Hòa hợp dân tộc: 100
tiếng nói đồng bào - Bài 2: Hòa giải đã lỡ, hòa hợp đang chờ
Tiến sĩ Nguyễn Phương Mai
Gửi
cho BBC News Tiếng Việt từ Sydney, Úc
30
tháng 4 năm 2025
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/ceqre0519llo
Ở
phần tiếp theo trong loạt bài về hòa hợp dân tộc, Tiến sĩ Nguyễn Phương Mai
chia sẻ những ý kiến nổi bật từ những người được phỏng vấn. Những câu chuyện
riêng, những góc nhìn đôi khi đối lập nhau phản ánh một cách sinh động sự đa dạng
trong quan điểm, trong cách diễn giải, trong trải nghiệm của mỗi người tham
gia. Nó cũng cho thấy tính chất phức tạp của vấn đề hòa giải, hòa hợp sau nửa
thế kỷ kể từ khi chiến tranh kết thúc.
·
Bài 1: Cuộc chiến ký ức
Ghi
chú của tác giả: Loạt
bài viết này chia sẻ những kết quả sơ bộ của một nghiên cứu độc lập, tập trung
vào chủ đề hòa hợp dân tộc trong ba khía cạnh: hiện trạng, nguyên nhân và giải
pháp. Con số 100 tượng trưng cho trăm trứng từ bào thai của mẹ Âu Cơ. Một trăm
người Việt tuổi từ 25 đến 99, từ đủ mọi nẻo đường của cuộc sống đã góp tiếng
nói vào dòng chảy của những câu chuyện này.
Những
phần trong ngoặc kép là lời của nhân vật. Tất cả đều ẩn danh. Mọi liên tưởng chỉ
là trùng lặp tình cờ và không chính xác.
Thế
nào là hòa giải - hòa hợp?
Trong
tiếng Anh, thuật ngữ reconciliation (hòa giải) rất thông dụng,
nhưng trong tiếng Việt thì ta lại thấy có hai thuật ngữ thường đi liền kề nhau:
hòa giải và hòa hợp.
Tuy
có nhiều cách hiểu khác nhau, nhưng tất cả những người được phỏng vấn đều đồng
ý rằng, "việc chúng ta quen miệng nói hòa hợp - hòa giải là một trật tự
sai logic".
Ông
Nguyễn Cao Kỳ - từng là thủ tướng, phó tổng thống và là một tướng lĩnh Việt Nam
Cộng hòa - trở về TP HCM vào năm 2004.
Hòa
giải là buông súng. Hòa hợp là xóa bỏ hận thù.
Luồng
ý kiến chủ đạo cho rằng "hòa giải xảy khi các bên đang đánh nhau tự nguyện
đồng ý đàm phán để chấm dứt xung đột".
"Đó
là trường hợp của Mỹ và Việt Nam. Vì có Hiệp định Paris năm 73 mà Mỹ đã rút
quân trong danh dự. Họ buông súng. Hai năm tiếp theo chỉ có người Việt đánh
nhau với người Việt, một bên vẫn do Mỹ tài trợ, một bên vẫn do Liên Xô và Trung
Quốc tài trợ."
"Giữa
những người Việt với nhau không hề có hòa giải. Cuộc chiến đã kết thúc năm 75 bằng
sức mạnh chứ không phải bằng thương lượng. Một bên toàn thắng. Vậy nên họ không
cần hòa giải, mà chỉ là giải giáp. Sau giải giáp thì mới là những nỗ
lực để hòa hợp."
"Hòa
hợp là xóa bỏ hận thù. Để xóa bỏ hận thù thì cả hai bên cần được chia sẻ câu
chuyện của mình, nói lên thân phận của mình, ai sai thì nhận lỗi, ai oan khiên
thì được đền bù." "Tại Nam Phi cũng như nhiều nước khác đều có các ủy
ban hòa hợp dân tộc mang tên Truth committee (Ủy ban sự thật)."
"Không thể có hòa hợp nếu không có sự thật."
