Vụ đình công tự
phát ở Viet Glory, Nghệ An có cần thiết?
T.K. Trần
Gửi bài tới Diễn đàn BBC từ Stuttgard, Đức
1 tháng 11 2023, 20:27 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c8070nq0nx4o
Tại công ty TNHH Viet Glory là một xí nghiệp do người
Đài Loan làm chủ 100%, đóng tại xã Diễn trường, huyện Diễn Châu, Nghệ An, vừa
xảy ra một cuộc đình công tự phát, theo các báo VN.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/da3d/live/baf10810-7896-11ee-b315-7d1db3f558c6.jpg
Ảnh trên báo Nghệ An hôm 03/10
cho thấy công nhân Viet Glory khi đó "vẫn chưa quay lại đi làm",
mà tập trung đông đảo ở cổng công ty
Truyền thông VN tuy thế chỉ ghi rằng đây
là một cuộc "ngưng làm việc tập thể".
Công ty này được thành lập năm 2019, hiện tại
có khoảng 5000 công nhân chuyên sản xuất giày dép xuất khẩu.
Ở xí nghiệp có đầu tư nước ngoài toàn bộ
này có hai điểm đáng lưu tâm:
Thứ nhất là xí nghiệp được xây dựng ở một trong những
vùng quê nghèo nhất nước, nơi mà mức lương tối thiểu vùng được nhà nước ấn định
thấp nhất (vùng 4).
Thứ hai là trong quá trình hoạt động mới được 4 năm
mà ở đây đã xảy ra 3 cuộc đình công vào năm 2021, 2022 và gần đây nhất là từ
ngày 2 tới 8 tháng 10/2023 vừa qua.
Mức độ đình công thường xuyên khiến ta phải đặt
câu hỏi: Vì sao lại đình công tự phát? Đình công tự phát có thể có vấn đề gì?
và quan trọng nhất là làm sao để có thể tránh được đình công tự phát trong
tương lai.
Công nhân đã đòi hỏi những gì?
Những đòi hỏi của công nhân bao gồm 8 điểm:
Công nhân nữ có thai từ tháng thứ 7 được về sớm trước
60 phút.
Lời nói việc làm của cán bộ phải phù hợp với chuẩn mực
giao tiếp.
Giảm bớt hội họp ngoài giờ làm việc quá nhiều.
Kiểm tra máy chấm công hay bị trục trặc.
Yêu cầu điều chỉnh lại mục tiêu sản lượng quá cao.
Tăng phụ cấp độc hại và tăng số công nhân được hưởng
phụ cấp này.
Thưởng lương tháng 13 theo thời gian làm việc thực tế,
và
Quan trọng nhất là tăng lương cơ bản.
Dựa vào những đòi hỏi của công nhân ta có thể
hình dung được những vấn đề của người công nhân tại xí nghiệp này.
Họ làm việc với lương không đủ sống trong thời
buổi vật giá leo thang; họ bị ép phải cật lực tăng sản lượng lên cao; họ luôn bị
đốc công/cán bộ mắng mỏ hạ nhục trong khi làm việc.
Nhiều người trong bọn họ phải làm việc trong
môi trường độc hại mà không được trả phụ cấp tương xứng. Sau giờ làm họ lại phải
tham dự hội họp của xí nghiệp…
Theo tôi, đây là những đòi hỏi hoàn toàn là
chính đáng.
Công đoàn 'mờ nhạt', chính quyền cứng rắn
Công đoàn cơ sở của xí nghiệp Viet Glory đã được
thành lập từ tháng 3/2021 với hơn 1400 đoàn viên trong tổng số công nhân chỉ là
2500 người trong thời điểm đó.
Với số lượng đoàn viên đông đảo như vậy mà
Công đoàn cơ sở vẫn không đón đầu, nắm bắt được tâm tư nguyện vọng của công
nhân, đã không chu toàn nhiệm vụ tự nhận là “đại diện giới công nhân“, “chăm
lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên“.
Điều này đã dẫn tới hiện tượng tự phát của
đình công năm 2022 và năm nay. Khi cuộc đình công nổ ra, người ta thấy xuất hiện
Công đoàn huyện Diễn châu, Công đoàn tỉnh Nghệ an đến xí nghiệp làm việc. Không
thấy hoạt động gì của Công đoàn cơ sở xí nghiệp Viet Glory.
