Việt
Nam có sẵn sàng mua thiết bị quân sự hạng nặng của Pháp ?
Thu Hằng - RFI
Đăng
ngày: 09/12/2024 - 07:56
Lần
thứ hai liên tiếp, Pháp tham gia Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam (từ
19-22/12/2024). Trong chuyến thăm Paris tháng 10/2024 của tổng bí thư Tô Lâm,
kiêm chủ tịch nước lúc đó, Việt Nam và Pháp đã nâng quan hệ lên cấp cao nhất Đối
tác chiến lược toàn diện và nhất trí "tăng cường hợp tác quốc
phòng và an ninh". Để đạt được mục đích này, "hai
bên quyết định tạo động lực mới cho hợp tác trong lĩnh vực công nghiệp quốc
phòng" với "các dự án mang tính cơ cấu".
HÌNH
:
Chiến
hạm Pháp Le Vendémiaire (F734) cùng 98 sĩ quan, hạ sĩ quan và thủy thủ đoàn ghé
cảng Tiên Sa, thành phố Đà Nẵng, Việt Nam từ ngày 11-15/4/2024. Ảnh minh họa
trong chuyến thăm cảng Manila, Philippines, ngày 12/03/2018. REUTERS/Romeo
Ranoco
Có
thể thấy mối quan hệ song phương trong lĩnh vực quốc phòng, được thiết lập từ
thập niên 1990, không ngừng được củng cố. Hiện tại, Pháp - nước thứ 8 trên thế
giới và là thành viên đầu tiên trong Liên Hiệp Châu Âu có mối quan hệ Đối
tác chiến lược toàn diện với Việt Nam - tỏ thiện chí cung cấp cho Hà
Nội trang thiết bị quốc phòng tân tiến, nhưng liệu Hà Nội đã sẵn sàng
chưa ? Việt Nam và Pháp có thể tính đến những dự án có quy mô lớn hơn
không ? Nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên Trường Sư phạm Lyon, Pháp trả
lời phỏng vấn RFI Tiếng Việt.
RFI : Ngày
07/10, trong chuyến công du Paris, tổng bí thư, chủ tịch nước Việt Nam Tô Lâm
và tổng thống Pháp Emmanuel Macron thông báo thiết lập quan hệ đối tác chiến lược
toàn diện Pháp-Việt Nam. Tuyên bố chung nhấn mạnh đến ngành công nghiệp quốc
phòng. Vậy đâu là cơ hội cho cả hai nước ?
Laurent
Gédéon : Cơ
hội có nhiều. Trước tiên tôi xin nhắc lại rằng Việt Nam hiện dành 8 tỷ đô la
cho ngân sách quốc phòng, tương đương với 2% GDP của đất nước. Hà Nội có ý định
tăng ngân sách quốc phòng hàng năm lên trung bình 5,5% để đạt đến 10,2 tỷ đô la
vào năm 2029. Có thể thấy nỗ lực đó rất lớn và Việt Nam tự tạo phương tiện để
tăng cường khả năng phòng thủ.
Nhưng
hiện giờ, chúng ta thấy các nhà cung cấp quân sự chính cho Việt Nam vẫn là Nga,
Mỹ và trong chừng mực nào đó là Israel. Việt Nam cũng sản xuất một số vũ khí và
trang thiết bị quân sự (chủ yếu do Viettel sản xuất, trong đó có một số thiết bị
được cấp phép). Ngoài ra, quân đội Việt Nam vẫn được trang bị một phần thiết bị
của Liên Xô có từ thập niên 1970 và 1980.
·
Đọc thêm : Pháp khó “chen chân” vào thị trường vũ khí Việt Nam
Trên
thực tế, chúng ta thấy rằng Pháp gần như không bán vũ khí cho Việt Nam nếu loại
trừ một số máy bay trực thăng Puma và radar giám sát ven biển do Thales sản xuất
(loại SCORE 3000 và Coast Watcher 100) hiện được Hải quân Việt Nam sử dụng. Dường
như cũng không có bất kỳ thiết bị nào có nguồn gốc từ Pháp trong bộ binh Việt
Nam và không quân cũng không có máy bay Pháp. Do đó, có thể có những cơ hội hấp
dẫn cho ngành công nghiệp quân sự về mặt hợp tác và trao đổi công nghệ.
