Thanh Phương - RFI
Thứ Hai, ngày 04 tháng 2 năm 201
Bên
cạnh ca khúc « Ly rượu mừng » ( mà đến đầu năm 2016 mới được
cho phép hát ở Việt Nam ! ), cứ mỗi Tết đến, những ca khúc quen thuộc của mùa
Xuân lại rộn ràng cất lên trong các chương trình văn nghệ mừng năm mới. Đại đa
số các sáng tác bất hủ về chủ đề Xuân đều là những bài hát có từ trước năm
1975. Trước thềm năm mới Kỷ Hợi, hôm nay chúng tôi xin mời quý vị điểm qua một
số bản nhạc Xuân tiêu biểu, với sự tham gia của giáo sư – nhạc sĩ Trần Quang Hải
tại Paris.
Một trong những ca khúc xưa nhất về mùa Xuân, chắc
ai cũng biết, đó là « Xuân đã về »(1950) của nhạc sĩ Minh Kỳ. Với
giai điệu nhịp nhàng và tiết tấu rộn ràng, « Xuân đã về » miêu
tả thật sống động cảnh vật mùa xuân trên cánh đồng quê Việt Nam. Nghe ca khúc
này, ai cũng cảm thấy lòng phơi phới, yêu đời.
Và chắc cũng không ai mà không biết đến ca khúc vui
tươi, rộn ràng không kém, đó là « Anh cho em mùa Xuân » của nhạc
sĩ Nguyễn Hiền, phổ thơ Kim Tuấn :
Anh cho em mùa xuân, nụ hoa vàng mới nở
Chiều đông nào nhung nhớ
Đường lao xao lá đầy, chân bước mòn vỉa phố
Mắt buồn vịn ngọn cây...
Tuy ra mắt từ năm 1962, nhạc phẩm này vẫn được nhiều
người ưa thích, và tiếp tục được nhiều ca sĩ trình bày, kể cả trong giới trẻ hiện
nay. Bài hát được viết theo điệu tango, nhưng cũng nhiều người hát theo điệu
Cha Cha Cha cho nó sôi động hơn.
Nhưng bên cạnh đó, có những ca khúc tuy không được
phổ biến nhiều bằng, nhưng cũng là những sáng tác rất hay về mùa Xuân, như ghi
nhận của nhạc sĩ Trần Quang Hải:
« Ví dụ như « Xuân Thôn Dã » hoặc « Xuân Miền Nam »
của ông Văn Phụng cũng rất là hay, còn Hoàng Trọng cũng có một bài rất nổi tiếng,
đó là bài « Gió Mùa Xuân Tới ». Một bài khác cũng được nhiều người biết đến, do
nữ ca sĩ Thu Hương từng hát, đó là bài « Gái Xuân » của Từ Vũ, phổ thơ của thi
sĩ Nguyễn Bính và sau này cũng được nhiều ca sĩ hát.
Còn bài « Mộng Chiều Xuân » của ông Ngọc Bích là một
trong bài hát về Xuân theo điệu tango. Ngay như ông Phạm Đình Chương cũng có viết
một bài vào năm 1953, đó là « Xuân Tha Hương ». Bài này cũng rất nổi tiếng,
nhưng điệu nhạc hơi buồn, vì ông nói đến lúc mới di cư vào Nam, còn nhớ về quê
mẹ, cho nên được viết theo cung thứ, buồn hơn là bài « Ly Rượu Mừng ».
Theo nhạc sĩ Trần Quang Hải, cố nhạc sĩ Phạm Duy
cũng là một người có rất nhiều sáng tác về mùa Xuân, mà tiêu biểu là ca
khúc « Xuân Ca »:
" Phạm Duy là người sáng tác rất nhiều bài Xuân
nổi tiếng, như bài « Xuân Ca », được nhiều người hát, hay bài « Hoa Xuân » « Tuổi
Xuân ». Nhưng có một bài mà tôi còn đặt nghi vấn là bài « Bến Xuân », viết
chung với ông Văn Cao, nhưng trong tất cả các tài liệu, họ chỉ đề « Bến Xuân »
là của Văn Cao. Theo tôi, bài này do cả hai người viết trước năm 1954. « Bến
Xuân » là một bài hát rất hay, rất êm dịu, nhẹ nhàng, chứ không phải là nhạc
tranh đấu ".
Đa số những ca khúc về mùa Xuân sáng tác trước năm
75 đều phản ánh một thời kỳ chiến tranh máu lửa và gắn liền với mùa Xuân là
hình ảnh của anh chiến sĩ Việt Nam Cộng Hòa, theo ghi nhận của nhạc sĩ Trần
Quang Hải.