Hòa
giải là xóa bỏ hận thù. Hòa hợp là chung sống hòa thuận.
Tuy
nhiên, một số người cũng chỉ ra rằng, cách hiểu của Việt Nam hơi khác cách hiểu
của thuật ngữ này trong khoa học.
"Reconciliation (hòa
giải) chính là toàn bộ quá trình mà ở Việt Nam vẫn gọi là hòa hợp. Đó là quá
trình xóa bỏ hận thù, thấu hiểu nhau, tha thứ cho nhau, chấp nhận sự khác biệt
và cùng đồng lòng xây dựng tương lai chung."
"Còn
hòa hợp thì chắc hơi khó để tìm từ tương đương trong tiếng Anh. Có lẽ là 'harmony'
(hòa thuận) chăng?"
"Nó
chỉ sự chung sống hài hòa, tuy có sự khác biệt nhưng không có đối kháng và hận
thù. Bất kỳ xã hội nào cũng mong muốn được như vậy chứ không chỉ những cộng đồng
từng xảy ra chiến tranh."
Ảnh
hưởng xấu đến tiến trình tại Việt Nam
"Chúng
ta đã liên tục nhắc đến hai thuật ngữ này sai trật tự. Sau 50 năm, ta cũng
không có một diễn ngôn chính thống, có tính khoa học và được sự đồng thuận của
người dân về việc thế nào là hòa giải - hòa hợp. Đó là điều đáng tiếc."
"Nguy
hiểm hơn, sẽ có nhiều người cho rằng chính phủ Việt Nam đang đi đường tắt, chưa
hòa giải mà đã đòi hòa hợp. Chưa 'xóa bỏ hận thù' mà đã đòi 'chung sống hòa thuận'.
Như vậy là không thật tâm, thực dụng và ích kỷ."
"Nó
cũng mở đường cho những diễn ngôn có tính sát thương, khiến hố sâu ngăn cách trở
nên tệ hại hơn."
"Tại
sao bao nhiêu năm rồi vẫn còn than vãn?"; "Hận thù cả nửa thế kỷ chưa
chán hay sao?"; "Mấy người không muốn hòa hợp hòa giải nên cứ cào mãi
vết thương cũ ra"; "Chúng tôi không muốn hòa hợp với cái thể loại chỉ
biết hằn học, ăn mày quá khứ"; "Bao giờ họ chết đi thì đất nước này mới
được hàn gắn."
"Suy
nghĩ như trên sẽ dễ xảy ra hơn ở cộng đồng hải ngoại, nơi bà con mình nói tiếng
Anh và sẽ hiểu theo nghĩa tiếng Anh. Nó rất nguy hiểm vì cộng đồng người Việt tị
nạn cũng là những đồng bào chính quyền cần thu được lòng tin và cũng khó hàn gắn
hận thù nhất."
"Cách
giải quyết tạm thời là để hai từ luôn đi cạnh nhau, hòa giải trước, hòa hợp
sau. Đó là cách ta để ta ghi nhận một cách chân thành rằng cả hai quá trình đều
vẫn cần nỗ lực."
'Hòa
giải - Hòa hợp' xuất hiện tại Việt Nam như thế nào?
Chụp
lại hình ảnh,Lễ kí kết Hiệp định Paris 1973
"Thuật
ngữ này xuất hiện lần đầu tiên năm 1972 trong lúc đàm phán Hiệp định Paris (và
ngay khi đó đã sai trật tự). Đó là một giải pháp tình thế chứ không phải là một
chủ ý hay chính sách nhân văn ngay từ đầu."
(Ý
kiến này được nhân vật dẫn chứng bằng một bài báo [báo Thanh Niên năm
2014] phỏng vấn cựu Đại sứ Nguyễn Khắc Huỳnh. Ông Huỳnh nói:
"Khi
đàm phán, ta thấy đánh Mỹ khó, thắng Mỹ lại càng khó. Ta mới phải hạ thấp yêu cầu
xuống và chấp nhận thành lập Hội đồng quốc gia hòa hợp hòa giải dân tộc.