Nhưng
phải nhắc đến vấn đề các mối ưu tiên. Rõ ràng là trong bối cảnh địa-chiến lược
của Việt Nam, Hà Nội tập trung chú ý vào không gian biển, dù là bảo vệ khu vực
ven biển hay các đảo, đặc biệt là quần đảo Trường Sa, nơi quân đội Việt Nam hiện
diện. Do đó, có thể giả định rằng việc hợp tác và mua sắm thiết bị quân sự sẽ
chủ yếu tập trung vào các thiết bị đáp ứng các yêu cầu trong khuôn khổ chiến lược
đó. Về điểm này, một số công ty Pháp có thể đáp ứng được kỳ vọng của Việt Nam,
đặc biệt là Thales, Safran và Airbus.
Nếu lấy ví dụ trường
hợp Thales - tập đoàn rất chú ý vào xuất khẩu, người ta thấy rằng doanh nghiệp
này cung cấp giải pháp trong ba lĩnh vực mà Hà Nội quan tâm : giám sát trên
không và trên biển, tác chiến chống tàu ngầm và drone.
Trong
trường hợp giám sát trên không và trên biển, Thales có nhiều loại radar có thể
rất phù hợp với nhu cầu của quân đội Việt Nam, bởi vì việc giám sát không phận
và dự đoán các hành động của đối phương mang lại một lợi thế nhất định cho Việt
Nam. Các mẫu được cung cấp, dù là radar tầm xa như GM 400α (Ground Master
400α), radar tầm trung như GM 200, hệ thống giám sát quang học như Artemis, hoặc
hệ thống pháo chống drone trên biển và trên không (loại RapidFire), có thể được
quân đội Việt Nam quan tâm.
·
Đọc thêm : Tàu ngầm lớp Kilo của Việt Nam và tương quan hải quân trong khu
vực
Trong
lĩnh vực tác chiến chống tàu ngầm cũng vậy. Đây là lĩnh vực rất nhạy cảm, đã được
Việt Nam xác định thông qua việc mua 6 tàu ngầm lớp Kilo của Nga vào những năm
2010. Việc mua tàu ngầm đã giúp Hà Nội tái lập cân bằng với quân đội Trung Quốc
cũng được trang bị tàu ngầm. Đây lại cũng là lĩnh vực mà công ty Pháp có thể
đáp ứng qua việc cung cấp các thiết bị chuyên dụng, như máy đo sóng âm và phao
thủy âm, và rộng hơn là các hệ thống công nghệ cao dành riêng cho giám sát điện
tử.
Ngoài
ra, còn có những cơ hội hợp tác liên quan đến drone, nhất là những loại drone
có sức bền dành cho hoạt động tình báo và giám sát hàng hải như Watch Keeper của
Thales và cả Patroller của Safran.
Như
chúng ta thấy, cơ hội phát triển liên kết trong lĩnh vực công nghiệp quân sự là
không thiếu. Tuy nhiên các đối tác Pháp phải tính đến những nhu cầu và hạn chế
cụ thể của Việt Nam. Đây cũng là một quyết định mang tính chính trị rõ ràng, nếu
xét đến những hậu quả có thể xảy ra với Trung Quốc.
*
RFI
: Như ông đề cập một chút ở trên, khả năng bán tàu hộ vệ và drone
Patroller cho Việt Nam cũng được một số chuyên gia nêu lên sau chuyến thăm
Paris của tổng bí thư Tô Lâm. Liệu điều này có thể thực hiện được không nếu
nhìn vào bối cảnh trong vùng hiện nay, cũng như mối quan hệ song phương Pháp-Việt
?
Laurent
Gédéon : Tôi
đã đề cập đến drone Patroller, nhưng đúng, vấn đề tàu hộ vệ cũng rất đáng quan
tâm bởi vì đây là một trường hợp mang đầy tính biểu tượng. Chúng ta biết hiện
giờ Việt Nam có hai loại tàu hộ vệ, có nguồn gốc Liên Xô và Nga. Loại gần đây
nhất có nguồn gốc từ Nga là tàu hộ vệ loại Gepard 3.9. Đây là những con tàu được
thiết kế để tìm kiếm và chiến đấu với kẻ thù trên mặt nước, dưới nước và trên
không. Nhiệm vụ chung của chúng là giám sát và bảo vệ lãnh hải và vùng đặc quyền
kinh tế của Việt Nam.
