BA LAN VÀ UKRAINA : KHÔNG HẲN LÀ "ĐỒNG MINH TIN CẬY" (Anh Vũ / RFI)

 

Ba Lan và Ukraina: Không hẳn là "đồng minh tin cậy"

Anh Vũ  -  RFI

Đăng ngày: 23/12/2024 - 15:06  -  Sửa đổi ngày: 23/12/2024 - 16:24

https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20241223-ba-lan-v%C3%A0-ukraina-kh%C3%B4ng-h%E1%BA%B3n-l%C3%A0-%C4%91%E1%BB%93ng-minh-tin-c%E1%BA%ADy

 

Không thể phủ nhận việc Vacxava vẫn luôn là đồng minh tích cực của Kiev trong cuộc chiến chống Nga xâm lược, cũng như ủng hộ nguyên vọng của Ukraina gia nhập NATO. Tuy nhiên, trong hậu trường, mối quan hệ giữa Ba Lan và Ukraina vẫn ẩn chứa những căng thẳng, mới nảy sinh hay do những vấn đề lịch sử để lại.

 

HÌNH :

Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky bắt tay thủ tướng Ba Lan Donald Tusk, tại Lviv, Ukraina, ngày 17/12/2024. © AP/Ukrainian Presidential Press Office

 

Bề ngoài tất cả có thể dễ dàng nhận thấy Ba Lan luôn thể hiện tình hữu nghị và sự ủng hộ không suy chuyển với nước láng giềng Ukraina. Tuy nhiên, quan hệ hai nước vẫn tồn tại không ít những trục trắc, không hiểu nhau và thậm chí có lúc mâu thuẫn gay gắt. Lợi ích chung của hai nước liên quan đến cuộc chiến tranh hiện nay, hay những thách thức địa chính trị cũng khó mà khỏa lấp được những căng thẳng ngoại giao tiềm ẩn.

 

Nguồn cơn của mối bất hòa giữa Kiev và Ba Lan là ký ức của vụ thảm sát Volhynia trong khoảng thời gian từ 1942-1944. Khi đó những dân quân vũ trang nổi dậy của Ukraina đã tiến hành một cuộc thanh lọc sắc tộc rộng lớn, sát hại gần 100 nghìn thường dân Ba Lan sống trong vùng Volhynia và Galicie, vùng đất phía đông thuộc Ba Lan nhưng những người theo chủ nghĩa dân tộc Ukraina đòi chủ quyền. Ba Lan khi đó cũng đã trả đũa, khiến khoảng 10 nghin người Ukraina thiệt mạng.

 

 

Từ vết nhơ trong lịch sử

Đó là một vết đen trong lịch sử trở thành mối thâm thù giữa hai nước, cho dù dưới thời cộng sản cả hai bên đều cố nín nhịn tránh nhắc lại. Tuy nhiên, ký ức đau thương đó vẫn hằn sâu trong tâm trí các thế hệ người Ba Lan. Ngay cả tại Ukraina, sách sử vẫn nhắc đến một cuộc « chiến tranh Ba Lan-Ukraina » và cho rằng lỗi là của cả hai bên.

 

Cuộc chiến chống Nga xâm lược giờ đây đã làm dấy lên động lực yêu nước, cùng với việc tôn vinh các thủ lĩnh lực lượng dân tộc cực đoan trong qua khứ như những anh hùng đấu tranh giành độc lập của Ukraina. Rõ ràng đó là cách diễn giải lịch sử mà Vacxava không thể chấp nhận được.

 

Quá khứ lịch sử này lại được xới lên làm xáo động quan hệ hai nước khi chính phủ của thủ tướng Ba Lan Donald Tusk, trước sức ép của dư luận trong nước đặt vấn đề khai quật các khu mộ tập thể những người bị tàn sát trong vụ Volhynia trên lãnh thổ Ukraina. Nhưng chính quyền Zelensky lại tỏ ra miễn cưỡng sợ tác động tinh thần dân tộc của một bộ phận có tư tưởng dân tộc cực đoan.

 

Vụ thảm sát Volhynia lâu nay đã được truyên truyền Nga lợi dụng để khơi dậy mối hiềm khích giữa hai dân tộc Ba Lan và Ukraina, cũng như gây ngờ vực giữa hai đồng minh không thể thiếu nhau trong cuộc chiến chống Nga hiện nay.

 

Mặt khác, một tâm lý có thực đang gia tăng cả trong dư luận và một số trong chính Ba Lan cho rằng người Ukraina không biết ơn đối với sự giúp đỡ mà Ba Lan đã dành cho họ kể từ khi bị Nga  xâm lược.

 

 

...đến mâu thuẫn kinh tế

Nhưng nhưng  hồ sơ gai góc góc không chỉ giới hạn trong ký ức lịch sử. Hai nước đã từng gặp mâu thuẫn sâu sắc về lợi ích kinh tế. Hồi năm 2023, chính phủ dân túy của Ba Lan đã ban hành cấm vận đối với nông sản Ukraina quá cảnh qua nước này. Đó là một đòn nặng đánh vào lợi ích sống còn của Kiev, vốn đã bị Nga chặn đường xuất khẩu qua Biển Đen. Lệnh cấm này vẫn được chính quyền hiện nay duy trì.

 

Trong các cuộc gặp cấp cao, các nhà lãnh đạo Ukraina cũng công khai cho những người đồng cấp Ba Lan biết rằng viện trợ mà Vacxava cung cấp cho họ là không đủ. Một thái độ khó hiểu, trong khi Ba Lan, tính theo GDP, là một trong những nhà tài trợ thiết bị quân sự hàng đầu cho Ukraina.

 

Olena Babakova, nhà báo người Ukraina chuyên gia về quan hệ quốc tế, cư trú tại Ba Lan, nhấn mạnh: “Vấn đề chính trong quan hệ Ba Lan-Ukraina ở cấp độ chính trị vẫn là sự thiếu tin tưởng lẫn nhau”. Đúng là giới tinh hoa Ukraina không mấy coi trọng quan hệ với Ba Lan. « Người Ukraina cũng cho rằng họ cũng đang chiến đấu vì an toàn cho Ba Lan, rằng họ đang phải trả giá đắt và có quyền yêu cầu bất cứ điều gì để đổi lại ».

 

Những rạn nứt trong quan hệ hai nước càng lộ rõ hơn khi mà các cuộc mặc cả để hướng tới đàm phán hòa bình tại Ukraina đang manh nha.

 

-----------------------------

Các nội dung liên quan

 

BẮC ÂU - BALTIC

Phá hoại cáp ngầm : Ba Lan đề xuất lập đội tuần tra ở biển Baltic

 

BA LAN - HOA KỲ - QUỐC PHÒNG

Ba Lan ký thỏa thuận sản xuất 48 bệ phóng tên lửa Mỹ Patriot

 

CHIẾN TRANH UKRAINA

Ngày Độc lập của Ukraina được tổ chức long trọng tại Ba Lan