Thanh
trừng trong quân đội Trung Quốc có thể ảnh hưởng đến vấn đề Đài Loan
Katsuji Nakazawa - Nikkei
Asia
Nguyễn
Thị Kim Phụng, biên dịch
Một
chuyên gia về Đài Loan đã bất ngờ biến mất khi Tập giải quyết cuộc thương chiến
với Trump.
Trong
lúc Tập Cận Bình tham gia vào cuộc thương chiến ăn miếng trả miếng với Donald
Trump, vốn đang leo thang nhanh hơn dự kiến, nhà lãnh đạo Trung Quốc cũng đang
phải đối mặt với cuộc đấu tranh dữ dội bên trong Quân Giải phóng Nhân dân, một
cuộc đấu tranh có thể còn nghiêm trọng và phức tạp hơn cuộc đối đầu Trung-Mỹ.
VIDEO
:
Thanh trừng
trong quân đội Trung Quốc có thể ảnh hưởng đến vấn đề Đài Loan
https://www.youtube.com/watch?v=KbygDFElh0I
Tập
hiện là Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc, Chủ tịch nước, và Chủ tịch Quân ủy
Trung ương, cơ quan giám sát Quân Giải phóng Nhân dân.
Đã
năm tháng trôi qua kể từ khi Miêu Hoa, Chủ nhiệm Bộ Công tác Chính trị Quân ủy
Trung ương và là “điệp viên của Tập trong quân đội,” bị đình chỉ chức vụ vì
“nghi ngờ vi phạm kỷ luật nghiêm trọng.” Vẫn chưa có thông báo chính thức nào về
biện pháp trừng phạt dành cho ông, hoặc về những gì ông có thể đã làm.
Gần
đây, một quan chức quân sự cấp cao hơn Miêu cũng đã biến mất khỏi tầm mắt công
chúng suốt 50 ngày. Hà Vệ Đông, 67 tuổi, là Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương, đồng
thời là thành viên của Bộ Chính trị đầy quyền lực của đảng.
Ông
được xếp thứ 3 trong quân đội Trung Quốc, sau Tập và Trương Hựu Hiệp, một Phó
Chủ tịch Quân ủy khác cũng xuất thân từ quân đội. Người ta đã không thể xác định
tung tích của ông kể từ ngày 11/03, khi Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc, tức
Quốc hội Trung Quốc, bế mạc kỳ họp năm nay. Ông đã vắng mặt một cách đáng ngờ
trong bốn cuộc họp quan trọng được công khai với công chúng.
Sau
khi Miêu bị đình chỉ, Quân ủy Trung ương chỉ còn lại năm thành viên, trong đó
có Hà. Trên cương vị Phó Chủ tịch, chức vụ cấp cao nhất dành cho những nhân vật
đến từ quân đội, Hà được cho là sẽ đóng vai trò quan trọng trên thực địa nếu
Trung Quốc quyết định thực hiện bất kỳ hành động quân sự nào.
Tập
Cận Bình và Hà Vệ Đông tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh vào tháng 3. Hiện tại,
người ta không thể xác định tung tích của vị Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương. ©
Kyodo
Ông
từng giữ chức tư lệnh Chiến khu Đông bộ, cơ quan có thẩm quyền đối với Đài
Loan. Đây là một trong năm Chiến khu của Quân Giải phóng Nhân dân và có trụ sở
đặt tại Nam Kinh, tỉnh Giang Tô. Trong một cuộc cải tổ quân sự quy mô lớn do Tập
lãnh đạo kể từ năm 2015, Chiến khu Đông bộ đã tiếp quản khu vực này, vốn thuộc
Quân khu Nam Kinh.
Nhân
sự từ Quân khu Nam Kinh, đặc biệt là những người từ Tập đoàn quân 31 hiện đã giải
thể, đóng vai trò quan trọng trong việc giúp Tập thâu tóm quyền kiểm soát quân
đội và biến nó thành một trong những căn cứ quyền lực của mình. Hà Vệ Đông từng
là một sĩ quan làm việc lâu năm ở Tập đoàn quân 31, đóng tại Hạ Môn, tỉnh Phúc
Kiến, nơi giáp với Eo biển Đài Loan. Miêu Hoa cũng xuất thân từ đơn vị hiện đã
giải thể này, vốn được sáp nhập vào Chiến khu Đông bộ.
Phúc
Kiến chính là nơi Tập bắt đầu leo lên nấc thang thành công. Ông đã làm việc tại
tỉnh này trong 17 năm bắt đầu từ giữa những năm 1980. Trong giai đoạn đó, ông
cũng kết hôn với Bành Lệ Viện, một cựu ca sĩ ngôi sao thuộc Quân Giải phóng
Nhân dân.