Điều này tức là ta phải liên kết được các lực lượng hiện đang có tại miền Nam,
bao gồm cả (1) người của địch, (2) người của ta và (3) lực lượng trung lập.
Để
liên kết được các lực lượng đối đầu này thì ta mới phải đặt ra khái niệm 'hòa hợp
dân tộc', không có con đường nào khác.
Theo
Hiệp định, ngay sau khi ngừng bắn, Hội đồng sẽ thực hiện hòa giải và hòa hợp
dân tộc, xóa bỏ thù hận, cấm mọi hành động trả thù và phân biệt đối xử; hiệp
thương trên tinh thần tôn trọng lẫn nhau và không thôn tính nhau để cùng tổ chức
tổng tuyển cử.")
Một
nhà trí thức chia sẻ thêm: "Năm 72, chính tôi là một trong số những người
được đào tạo để thực hiện quá trình hòa hợp hòa giải dân tộc. Mục tiêu là lấy
chính nghĩa để thuyết phục, lấy nhân nghĩa để cảm hóa, lấy khoan hồng để đối xử.
Sau này tôi đọc báo cũng biết là có một bài hát trong đó có câu 'Ngày đại thắng
sẽ là ngày đại xá'."
"Tiếc
rằng ngay sau Hiệp định thì hai bên vẫn tiếp tục nổ súng nên đây chỉ còn là một
khái niệm."
Hòa
giải - hòa hợp dân tộc không phải một diễn ngôn đại chúng
"Chính
ông Nguyễn Trần Bạt - một cố vấn kỳ cựu của chính phủ - đã kể lại [trên
báo Tiền Phong vào năm 2018] rằng, sau khi giải phóng, 'các cụ
cũng chỉ nói về hòa hợp hòa giải một cách truyền thống thế thôi. Có thể trong
lương tâm của một vài cụ có cái áy náy, chủ yếu là cái áy náy thoáng qua của
người thắng trận. Thí dụ như mình có thô lỗ, có kiêu ngạo, có quyết liệt quá
chăng? Thế nhưng, đấy là tình cảm. Không phải là vấn đề chính trị, nên không phải
là vấn đề hòa hợp hòa giải'."
"Thực
ra, hòa hợp hòa giải chưa từng xuất hiện trong suốt mấy chục năm sau 75. Cụm từ
này chỉ trở nên thông dụng khi Việt Nam quay lại chơi với Mỹ."
"Gần
đây, diễn ngôn này lại rộ lên bởi chính sách nhìn nhận lại cộng đồng người Việt
ở hải ngoại, nên phải có một diễn ngôn mới cho phù hợp."
"Khi
chú tôi vượt biên, bố tôi tuyên bố từ mặt em trai mình, gọi chú là 'kẻ phản động',
nếu gặp lại sẽ bắn chết. Bây giờ chú về đầu tư, giàu có lắm. Bố và chú làm hòa,
bố gọi chú là 'Việt kiều yêu nước'."
Tuy
nhiên, "kể cả khi đã trở thành diễn ngôn chính thức thì nó vẫn không
phải là diễn ngôn đại chúng, vì nó chủ yếu dùng cho người ở hải ngoại."
Điều
này lý giải tại sao khi trả lời phỏng vấn, một số bạn trẻ khi chia sẻ đã nhầm
"hòa hợp dân tộc" với "hòa hợp sắc tộc". Một bạn cho rằng
"hòa hợp dân tộc là hướng đến việc 54 dân tộc anh em ở Việt Nam chung sống
hòa bình với nhau".
'Một
cuộc chiến mới sau năm 75'
Luồng
ý kiến chủ đạo cho rằng quá trình hòa giải - hòa hợp không xảy ra. Hận thù
không được hóa giải mà còn "tăng thêm do những chính sách sai lầm sau ngày
thắng trận, như một số lãnh đạo đã thừa nhận".
