ÔNG GIÀ TUYẾT : "ĐỒNG PHẠM" GÂY BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU? (Trọng Thành / RFI)

 

Ông già Tuyết : « Đồng phạm » gây biến đổi khí hậu ?

Trọng Thành  -  RFI

Đăng ngày: 28/12/2024 - 19:44

https://www.rfi.fr/vi/t%E1%BA%A1p-ch%C3%AD/t%E1%BA%A1p-ch%C3%AD-%C4%91%E1%BA%B7c-bi%E1%BB%87t/20241228-%C3%B4ng-gi%C3%A0-tuy%E1%BA%BFt-%C4%91%E1%BB%93ng-ph%E1%BA%A1m-g%C3%A2y-bi%E1%BA%BFn-%C4%91%E1%BB%95i-kh%C3%AD-h%E1%BA%ADu  

 

Năm hết, Tết đến. Cây thông Noel lại được thắp sáng, trẻ nhỏ lại chờ Ông già Tuyết đến cho quà. Từ hàng chục năm nay, cây thông Noel và Ông già Tuyết không còn chỉ là riêng của các xứ sở băng giá, mà đã trở thành biểu tượng chung, của hàng tỉ cư dân trên Trái đất chúng ta, về vẻ đẹp thơ mộng của thiên nhiên, không khí gia đình ấm áp, niềm tin vào lòng hào phóng và hy vọng sự sống tái sinh kỳ diệu mỗi năm Tết đến.

 

HÌNH :

Trình diễn của nghệ sĩ James Colomina, chỉ trích nạn tiêu thụ thái quá vào dịp Noel, quảng trường Republique, Paris, ngày 19/12/2024. AFP via Getty Images - JULIEN DE ROSA

 

Tuy nhiên, tập quán đẹp về quà Noel, bị lạm dụng, có thể biến Ông già Tuyết trở thành « đồng thủ phạm » gây biến đổi khí hậu. Khi Trái đất tiếp tục nóng lên, tuyết không còn nữa, liệu Ông già Tuyết có còn lý do tồn tại ?

 

 

Khi cây thông Noel là vấn đề chính trị…

 

Trong nhiều xã hội và vào những thời điểm nhất định, thái độ đối với cây thông Noel cũng là thái độ chính trị. Tại thành Bethlehem, một trong những địa điểm linh thiêng nhất của đạo Thiên Chúa, tương truyền là nơi Chúa Giê Su hạ sinh, năm nay là năm thứ hai chính quyền địa phương không dựng cây thông mừng Giáng Sinh.

 

·        Đọc thêm : 2024 - Chiến tranh khắp nơi, Giáng sinh u ám

 

Người dân xứ Cijordani của Palestine, hiện nằm dưới sự kiểm soát của Israel, với hành động này muốn bày tỏ tình đoàn kết với người dân Palestine tại dải Gaza, nơi đang trong cảnh địa ngục trần gian do chiến tranh.

 

HÌNH :

Cuộc biểu tình ngăn chặn đảng cầm quyền Gruzia thắp sáng cây Thông Noel, Tbilisi, Gruzia, ngày 14/12/2024. AP - Zurab Tsertsvadze

 

 

Thông Noel trước nhà Quốc Hội: Dân Gruzia buộc đảng cầm quyền thân Nga phải lùi bước

 

Trước thềm Noel 2024, phong trào vì dân chủ, hướng về châu Âu tại Gruzia không lùi bước. Bất chấp giá lạnh, người biểu tình có mặt hàng đêm tại trung tâm thủ đô Tbilisi đã buộc đảng cầm quyền thân điện Kremlin phải hủy bỏ lễ thắp sáng cây thông Noel trước nhà Quốc Hội.