Xin
nhắc lại, vào tháng 03 và tháng 08/2011, Hải quân Việt Nam đã tiếp nhận 2 tàu hộ
vệ Gepard 3.9 (đặt mua năm 2006, đóng tại Nga). Cuối năm 2011, Việt Nam ký hợp
đồng đóng thêm hai tàu chuyên chống tàu ngầm. Hai tàu khác cũng được lên kế hoạch,
nâng tổng số đơn đặt hàng lên thành 6 tàu. Tuy nhiên, hai tàu cuối này hiện bị
trì hoãn do các lệnh trừng phạt Nga do cuộc xung đột Ukraina. Ngoài tàu hộ
tống Gepard 3.9, Việt Nam còn có 5 tàu hộ tống lớp Petya. Đây là những chiến hạm
cũ, được đóng từ thời Liên Xô, có vai trò tác chiến chống tầu ngầm ở vùng nước
nông.
·
Đọc thêm : Biển Đông: Vụ tàu hộ vệ Quang Trung ở Bãi Tư Chính chỉ
là kế nghi binh?
Pháp
có kinh nghiệm không thể phủ nhận được trong lĩnh vực thiết kế và sản xuất tàu
khu trục nhỏ, bằng chứng là những tàu trong biên chế của Hải quân Pháp. Chúng
được chia thành hai loại, tàu khu trục hạng nhất (lớp Horizon và Aquitaine) và
tàu khu trục hạng hai (lớp Floréal và Lafayette). Hai loại này có chức năng
khác và giá cũng khác nhau.
Nhiệm
vụ chính của tàu khu trục hạng nhất là tham gia phòng không cho đội tàu tác chiến,
hoặc bảo vệ một khu vực hoặc một đoàn tàu khỏi các cuộc không kích hoặc tấn
công bằng tên lửa. Tàu khu trục hạng hai là tàu giám sát, chủ yếu là tham gia
tác chiến chống tàu.
Cũng
cần lưu ý rằng các tàu khu trục hàng hai sắp không còn được sử dụng, thay vào
đó là một mẫu tàu tàng hình mới, được gọi là tàu khu trục phòng thủ và can thiệp
(hoặc khinh hạm cỡ trung bình). Loại tàu này sẽ do tập đoàn Naval Group chế tạo.
*
RFI : Giả
sử Việt Nam có ý định mua tàu khu trục Pháp, đâu sẽ là trở ngại chính ?
Laurent
Gédéon : Đặt
giả thuyết Việt Nam mua một tàu khu trục, vấn đề đặt ra sẽ là Việt Nam muốn đầu
tư ngân sách bao nhiêu, bởi vì giá tàu khu trục hạng hai đời mới của Pháp
chuyên phòng thủ và can thiệp có giá dao động từ 760 đến 800 triệu euro, còn
tàu hạng nhất dao động trong khoảng 800 đến 950 triệu euro. Đó là số tiền rất lớn
và sẽ được đem so sánh với tàu hộ tống Gepard 3.9 của Nga, có giá khoảng 350
triệu euro.
Thêm
vào đó là chi phí bảo dưỡng và chi phí cho thủy thủ đoàn, tổng chi phí dao động
từ 500 đến khoảng 700 triệu euro trong 30 năm. Do đó, đây là một khoản đầu tư
đáng kể khi biết rằng ngân sách quân sự của Việt Nam hiện vào khoảng 8 tỷ đô la
và sẽ đạt 10 tỷ đô la vào năm 2029.
Để
khoản đầu tư được xứng đáng, những tàu khu trục này sẽ phải mang lại giá trị thặng
dư chắc chắn về mặt chiến lược và đáp ứng những nhu cầu về khả năng mà các tàu
Gepard 3.9 hiện tại không thể hoặc không còn đáp ứng được. Về vấn đề này, chúng
ta vẫn chưa có câu trả lời để đánh giá xem liệu Việt Nam có quan tâm đến một thỏa
thuận mua bán đắt đỏ như vậy với Pháp hay không.