"Bên
thắng trận độc quyền xử lý tình hình hậu chiến" bằng cách "ghim gút
lý lịch, tịch thu nhà cửa, đưa hàng trăm ngàn người đi cải tạo - thực chất là
đi tù cả chục năm (không chỉ sĩ quan, viên chức mà còn nhiều văn nghệ sĩ, trí
thức...), nhiều ngàn người chết trong trại giam", "hàng triệu người
không còn đường sống vì lý lịch 'xấu'. Vì tuyệt đường sinh nhai mà họ phải bỏ xứ
ra đi, thân xác làm mồi cho hải tặc và cá mập."
"Việt
Nam là một tình huống đặc biệt. Ở các nước khác, hận thù chủ yếu là do những gì
xảy ra trong chiến tranh. Với Việt Nam, hận thù chủ yếu là do chính
sách sau chiến tranh."
Chính
vì thế, "quá trình hòa giải phải bắt đầu lại, vì sau 30/4 là một cuộc chiến
hoàn toàn mới. Trong cuộc chiến lần thứ hai ấy, người thắng cuộc lại vung vũ
khí lên một lần nữa."
Một
cựu binh cộng hòa tâm sự: "Ngày 30/4/1975 với tôi là một ngày vui. Tôi
thua trận, nhưng chiến tranh kết thúc. Tôi được về nhà."
"Nhưng
ngày 30/4/1976 thì tôi không còn vui nữa, vì tôi ở trong tù. Tất cả những ngày
30/4 của bao năm dài sau đó tôi không thể vui được nữa, vì ra tù thì nhà cửa đã
bị tịch thu, vợ con bị bắt đi kinh tế mới, tôi không tìm được việc vì lý lịch
sĩ quan ngụy, rồi cả gia đình tôi chết mất xác trên biển."
"Chỉ
ngày 30/4/75 với tôi là vui thôi. Cho đến hết đời này, tất cả những ngày 30/4
còn lại là ngày tôi làm giỗ chính mình."
VIDEO
: "Tư liệu quý hiếm của BBC: Sài
Gòn hậu thất thủ - bình yên trước bão tố?", Thời lượng 11,01
11:01
Hòa
giải - hòa hợp với ai?
Bốn
người được phỏng vấn khẳng định "cơ hội hòa giải - hòa hợp đã bị bỏ lỡ
ngay sau năm 75". Thế thì "bây giờ còn hòa hợp với ai? Mấy ai còn sống
nữa đâu?" Với nhóm ý kiến này, hận thù chỉ giới hạn trong tâm thức những
thế hệ thực sự sống cùng sự kiện lịch sử.
Tuy
nhiên, luồng ý kiến chủ đạo hơn cho rằng "hận thù và kỳ thị có khả năng di
truyền xuyên thế hệ".
"Đừng
tưởng chết là hết." "Văn hóa truyền miệng và bảo tồn ký ức đã từng là
cách duy nhất để loài người lưu giữ lịch sử và kiến thức. Huống chi bây giờ mạng
internet lưu giữ và lan tỏa ký ức thứ cấp còn lâu bền và rộng khắp hơn."
"Ta
phải nhìn nhận rõ là những hận thù ấy chủ yếu nảy sinh sau cuộc chiến."
"Thách thức bây giờ là làm thế nào để hòa giải giữa diễn ngôn của chính
quyền và dòng chảy ngầm mãnh liệt của hàng triệu triệu ký ức xuyên thế hệ ấy."
"Nguyên
nhân của hận thù đến từ chính sách (sau 1975) của nhà cầm quyền.
Vì thế, đối tượng cần hòa hợp cũng là giữa nhà cầm quyền và những người dân bị
oan khiên", "chứ dân với dân họ không thù oán nhau mấy đâu."
Cuối
cùng, "chúng ta không nhất thiết phải xác định một nhóm người cụ thể để
hòa hợp. Đó hoàn toàn có thể là một hệ thống mà ta phải cởi mở đầu óc để đón nhận.
Tôi cho rằng chúng ta phải hòa giải về ý thức hệ, hòa hợp về
văn hóa và hòa nhập về kinh tế với thế giới".