 

Thông tín viên Anissa el-Jabri tường trình từ Tbilisi :

 

« Mặt tiền của nhà Quốc Hội được bao phủ bởi những sắc màu rực rỡ, những bông tuyết trên nền màu tím, biểu tượng của đảng cầm quyền Giấc mơ Georgia. Một sân khấu đã được dựng lên. Micro đã được chuẩn bị để thị trưởng phát biểu, cùng với một linh mục nổi tiếng là thuộc phe cực kỳ bảo thủ. Tuy nhiên, không khí đối đầu căng thẳng bao trùm ngày lễ Giáng sinh này.

 

Khu vực này bị cảnh sát phong tỏa từ đầu giờ chiều. Xe cứu thương, xe phun nước và lực lượng chống bạo động túc trực. Cây thông Noel được bao bọc bởi các rào chắn và được canh gác bởi các cảnh sát mặt bịt kín, chỉ để hở mắt.

 

Trước mặt họ là một đám đông người biểu tình. Họ đến đây với những tiếng huýt sáo, la hét. Trong tay nhiều người là những tấm ảnh người biểu tình với khuôn mặt bầm tím vì bị đánh đập. Họ hét vào mặt lực lượng an ninh : ‘‘Xin chúc mừng ngày hội !”

 

Cuộc đối đầu kéo dài không quá nửa giờ, trước khi khuôn mặt của viên thị trưởng xuất hiện trên màn hình tivi. Trong một phát biểu kéo dài chưa đầy 3 phút, ông Kari Kaladze thông báo từ bỏ buổi lễ. Viên thị trưởng quy trách nhiệm cho đối lập Gruzia, đã có một thái độ hết sức cực đoan, vượt quá mọi giới hạn. Theo thị trưởng Tbilisi, ‘‘tình hình hôm nay là một ví dụ điển hình cho thấy tư tưởng phát xít tự do chủ nghĩa ở Gruziacần phải được ngăn chặn’’.

Những người biểu tình gọi đây là một chiến thắng nhỏ trước một thế lực hiện không có dấu hiệu nào cho thấy đang suy yếu hay để ngỏ cánh cửa đối thoại. »

 

Cuộc biểu tình nói trên diễn ra sau khi Quốc Hội, bị đối lập tẩy chay, bầu cầu thủ bóng đá thân Nga Mikheïl Kavelashvili, 53 tuổi, làm tổng thống. Về mặt chính thức, ngày mai, Chủ nhật 29/12/2024, tổng thống mãn nhiệm phải bàn giao quyền lực.

 

Nữ tổng thống Salome Zourabichvili phản đối kết quả bầu cử Quốc Hội bị cáo buộc gian lận, kêu gọi bầu cử lại, và tuyên bố không từ bỏ chức vụ. Phong trào đối lập khẳng định bảo vệ tổng thống đến cùng. Trong giới quan sát, nhiều người lo ngại Gruzia sẽ trở thành một Ukraina thứ hai.

 

 

Hơn 70% quà của Ông già Tuyết do Trung Quốc chế tạo

 

Cây thông Noel không thể rực rỡ, Ông già Tuyết không thể được chờ đón nếu thiếu quà. Trên thực tế, đồ chơi, quà tặng của Ông già Tuyết tại châu Âu về cơ bản đến từ Trung Quốc. Trích đoạn phóng sự của thông tin viên Cléa Broadhurst, gửi về từ một trung tâm xuất khẩu đồ chơi Noel thuộc tỉnh Chiết Giang, miền nam Trung Quốc, cho biết chuyện nhãn mác hàng hóa xuất khẩu giả mạo phù hợp tiêu chuẩn châu Âu là điều phổ biến:

 

« Tại trung tâm xuất khẩu khổng lồ ở Nghĩa Ô (Yiwu), có hàng nghìn cửa hàng đồ chơi nhỏ, nơi bạn có thể dễ dàng tìm thấy thú nhồi bông, đồ chơi bằng gỗ, diều, những thứ khiến mọi người có thể vui vẻ hàng giờ dưới gốc cây thông Giáng sinh.