Khi
bắt đầu sự nghiệp của mình ở Phúc Kiến, Tập chỉ là một viên chức địa phương
bình thường, dù ông là một “thái tử đảng,” như cách gọi con cái của các viên chức
cấp cao trong đảng, và thuộc về “thế hệ đỏ thứ hai,” nhóm con cái của các nhà
lãnh đạo đảng thời cách mạng. Điều đã giúp ông nhanh chóng thăng tiến lên sân
khấu trung tâm của chính trường Trung Quốc là những mối quan hệ mà ông tạo dựng
được với các quan chức quân sự ở Phúc Kiến, bao gồm cả những người đến từ Tập
đoàn quân 31.
Trước
thềm cuộc bầu cử tổng thống trực tiếp đầu tiên của Đài Loan vào tháng 3/1996,
Trung Quốc đã tổ chức các cuộc tập trận quân sự ngoài khơi bờ biển Phúc Kiến,
hướng ra Eo biển Đài Loan. Các cuộc tập trận này – nhằm mục đích gửi lời cảnh
báo đến Đài Loan – là đợt tập trận đầu tiên có sự tham gia của quân đội, hải
quân, và không quân của Quân Giải phóng Nhân dân.
Vào
thời điểm đó, nhiều quan chức quân sự ở Bắc Kinh, bao gồm cả Phó Chủ tịch Quân ủy
Trung ương, đã đến thăm Phúc Kiến. Tập, khi đó là Phó Bí thư Đảng ủy và Chủ tịch
Thành phố Phúc Châu, “đã không bỏ lỡ cơ hội lớn” cho sự nghiệp chính trị của
mình, một nguồn tin hiểu biết về tình hình lúc đó hồi tưởng lại.
Sau
này, Tập sẽ tiếp tục xây dựng quan hệ cá nhân với các viên chức đảng, những người
giúp ông leo lên các vị trí hiện tại. Cũng dễ hiểu khi Tập có quan hệ cá nhân với
Tập đoàn quân 31, lực lượng nòng cốt của quân đội đồn trú tại Phúc Kiến. Tập,
người luôn tìm cách thống nhất Đài Loan kể từ khi trở thành nhà lãnh đạo hàng đầu
của Trung Quốc hơn một thập niên trước, đã thăng chức cho nhiều người từ Tập
đoàn quân 31 lên các vị trí cấp cao trong quân đội.
Tuy
nhiên, giờ đây, Hà Vệ Đông, nhân vật đến từ Tập đoàn quân 31 và là chuyên gia về
chiến lược Đài Loan, đã biến mất khỏi tầm mắt công chúng. Trong lúc tung tích của
ông còn chưa rõ, thì Bộ tư lệnh Chiến khu Đông bộ đã bất ngờ tuyên bố vào
ngày 01/04 rằng các cuộc tập trận quân sự quy mô lớn sẽ được tổ chức gần Đài
Loan.
Tàu
sân bay Sơn Đông đã đi vòng quanh Đài Loan vào tháng 3. Những cuộc đấu tranh
trong quân đội của Tập có thể ảnh hưởng đến vấn đề Đài Loan, theo đó làm gia
tăng căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc. © Bộ Quốc phòng Đài Loan
Các
cuộc tập trận này có thể đã được tiến hành mà không có sự tham gia của các quan
chức quân đội cấp cao và các tướng lĩnh am hiểu về vấn đề Đài Loan. Vào thời điểm
đó, nhiều quan chức có mối liên hệ với Tập đoàn quân 31 – nơi đã đào tạo các
chuyên gia Đài Loan – bị cho là có liên quan đến chiến dịch chống tham nhũng của
Tập.
Tình
hình bất thường vẫn kéo dài. Vào thứ Sáu ngày 25/04, Bộ Chính trị đã nhóm họp để
thảo luận về vấn đề thuế quan. Đồng thời, họ cũng tổ chức một buổi họp nghiên cứu
về trí tuệ nhân tạo, mà Trung Quốc muốn sử dụng trong quân sự và kinh tế.
Buổi
họp nghiên cứu, vốn là buổi họp đầu tiên được tổ chức trong hai tháng qua, đã
được Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc đưa tin vào ngày hôm sau. Nhưng Hà Vệ
Đông không xuất hiện trong đoạn phim tin tức, dù vị Phó Chủ tịch Quân ủy Trung
ương còn lại, Trương Hựu Hiệp, vẫn có mặt.