50
năm nhìn lại, chúng ta đã hòa giải - hòa hợp đến đâu?
Lễ
diễu binh, diễu hành tại TP HCM kỷ niệm 50 năm kết thúc chiến tranh
Chính
quyền đã nỗ lực hòa giải - hòa hợp với người chế độ cũ
Một
luồng ý kiến nhỏ với hai người được phỏng vấn cho rằng chính quyền Hà Nội đã
xúc tiến quá trình này ngay sau ngày thống nhất.
"Cải
tạo ngụy quân ngụy quyền chính là hòa hợp dân tộc đấy chứ đâu? Họ là kẻ đã đem
Mỹ vào Việt Nam, lẽ ra tội của họ là phản quốc. Tội ấy phải chém chết. Vậy mà
ta đã khoan hồng độ lượng, chỉ để họ phải đi tù thôi, để họ thay đổi tư tưởng."
"Chúng
tôi đã nếm mật nằm gai bao nhiêu năm, thì bọn ngụy cũng phải biết khổ sở là như
thế nào. Nhân văn lắm chứ. Ở Campuchia nó đập đầu giết luôn. Mấy ông tướng tá cộng
hòa ngày xưa sướng lắm, đánh dăm ba ngày rồi về Sài Gòn ăn chơi. Sau này Mỹ nó
rước đi, trong nước mình mừng muốn chết. Cũng đỡ mình không phải nuôi. Chứ mấy
ông đó thì biết làm gì, thả ra cày cấy làm sao được, đi kinh tế mới cũng đâu có
làm nổi. Cho họ đi Mỹ cũng là một cách hòa hợp dân tộc vậy."
Người
Việt không còn hận thù nhau nữa
Năm
người trong tổng số những nhân vật được phỏng vấn cho rằng người Việt đã hết hận
thù.
Một
cán bộ lão thành hồi tưởng lại: "Hồi tôi vào công tác ở Nam bộ, từ quân tới
dân đều đối đãi rất tốt. Họ nói cán bộ miền Bắc hồ hởi, nghiêm, có trình độ văn
hóa. Bọn tôi vào họ quý lắm. Những ông công nông ngoài Bắc ngày xưa ông Mười gửi
vào phá cửa lấy đồ thì lúc đó đã rút hết rồi."
Một
doanh nhân thế hệ trẻ hơn nhận xét: "Tôi chẳng thấy chiến tranh để di chứng
hận thù chi hết. Tôi chỉ cảm thấy vui vẻ mỗi ngày. Những người không vượt biên
đã ở lại, cặm cụi với nhau xây dựng cho đất nước. Nếu ai muốn nhìn thấy sự hòa
hợp dân tộc, hãy nhìn Sài Gòn, thành phố này dung nạp tất cả văn hóa của người
Việt."
Ở
hải ngoại, một nhân vật hiện vẫn đang bị chính phủ Việt Nam từ chối visa về nước
cũng cho rằng "hận thù chỉ đúng cách đây mấy chục năm thôi. Những cuộc biểu
tình phản đối lãnh đạo Việt Nam trước cổng sứ quán ở hải ngoại cũng vơi đi nhiều
rồi. Kỷ niệm ngày Quốc hận 30/4 cũng chẳng còn đông như xưa nữa. Người ta về nước
làm ăn, gửi kiều hối, sang đây du học, rồi ca sĩ biểu diễn nghệ thuật cũng nhiều
lắm rồi."
Tuy
nhiên, ngay cả nhóm năm nhân vật này, dù cho rằng hận thù đã hết, thậm chí
"chẳng còn gì để nói nữa", thì cuộc trò chuyện vẫn tiếp tục với rất
nhiều chia sẻ để quá trình hòa hợp trọn vẹn hơn.
Hòa
giải - hòa hợp là một quãng đường dang dở
Mười
hai nhân vật cho rằng chúng ta đã đi được một phần quãng đường.
"Tư
tưởng nói chung đã thông thoáng hơn", ví dụ như "bỏ xét lý lịch khi
thi đại học", "visa cho Việt kiều", danh tính mới "khúc ruột
ngàn dặm" cho những kẻ ngày xưa là "phản động".