 

Chỉ có điều là đồ chơi Trung Quốc đôi khi mang tiếng xấu. Đó là vì, theo chia sẻ của một số đại lý xin ẩn danh, không phải lúc nào các nhà xuất khẩu Trung Quốc cũng chú ý đến các quy định của Liên Âu đối với các hàng hóa này.

 

Một nhân viên bán hàng với chúng tôi: ‘‘Nhãn hiệu CE không quan trọng, nếu bạn cần nhãn hiệu này, chúng tôi có thể in cho bạn ngay. Ở Nghĩa Ô này, tất cả đều là giả. Bạn không thể tìm thấy nhãn hiệu đích thực đâu. Nếu bạn có yêu cầu cụ thể, chúng tôi có thể in chúng ra rất dễ dàng và làm nhãn cho bạn.” (nhãn hiệu CE, phù hợp tiêu chuẩn của châu Âu, là bắt buộc đối với các sản phẩm được tiêu thụ tại 27 nước Liên Âu).

 

Thị trường châu Âu rất quan trọng với những thương nhân này. Wu, người đại diện cho một nhà máy đồ chơi địa phương, nói với chúng tôi không có vấn đề đi chệch khỏi quy định của châu Âu : “Tôi có tất cả các chứng chỉ EN71 và CE. Tôi có tất cả. Sản phẩm của tôi là sản phẩm địa phương nhưng tôi có giấy chứng nhận và tất cả đều được phê duyệt, bởi vì tôi xuất khẩu chủ yếu sang châu Âu''. Theo thương nhân này, châu Âu chiếm từ 70 đến 80% hàng hóa xuất khẩu loại này của Trung Quốc. »

 

Tại Pháp, thị trường đồ chơi tăng trưởng trở lại kể từ năm ngoái, sau một giai đoạn hụt hơi. Hàng sản xuất tại Pháp hiện chiếm khoảng 15% thị trường đồ chơi trong nước. Trả lời RFI, ông Christophe Drevet, thuộc Liên đoàn các ngành công nghiệp đồ chơi Pháp (FJP) cho biết cho dù các doanh nghiệp Pháp đang nỗ lực để chinh phục trở lại một phần thị trường, khả năng cạnh tranh được với các hàng hóa từ châu Á còn xa vời.

 

Nỗi thèm nhớ tuyết của người Pháp

 

Ông già Noel, cây thông Giáng Sinh gắn liền với Tuyết. Đối với đông đảo người Pháp, những kỷ niệm thân thương nhất thường gắn liền với tuyết. Trên một trang mạng, do Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên thiết lập, người dân Pháp được mời chia sẻ các bức ảnh về một vật thể hay khung cảnh, mà theo họ, cho thấy rõ nhất những biến đổi về môi trường - khí hậu đang diễn ra, đông đảo mọi người gởi đến những kỷ niệm về tuyết rơi, và cho biết rất buồn khi thấy chúng đang dần dần biến mất.

 

Trả lời RFI, nhà nghiên cứu Emmanuelle Fantin, Đại học Sorbonne, nhận định : « Phong cảnh tuyết rơi trong bối cảnh châu Âu là một biểu hiện môi trường rất phổ biến trong văn hóa, trong hội họa châu Âu. Trongphimảnh, có lẽ chúng ta đều quen thuộc với những cảnh bông tuyết bay phấp phới xung quanh những cặp tình nhân, hay thậm chí là cơn bão tuyết khiến mọi thứ đông cứng, co lại, mọi người quây quần với nhau trong nhà. Tuyết không chỉ là những tinh thể băng.»