Bộ
Chính trị có 24 thành viên, bao gồm bảy người trong Ban Thường vụ, nhóm lãnh đạo
cao nhất. Chỉ có Ngoại trưởng Vương Nghị, người đang thăm các nước Trung Á, và
Hà Vệ Đông là vắng mặt trong cuộc họp hôm thứ Sáu.
Khi
thăng chức cho Hà, Tập được cho là đã dành cho ông sự ưu ái đặc biệt. Điều này
đã được giải thích trong một bài đăng lan truyền trên mạng xã hội vài tháng trước
đại hội đảng toàn quốc tháng 10/2022.
“Hà
Vệ Đông may mắn ở nhiều phương diện,” bài đăng nhận xét. “Trên hết, ông ấy đã
được thăng chức ngay trước tuổi nghỉ hưu.” Vào cuối năm 2019, Hà đã trở thành
Tư lệnh Chiến khu Đông bộ và đã được thăng cấp tướng, cấp bậc cao nhất
trong quân đội.
Bài
đăng nói thêm “Nếu không thể thăng tiến lên vị trí Ủy viên Quân ủy Trung ương
[tại đại hội đảng toàn quốc năm 2022], ông ấy sẽ đến tuổi nghỉ hưu và phải từ
chức Tư lệnh Chiến khu.”
Bài
đăng cũng ca ngợi những nỗ lực của Hà, người nhập ngũ ở tuổi 15 mà không có bất
kỳ thành tích học tập đáng chú ý nào, nhưng nhấn mạnh rằng ông chủ yếu dựa vào
may mắn.
Câu
chuyện này ẩn ý rằng một nhân vật từ trên cao đã hành động như một vị thần, và
liên tục giúp đỡ một sĩ quan quân đội cấp thấp cho đến khi viên sĩ quan đó đạt
được cấp bậc cao nhất.
Tập
xem một buổi biểu diễn nghệ thuật cùng với các cựu chiến binh và các sĩ quan
quân đội cấp cao đã nghỉ hưu vào ngày 17/01. Các sự việc gần đây liên quan đến
các quan chức quân đội để lại nhiều nghi vấn, dù mọi người vẫn giữ im lặng. (Ảnh
chụp màn hình từ CCTV)
Trái
ngược với dự đoán của bài đăng trên mạng xã hội, Hà đã được thăng chức thành Ủy
viên Quân ủy Trung ương, và thậm chí còn trở thành Ủy viên Bộ Chính trị tại đại
hội toàn quốc năm 2022.
Bất
chấp quan hệ gắn bó chặt chẽ giữa Tập và Tập đoàn quân số 31, Miêu Hoa đã bị
đình chỉ chức vụ, còn Hà Vệ Đông thì không rõ tung tích, và các quan chức quân
đội cấp cao khác có liên hệ với tập đoàn quân này cũng đã biến mất khỏi tầm mắt
công chúng.
Nhưng
sẽ là quá vội vàng nếu cho rằng Tập, với tư cách là chủ tịch Quân ủy Trung
ương, đang gặp khó khăn trong việc đảm nhiệm toàn bộ trách nhiệm về các vấn đề
quân sự. Ông là người đưa ra các mệnh lệnh cuối cùng, bao gồm cả lệnh đàn áp
các quan chức cấp cao.
Tuy
nhiên, những vụ việc gần đây liên quan đến các quan chức quân đội vẫn để lại
nhiều nghi vấn. Việc Tập sa thải những trợ lý thân cận do đích thân ông thăng
chức có nghĩa là các quyết định phân bổ nhân sự của ông tại đại hội đảng toàn
quốc năm 2022 đã không đạt hiệu quả. Nói cách khác, sau hai năm rưỡi, Tập đang
phải tìm cách che đậy những sai lầm về nhân sự của mình.
Mọi
con mắt đang đều đổ dồn vào cuộc chiến thuế quan giữa Trung Quốc và Mỹ, nhưng
xung đột bên trong quân đội Trung Quốc cũng đáng được theo dõi. Cuộc đấu tranh
chính trị phức tạp, ẩn sau hậu trường này cuối cùng sẽ ảnh hưởng đến vấn đề Đài
Loan và kéo theo đó là cuộc đối đầu giữa Bắc Kinh và Washington.
-------------------
Katsuji
Nakazawa
là nhà báo và biên tập viên cấp cao của Nikkei, hiện sinh sống tại Tokyo. Ông
đã dành bảy năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở thành trưởng
văn phòng Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.
Nguồn: Katsuji Nakazawa, “How
China’s military mystery can spill into Taiwan strategy,” Nikkei
Asia, 01/05/2025
No comments:
Post a Comment