ông kết thúc vào năm 2026. Tổng thống đắc cử Mỹ, người từng mâu thuẫn với ông Powell trong nhiệm kỳ trước, từng thách thức sự độc lập của ngân hàng trung ương — trụ cột của một nền tài chính ổn định — khi gợi ý rằng tổng thống nên có tiếng nói trong việc thiết lập lãi suất.

 

Con số trong ngày: 839 USD, là giá bán lại trung bình cho một chiếc vé xem tour lưu diễn Eras của Taylor Swift tại Mỹ và Canada.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

 

Điều gì chờ đợi người dân Syria?

 

Sau 13 năm nội chiến, chế độ độc tài của Syria đã bất ngờ sụp đổ. Chưa đầy hai tuần sau khi bắt đầu cuộc tiến công, lực lượng nổi dậy đã chiếm được thủ đô Damascus và buộc Bashar al-Assad, nhà độc tài cầm quyền suốt 24 năm qua, phải rời bỏ chức vụ. Trên khắp đất nước, người dân Syria xuống đường ăn mừng sự chấm dứt của chế độ bạo quyền và hy vọng về một tương lai mới. Nhưng liệu họ có đạt được điều đó?

 

Hayat Tahrir al-Sham (HTS), nhóm Hồi giáo dẫn đầu cuộc tấn công, đã tránh chủ nghĩa phe phái và cam kết bảo vệ các nhóm thiểu số. Họ rút kinh nghiệm từ mớ hỗn độn sau khi chế độ Saddam Hussein sụp đổ ở Iraq, và đã yêu cầu các cơ quan dân sự tiếp tục hoạt động. Nhưng chính trị ở Syria sẽ trở nên phức tạp. Bên cạnh việc chiến đấu chống lại chế độ, HTS còn phải đối đầu với các phe nổi dậy khác, những phe cũng muốn có vai trò trong việc điều hành đất nước. Thêm vào đó, phương Tây vẫn coi HTS là một nhóm khủng bố. Nhiều người hy vọng các cường quốc nước ngoài sẽ làm trung gian cho một thỏa thuận chia sẻ quyền lực. Song với sự chia rẽ sâu sắc ở Syria, việc tìm được đồng thuận là rất khó khăn.

 

 

Liên Hợp Quốc tiếp tục sứ mệnh tại Congo

 

Vào thứ Hai, Hội đồng Bảo an sẽ gia hạn sứ mệnh gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc tại miền đông Congo thêm một năm. Quyết định ủng hộ sứ mệnh cho thấy chính phủ Congo đã đổi ý, dù họ từng yêu cầu LHQ rút quân trước cuối năm 2024. Sứ mệnh này không được lòng dân, và nhiều người cho rằng nó không đủ khả năng ngăn chặn các nhóm vũ trang. Kể từ khi sứ mệnh của LHQ bắt đầu vào năm 1999, các nhóm dân quân chỉ có nở ra chứ không hề giảm.

 

Thái độ phản đối LHQ gia tăng từ năm 2022, khi nhóm nổi dậy M23, được Rwanda hậu thuẫn, chiếm được nhiều vùng lãnh thổ của Congo. Các cuộc biểu tình của người dân Congo ngày càng gia tăng, và để đáp lại, LHQ đã đồng ý rút quân dần dần. Lực lượng gìn giữ hòa bình đã rời khỏi tỉnh South Kivu từ tháng 6. Nhưng việc rút khỏi những khu vực bạo lực hơn như North Kivu — nơi M23 hoạt động — là một vấn đề khác. Cuộc chiến của chính phủ Congo chống lại M23 đang diễn biến không hề tốt, khi nhóm này kiểm soát nhiều lãnh thổ hơn so với thời điểm này năm ngoái. Và mặc dù đàm phán hòa bình vẫn tiếp tục, ít người tin rằng quân đội tham nhũng của Congo có thể lấp đầy khoảng trống nếu lực lượng gìn giữ hòa bình rời đi.

 

 

Tăng trưởng vượt bậc của điện toán đám mây

 

Gã khổng lồ công nghệ Oracle sẽ công bố kết quả kinh doanh quý vào thứ Hai. Từng được biết đến với phần mềm cơ sở dữ liệu nổi tiếng, công ty này đã đầu tư mạnh mẽ cho cơ sở hạ tầng điện toán đám mây. Theo Bloomberg Intelligence, chi tiêu vốn của Oracle có thể đạt tới 14 tỷ USD trong năm tài chính 2025 (kết thúc vào tháng 5), phần lớn dành cho hoạt động điện toán đám mây. Mức đầu tư này có thể đưa Oracle trở thành nhà cung cấp đám mây lớn thứ tư, chỉ sau Amazon, Microsoft và Google.

 

Bước đột phá của công ty vào dịch vụ đám mây là một chiến lược khôn ngoan. Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo đã làm tăng nhu cầu, giúp bù đắp cho đà suy giảm của các sản phẩm cơ sở dữ liệu truyền thống của Oracle. Trong năm qua, giá cổ phiếu của công ty đã tăng 67%, so với mức tăng 39% của chỉ số công nghệ Nasdaq. Đà tăng trưởng này đã đưa Larry Ellison, nhà đồng sáng lập công ty, trở thành một trong những người giàu nhất thế giới. Và Oracle đang ở vị thế tốt để tiếp tục phát triển: Ông Ellison là một người ủng hộ nhiệt thành của tổng thống đắc cử Donald Trump.

 

Lạm phát thấp làm gia tăng khó khăn của Trung Quốc

 

Tuần này, các lãnh đạo Trung Quốc dự kiến sẽ tổ chức Hội nghị Công tác Kinh tế Trung ương thường niên, nơi họ sẽ thảo luận về các mục tiêu chính sách cho năm tới. Mục tiêu tăng trưởng kinh tế (có thể sẽ được giữ bí mật cho đến tháng 3) thu hút nhiều chú ý nhất. Nhờ đợt kích thích muộn gần đây, nền kinh tế có khả năng tiến tới gần mục tiêu 5% của năm nay: “trên dưới 5% một chút là chấp nhận được,” theo truyền thông nhà nước.

Nhưng Trung Quốc sẽ không đạt được một mục tiêu khác ít nổi bật hơn: mục tiêu lạm phát 3%. Giá tiêu dùng trong mười tháng đầu năm nay chỉ cao hơn 0,3% so với năm ngoái. Loạt số liệu dự kiến công bố vào thứ Hai có thể cho thấy mức tăng tương tự trong tháng 11 so với cùng kỳ năm trước. Lạm phát thấp có vẻ như là một điều tốt, nhưng nó phản ánh mức chi tiêu kém và làm tăng chi phí vay thực tế. Lạm phát hiện tại là quá thấp so với mức cần thiết.