Một số ca khúc Xuân trước năm 75 cũng phản ánh tâm
trạng của người lính phải sống cảnh xa nhà trong những ngày Tết, vì họ phải ở lại
tiền đồn heo hút để canh giữ cho người dân được đón năm mới trong thanh bình,
mà tiêu biểu nhất chính là « Xuân này con không về »của nhạc sĩ Nhật
Ngân, nhạc phẩm bất hủ vốn gắn liền tên tuổi của cố danh ca Duy Khánh. Nhạc sĩ
Trần Quang Hải nhắc lại:
« Nhạc sĩ Nhật Ngân viết bài « Xuân này con không về
» với dòng nhạc đặc biệt miền Trung, nhạc ngữ rất là miền Trung, âm giai cũng
là miền Trung. Thành ra những người nào miền Trung khi hát thì đều làm thoát ra
được cái hình ảnh đó, mà anh Duy Khánh là một trong những ca sĩ gốc miền Trung,
có một giọng hát rất truyền cảm và gây ra một ảnh hưởng rất lớn trong giới tân
nhạc Việt Nam.
Tôi nghĩ đó là một bài về mùa Xuân với một hình ảnh
không có gì là hy vọng. Nói rằng « Xuân này con không về » có nghĩa là con phải
ở lại đó, hoặc có thể là con bỏ thây nơi sa trường. Đó là những hình ảnh rất đẹp
mà anh Duy Khánh đã lột tả được và đã đem bài đó đi khắp nơi trong miền Nam.
Tôi thấy đó là một đóng góp rất lớn. »
Tuyệt đại đa số các nhạc phẩm nổi tiếng về mùa Xuân
đều là sáng tác ở miền Nam trước năm 75, nhưng đặc biệt có một ca khúc của cố
nhạc sĩ Văn Cao, ra đời sau thời điểm đó, trong nhiều năm tưởng đã bị chìm vào
quên lãng, nhưng cuối cùng cũng được cho phép hát công khai và dần dần cũng trở
thành bất hủ, đó là bài « Mùa Xuân Đầu Tiên », được Văn Cao sáng
tác vào dịp Tết Bính Thìn ( 1976 ). Nhạc sĩ Trần Quang Hải kể lại số phận ba
chìm bảy nổi của ca khúc này:
« Sau năm 75, tờ báo Sài Gòn Giải Phóng đặt ông Văn
Cao viết bài đó và đăng đầu tiên trong số Xuân Sài Gòn Giải Phóng. Nhưng lúc
đó, tất cả những bài hát của Văn Cao đều bị cấm. Cho tới gần 20 năm sau mới được
hát trở lại. Ông có nói với người con là Văn Thao : « Cha viết bài này là muốn
mừng cho đất nước được thống nhất và nhân dân được đoàn tụ. Nhưng cái đó chỉ là
ước mơ thôi, sau đó thì không được như thế.
Tới khi ông ấy mất vào ngày 20/07/1995, lúc đó tất cả
nhạc của ông Văn Cao được hồi phục. Trong buổi lễ 49 ngày ông Văn Cao mất, có một
người đứng ra hát « Mùa Xuân Đầu Tiên », được nổi tiếng từ đó, đó là ca sĩ
Thanh Thúy, khi ấy mới 17 tuổi. Bài hát này sau đó được phổ biến rộng rãi ở Việt
Nam, phần lớn là ở miền Bắc hơn là trong miền Nam. »
Cũng rơi vào buổi giao thời tương tự như «
Mùa Xuân Đầu Tiên », đó là « Điệp Khúc Mùa Xuân », một bài
hát có tiết tấu nhanh, nhưng vẫn dịu dàng, thích hợp với không khí vừa náo nức
vừa mơ màng của những ngày Xuân, với niềm mong ước “tình xuân ơi xin dệt
mối yêu thương, từ bao nhiêu năm tình sầu muôn hướng”. Nhạc sĩ Trần
Quang Hải cho biết thêm vài chi tiết về sáng tác này của nhạc sĩ Quốc Dũng, một
trong những người đầu tiên viết những ca khúc nhạc trẻ bằng tiếng Việt vào đầu
thập niên 1970 ở miền Nam:
« Quốc Dũng đã sáng tác rất nhiều bài và đặc biệt là
bài « Điệp Khúc Mùa Xuân », viết theo điệu nhạc kích động, sáng tác vào tháng
10/1974, nhưng được nổi tiếng vào thời gian sau 75, được người ở miền Nam hát rất
nhiều. Bảo Yến, vợ đầu tiên của Quốc Dũng, đã hát bài này đầu tiên và sau đó được
hàng chục ca sĩ khác nối tiếp nhau hát, tại vì bài này có tiết tấu phù hợp với
sở thích của giới trẻ. Có thể nói đây là một trong những bài nổi tiếng nhất về
mùa Xuân sau 75 tại Việt Nam."
Chương trình đặc biệt đón Xuân Kỷ Hợi đến đây làm chấm
dứt. RFI Việt ngữ rất cám ơn nhạc sĩ Trần Quang Hải tham gia vào chương trình
và nhân đây xin chúc toàn thể quý vị thính giả một năm mới an khang thịnh vượng.
No comments:
Post a Comment