·
Đọc thêm : Pháp bán vũ khí cho Đài Loan: Paris bác bỏ phản đối
của Bắc Kinh
Ngoài
ra, tàu khu trục vẫn là một vấn đề nhạy cảm đối với Pháp, cả về mặt địa-chính
trị và biểu tượng trong khu vực, bởi vì người ta chưa quên những căng thẳng gay
gắt nảy sinh giữa Paris và Bắc Kinh sau thương vụ bán sáu tàu khu trục lớp
Lafayette cho Đài Loan vào năm 1991. Dĩ nhiên trường hợp của Việt Nam khác với
Đài Loan. Nhưng trong bối cảnh và mối quan hệ hiện vẫn tế nhị giữa Hà Nội và Bắc
Kinh, việc Pháp bán tàu khu trục cho Việt Nam có thể sẽ gợi lại cho Trung Quốc
những kỉ niệm không tốt đẹp cho lắm và có thể sẽ khiến Bắc Kinh phản ứng về vấn
đề này.
*
RFI
: Người ta cũng nhắc đến việc Paris nhấn mạnh đến hợp tác hàng hải, với
việc tàu Pháp tăng số lần ghé thăm cảng Việt Nam trong những năm gần đây. Liệu
đây có phải là một mảng hợp tác, trao đổi chuyên môn để hỗ trợ Hải quân và Cảnh
sát biển Việt Nam trong tương lai không ?
Laurent
Gédéon : Cần
phải nhớ rằng trong bối cảnh địa chính trị khu vực, được đánh dấu bằng sự cạnh
tranh Trung-Việt đối với các quần đảo ở Biển Đông, câu hỏi được đặt ra đối với
bất kỳ hoạt động bán vũ khí nào cho Việt Nam hoặc bất kỳ sáng kiến quân
sự nào của Pháp, hoặc từ bên ngoài, đó là Bắc Kinh có thể diễn giải việc đó
theo cách nào. Bất kỳ chuyến hải hành nào của Hải quân Pháp qua Biển Đông đều
khiến Trung Quốc có phản ứng ít nhiều tiêu cực và kịch liệt, tùy theo hoàn cảnh.
Chắc chắn các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự của cả Pháp và Việt Nam đều chú
ý đến điều này.
·
Đọc thêm : Lần đầu tiên, Pháp và Philippines cùng diễn tập không quân ở Ấn
Độ-Thái Bình Dương
Tuy
nhiên, tàu chiến Pháp vẫn thường xuyên tổ chức hoạt động lưu thông trong khuôn
khổ chiến dịch FONOP nhằm khẳng định sự tôn trọng luật hàng hải quốc tế và
thách thức các yêu sách lãnh thổ bị coi là quá đáng của Trung Quốc. Chúng
ta nhớ lại rằng vào năm 2021, tàu khu trục Vendémiaire của Pháp đã tuần tra gần
quần đảo Trường Sa ; năm 2022, Pháp cũng tham gia cuộc tập trận hải quân đa
phương La Pérouse, phối hợp với Mỹ, Úc, Nhật Bản và Ấn Độ ở Ấn Độ Dương và Biển
Đông ; và vào tháng 04/2024, lần đầu tiên Pháp tham gia cuộc tập trận Balitakan
của Philippines.
Do
đó, sự hiện diện của Pháp trong khu vực không hề mang tính trung lập và bản
thân việc các tàu Pháp cập cảng Việt Nam đã thể hiện một hành động chính trị.
Cho nên có thể coi tần suất thăm cảng có tăng hay không còn phụ thuộc vào những
cân nhắc ngoại giao về yếu tố Trung Quốc.
Tóm
lại, để trả lời câu hỏi trên, thì đúng, việc tàu Pháp tăng cường ghé thăm cảng
Việt Nam sẽ thể hiện niềm tin song phương ngày càng cao và có thể dẫn đến hợp
tác và trao đổi chuyên môn nhằm phát triển năng lực và kinh nghiệm của Hải
quân, và đặc biệt là của Cảnh sát biển Việt Nam.
*
RFI
Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên Trường
Sư phạm Lyon, Pháp.
----------------------------
Các
nội dung liên quan
VIỆT
NAM - PHÁP
Chủ
tịch nước Việt Nam Tô Lâm thăm Pháp, bày tỏ mong muốn nâng cấp quan hệ
song phương
Tạp
chí Việt Nam
Vai
trò của Việt Nam trong chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Pháp
No comments:
Post a Comment