Một
vài nhân vật có tên tuổi cũng đã có "những lời chia sẻ gan ruột, khiến người
dân tin rằng vẫn có những lãnh đạo thực sự tâm huyết với sự hàn gắn lòng người".
Những
cái tên được xướng lên nhiều nhất là Võ Văn Kiệt, Nguyễn Khắc Huỳnh, Nguyễn
Đình Bin, Mạch Quang Thắng. Đặc biệt, khi loạt bài này chuẩn bị lên trang, một
số người nhắn cho tác giả tên của Tổng Bí thư đương nhiệm Tô Lâm.
Tuy
nhiên, "những gì ta nhìn thấy dường như chỉ là bề nổi". Ta nhìn thấy
"những bức ảnh vai kề vai", "những buổi hội ngộ vui vẻ",
"những lời nói xí xóa cho nhau", "phát ngôn của những lãnh đạo
đã về hưu" và một vài hành động mang "tính dân túy".
"Ta
không nhìn thấy cả một vũ trụ đau thương đằng sau những xôn xao nói cười."
"Bao
nhiêu năm tôi và một người bạn đã chơi đến thành thân quen. Tôi là con cộng sản,
nó là thuyền nhân con lính ngụy, nhưng sự khác biệt đó chưa từng xuất hiện
trong đầu hai đứa. Tôi chẳng bao giờ hỏi. Nó chẳng bao giờ kể. Chí chóe chơi với
nhau cả chục năm, ăn dầm ngủ dề ở nhà nhau…"
"Cho
đến ngày tôi thấy nó comment trên một trang facebook dành cho những thuyền nhân
từng ở trại tị nạn. Tôi đã khóc khi biết nó từng phải chứng kiến chính mẹ mình
bị hãm hiếp rồi bị vứt xác xuống biển."
"Tôi
tự hỏi liệu mình có phải là một người bạn thật sự không. Có lẽ nào nó chưa bao
giờ tin yêu tôi đến mức để cho quá khứ, kể cả những kỷ niệm đẹp chứ chưa nói đến
những biến cố đau thương, được một lần nhắc đến?"
(Chia
sẻ của tác giả: Hôm đó tôi đến phỏng vấn một cựu chiến binh cộng sản
miền Nam. Gia đình vợ ông đi lính cộng hòa. Ngồi nói chuyện được chừng một tiếng,
khi tôi chuyển sang chủ đề mình quan tâm là hòa giải hòa hợp, ông gọi vợ cùng
ra chia sẻ. Người vợ vui vẻ ngồi cùng. Nhưng suốt gần hai tiếng sau đó, bà
không nói gì.
Tôi
lặng lẽ quan sát bà và nhận thấy những cái mím môi rất nhẹ. Rồi bà bảo:
"Con đói bụng rồi, để cô đi nấu cơm cho con ăn". Bà bước vào bếp.
Nói
chuyện với ông xong, tôi vào bếp ngồi cùng bà. Bà nhìn tôi âu yếm, ánh mắt như
gửi một trời những điều muốn nói mà không thể: "Con mang bưởi về ăn. Bưởi
cô bóc sẵn rồi. Nhớ nương tay kẻo nát.")
VIDEO
: "Tóm tắt cuộc chiến tranh Việt
Nam", Thời lượng 13,17
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/ceqre0519llo
Chúng
ta vẫn giết nhau trong cuộc chiến ký ức
Đa
số những người được phỏng vấn cho rằng chúng ta chưa thực sự xóa bỏ được hận
thù.
"Kết
quả duy nhất của cuộc chiến là sự ra đời của một quốc gia thống nhất. Tuy
nhiên, sự thiếu vắng một quá trình hòa hợp cộng thêm chính sách gây hận thù thời
hậu chiến khiến nó trở thành one country, two nations (một quốc
gia, hai dân tộc)."