 

HÌNH :

Người tuyết tại một thành phố châu Âu : Madrid, ngày 9/1/2021. AP - Andrea Comas

 

Tuyết không chỉ là những tinh thể băng mà gắn liền với những lối sống, những cách thức sinh hoạt cộng đồng. Cùng với tuyết là nhiều trò chơi, như trượt băng, trượt tuyết, cùng những nghi thức được truyền từ đời này sang đời khác, chẳng hạn như trò chơi « làm người tuyết », mà nghệ sĩ người Ý Michelangelo thời Phục Hưng đã góp phần định hình.

 

Giờ đây, khi tuyết không còn rơi, người tuyết cũng dần dần rời bỏ xã hội chúng ta. Emmanuelle Fantin ghi nhận việc rất nhiều trẻ nhỏ giờ đây chưa bao giờ có cơ hội được làm người tuyết, thậm chí nhiều em không còn được biết đến tuyết thực sự. Nhà nghiên cứu hy vọng, vẫn còn thời gian để hành động, để người tuyết không chỉ là một biểu tượng của quá khứ, để tuyết vẫn còn có thể rơi, không chỉ trên màn hình tivi.

 

 

Ngày hội Ông già Tuyết và những tổn hại khôn lường cho môi trường

 

Lễ Giáng Sinh, phong tục Ông già Tuyết tặng quà đã ăn sâu vào tập quán của các xã hội hiện đại. Lực lượng Không quân Mỹ cũng góp phần đắc lực vào việc phổ biến niềm tin vào huyền thoại Ông già Tuyết, với sáng kiến theo dõi bước đi của Ông già Tuyết với đàn tuần lộc, mỗi dịp Giáng Sinh, được hàng chục triệu người quan tâm từ nhiều thập niên nay.

 

Tuy nhiên, giới bảo vệ môi trường trong những năm gần đây cũng chú ý đến những gánh nặng ghê gớm với môi trường, khí hậu của phong tục này, với những lãng phí về thực phẩm, về quà tặng, về điện chiếu sáng, chưa kể lượng khí thải khổng lồ do các di chuyển tăng vọt vào dịp này.

 

Năm 2022, Cơ quan Chuyển đổi Sinh thái Pháp (ADEME) công bố một nghiên cứu cho thấy, 27% người Pháp nhận được quà, mà sau đó họ không bao giờ sử dụng. Các sản phẩm điện tử và đồ trang sức chiếm đến 30% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính vào dịp này, dù chỉ chiếm 4% tổng số đơn vị quà tặng. Chỉ có 41% người Pháp chú ý đến việc tập quán tiêu xài phóng tay kỳ Noel gây tổn hại lớn cho môi trường.

 

Cơ quan Chuyển đổi Sinh thái Pháp Pháp ADEME đề xuất nhiều biện pháp thiết thực để giảm mạnh các tổn hại môi trường vào dịp này, cụ thể như tặng ít quà hơn, và quà có tác dụng thiết thực, quà là các sản phẩm thân thiện với môi trường, hay quà là các sản phẩm cũ, nhưng chất lượng còn tốt.

 

 

Biến đổi khí hậu : Làm sao giúp Ông già Tuyết không thành « đồng phạm » ?

 

Cây thông Noel, Ông già Tuyết đã trở thành một tập quán văn hóa phổ biến, nơi đông đảo dân chúng trên hành tinh gửi gắm ước mơ về những điều kỳ diệu, nhưng cũng chính tập quán này đang để lại những tác động khủng khiếp cho môi trường. Năm 2024 được ghi nhận là năm đầu tiên nhiệt độ vượt quá mức tăng 1,5°C so với thời tiền công nghiệp. Mà vượt quá mức này, thời tiết ngày càng trở nên khắc nghiệt hơn, và về nhiều mặt vượt quá khả năng ứng phó của con người.

 

Phong tục Ông già Tuyết tặng quà từ chỗ là nơi nuôi dưỡng những điều kỳ diệu, trở thành đồng thủ phạm của các thảm họa trên hành tinh do Trái đất bị hâm nóng, nếu con người không thay đổi cách ứng xử.