"Chiến
tranh chỉ tầm 20 năm, nhưng sau 50 năm hòa bình, tức là gấp đôi thời gian đánh
nhau, thì di sản Việt Nam vẫn còn nguyên đó". "Một giống nòi chia cắt.
Chia cắt Bắc - Nam, chia cắt trong nước - hải ngoại, chia cắt thắng - thua, thậm
chí hồn ma chiến tranh lạnh giữa cộng sản - tư bản vẫn còn cầm dao đứng giữa
người Việt."
"Mỗi
lần nghĩ đến chuyện này tôi lại nhớ đến bài hát 'Căn nhà ngoại ô' ở miền
Nam trước 1975: 'Niềm tin là một ngày mai non nước chung một màu cờ'. 50
năm đất nước đã 'chung một màu cờ' nhưng ai cũng thấy lòng người vẫn nghi kỵ
nhau, đấu tố, chụp mũ lẫn nhau", "thậm chí có vẻ càng lúc càng nhiều,
nhất là từ khi có mạng xã hội và vào những dịp kỷ niệm lễ lạt."
"Ở
Đức, hai thằng hai miền, chiến tranh lạnh xong một cái, đầu tiên là họ đập tận
gốc cái bức tường. Ở Việt Nam, bức tường ý thức hệ vốn đã có, bao nhiêu sai
trái lại còn đắp bồi cho nó to thêm. Đến bây giờ bức tường ấy tuy đã đổ vỡ
nhưng cái chân cái móng vẫn còn nguyên."
"Nhà
văn Nguyễn Thanh Việt nói rằng 'mỗi cuộc chiến diễn ra hai lần, trên chiến
trường và trong ký ức'. Tôi không phải thuyền nhân, không phải con cháu những
người lính thua cuộc, nhưng tôi thấu đến tận tâm can khi đọc Ocean Vương: 'con
đâu có quyền lựa chọn ký ức', bởi 'ký ức là cơn lũ'.
Nhìn
ra xung quanh, tôi nhận thấy không chỉ có một cơn lũ mà là nhiều dòng lũ cuốn từ
mọi hướng khác nhau. Ký ức người Việt đã bị chia cắt quá lâu. Những hạt nước
nguồn khi không có cơ hội được thấm vào lòng đất bao dung, chúng sẽ tìm đến
nhau để nhập thành suối, suối nhập thành sông, sông cuồng nộ biến thành những
trận lũ quét đối đầu.
Và
trong cơn điên loạn của những dòng lũ ký ức muốn nhấn chìm nhau ấy, ai sẽ là
người kêu lên: 'Dừng tay! Làm sao ngươi có thể giết nước bằng nước?'"
Mời
các bạn đón đọc phần tiếp theo:
Bài
3: Cây tre Việt Nam - di sản chọn phe
·
Tiến sĩ Nguyễn Phương Mai là chuyên gia đào tạo trong
lĩnh vực ứng dụng Khoa học Não bộ vào Giao tiếp-Quản trị đa văn hóa và Phát triển
năng lực cá nhân. Đây là một phần trong loạt bài viết về nghiên cứu hòa hợp dân
tộc của tác giả.
--------------------------------------
Tin
liên quan
·
Có gì đáng chú ý
trong bài phát biểu buổi lễ 30/4 của ông Tô Lâm?
30
tháng 4 năm 2025
·
Tổng thống Donald
Trump và ngày 30/4, Tổng Bí thư Tô Lâm và kỷ nguyên mới
30
tháng 4 năm 2025
·
Đại sứ quán Mỹ nói
gì về thông tin 'cấm tham dự kỷ niệm 30/4' tại Việt Nam?
30
tháng 4 năm 2025
·
Cựu binh Mỹ tại Việt
Nam: 'Chúng tôi vẫn đang gây ra rất nhiều khó khăn cho người Việt'
29
tháng 4 năm 2025
·
30/4/1975 có phải
là ngày giải phóng?
29
tháng 4 năm 2025
·
Hành quyết tại Sài
Gòn - nỗi đau dai dẳng suốt gần 60 năm
28
tháng 4 năm 2025
No comments:
Post a Comment