 

·        Đọc thêm : Nữ chiến binh môi trường Greta - Đòi công lý khí hậu ‘‘cần hàng tỉ nhà hành động’'

 

Chỉ còn ít năm nữa để hành động trước khi quá trễ. Đã có nhiều người hiểu được điều này, hiểu được thông điệp của giới khoa học, và nhận thức chung của cộng đồng quốc tế, được đúc kết trong Hiệp định Khí hậu Paris 2015, cam kết không để cho nhiệt độ Trái đất tăng quá mức vượt 1,5° đến 2°C so với thời tiền công nghiệp.

 

Nhưng, do thiếu các hành động đủ mức, viễn cảnh lạc quan dường như đang lùi dần. Nước Pháp đang phải chuẩn bị cho kịch bản nhiệt độ tăng đến 4°C vào cuối thế kỷ, tức kịch bản được coi là tồi tệ nhất. Điều đó có nghĩa là, tuyết không những chỉ còn là giấc mơ xa xôi mà bản thân sự sống của con người trên Trái đất bị đe dọa hủy diệt.  

 

 

« Lên đường với Sao Mai » 

 

Trong những ngày cuối năm 2024, tại Pháp, giới nghệ sĩ và những người yêu nghệ thuật, gắn bó với môi trường, ắt không thể không nhớ đến ca khúc: « La route de Vénus » (tạm dịch : Lên đường với Sao Mai) trong album La Souterraine của Emily Loizeau.

 

Trên làn sóng RFI, nghệ sĩ Emily Loizeau tâm sự : « Sao Mai là ngôi sao đầu tiên của buổi sáng và xuất hiện trở lại vào buổi tối. Đó là hành tinh của tình yêu. Đó là con đường chúng ta cần theo. Đó cũng là lời kêu gọi giải phóng bản thân khỏi những câu chuyện bệnh hoạn mà người ta đã áp đặt lên chúng ta bao năm nay, khiến chúng ta sợ hãi những người khác mình, văn hóa khác mình, và thói quen tiêu thụ quá mức đã trở thành tập quán. Lên đường đi với Sao Mai, có thể chính là giải pháp duy nhất giúp chúng ta được giải thoát, tìm lại được nhân tính trong ta ».

 

« J'ai couché nos peines

J'ai couché nos larmes

Aux pieds de la frontière

J'ai posé les armes

Cherchons un jour de plus

La route de Vénus

Le silence de l'aube

A fait taire les chiens

Au bord du plateau

S'accordent les musiciens

Il faudrait partir avant

Qu'ils ne soient repoussés

Par le vent

Adieu les bagnards

Adieu les geôliers

Nous ouvrons la cage

À nos âmes éclairées

Il faudra partir avant

Qu'on ne sombre dans la nuit du Temps… » (*)

 

HÌNH :

Emily Loizeau năm 2009. © AFP

---

 

Tạm dịch :

 

« Bỏ lại những đau buồn

Bỏ lại những giọt nước mắt

Vũ khí để lại nơi trường đấu

Ta cùng nhau tìm đến 

Con đường của Tình Yêu

Bình minh tinh khiết

Khiến chó im bặt

Trước ngưỡng cửa thảo nguyên

Những cây đàn hòa nhịp

Phải sớm lên đường thôi

Trước khi gió dữ ập đến

Vĩnh biệt các tù nhân

Vĩnh biệt những cai tù

Hãy mở tung cánh cửa giam hãm

Linh hồn đã thức tỉnh của ta

Phải sớm lên đường thôi

Trước khi màn đêm miên viễn ập đến… »

 

------------------------

Các nội dung liên quan

 

MÔI TRƯỜNG

Nhìn lại một năm 2024 "ngập nước", nhiệt độ vẫn tăng, đại dương "sôi sục"

 

BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

Nhu cầu về tủ lạnh, máy điều hòa không khí làm trầm trọng thêm biến đổi khí hậu