Đáng lo ngại hơn nữa là thái độ xoay chiều của
nhà cầm quyền đối với người công nhân đình công:
Trong cuộc đình công năm 2022 nhà nước chĩa
mũi dùi vào phía chủ xí nghiệp: “… đồng chí Lê Mạnh Hiên - Phó Chủ tịch UBND
huyện - phê bình Công ty TNHH Viet Glory không thực hiện ý kiến chỉ đạo…, yêu cầu
Công ty TNHH Viet Glory cần rút kinh nghiệm và có thái độ hợp tác, thiện chí…“
(theo báo Nghệ
An)
Trong cuộc đình công 2023 thì mũi dùi lại hướng
về phía công nhân: Tỉnh ủy chỉ đạo không được cho vụ này lây lan, kéo dài hoặc
phát sinh điểm nóng phức tạp… Công đoàn khuyến cáo kêu gọi công nhân đi làm,
không nên để bị lôi kéo…"
Không chỉ vậy, công an vào cuộc điều tra,
đe dọa xử lý luật pháp với 11 công nhân cầm đầu trong lần đình công năm
nay, truyền
thông VN cho hay.
Có thể hiểu rằng nhà cầm quyền đã ngăn chặn
đình công vì e ngại làm xấu môi trường đầu tư ở Nghệ An.
Đáp ứng của chủ xí nghiệp Viet Glory
Ngay từ chiều 2/10 chủ xí nghiệp đã có văn bản
đáp ứng ngay một số đòi hỏi của công nhân. Đòi hỏi tăng số công nhân hưởng phụ
cấp độc hại và vấn đề thưởng lương tháng 13 sẽ được xem xét sau.
Tuy nhiên xí nghiệp không đồng ý tăng lương cơ
bản, viện cớ là lương hiện nay (4.130.200 VND) đã cao hơn mức lương tối thiểu
vùng 4 (3.460.000 VND) do nhà nước ấn định (theo báo Lao
Động).
Ngày 7/10 xí nghiệp đồng ý tăng phụ cấp xăng
xe từ 10.000 VND lên 15.000 VND/ngày, phụ cấp bữa ăn trưa từ 20.000 VND/ngày
lên 24. 000 VND/ngày.
Dù không được tăng lương cơ bản, song việc
tăng phụ cấp này, tương đương với tăng 234.000 VND/tháng, cũng đã khiến công
nhân chấp nhận và trở lại làm việc vào ngày 9/10 (theo nguồn tin trên).
Thiệt hại cho cả công nhân và chủ xí nghiệp
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/ad85/live/33abb570-7897-11ee-b315-7d1db3f558c6.jpg
Việt Nam hiện là công xưởng của thế giới - ảnh minh họa về một
nhà máy trong ngành dệt may
Sau một tuần đình công, phần lớn những kiến
nghị của người công nhân Viet Glory được đáp ứng.
Ngược lại, người công nhân cũng phải trả giá
cho thắng lợi.
Cụ thể nhất là 11 công nhân cầm đầu đình công
bị chủ xí nghiệp sa thải, họ bị công an điều tra tội khích động quần chúng, bị
"xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật".
Với những dấu vết này trên phiếu lý lịch, họ sẽ
bị thất nghiệp lâu dài, chẳng bao giờ được nhận làm việc ở một xí nghiệp nào
khác. Đối với hàng ngàn công nhân còn lại, họ sẽ không được trả lương trong những
ngày đình công hoặc sẽ phải tính vào ngày nghỉ phép thường niên.
Thêm vào đó là thái độ bất đồng tình, nghi ngại
của nhà nước đối với tầng lớp công nhân.
Về phần chủ xí nghiệp thì thiệt hại cũng không
nhỏ. Một tuần không sản xuất là mất đi gần 2% tổng sản lượng trong năm. Nếu
công suất của xí nghiệp là 25 triệu đôi giày mỗi năm thì một tuần không sản xuất
đồng nghĩa với khoảng nửa triệu đôi giày không được xuất xưởng.
Liệu có cách nào tránh thiệt hại cho đôi bên?
Một cuộc đình công tự phát không báo trước của
toàn thể công nhân, bất ngờ khởi đầu sau bữa ăn trưa ngày 2/10 không phải là tiến
trình qui củ, bài bản của một cuộc đấu tranh lao động.
Đọc lại toàn bộ kiến nghị của công nhân cũng
như trả lời của chủ xí nghiệp chỉ sau vài giờ đình công ngày 2/10, ta có thể thấy
rằng phần lớn những đòi hỏi có thể được giải quyết trong các cuộc đối thoại định
kỳ hay đột xuất tại nơi làm việc giữa đại diện công nhân và chủ xí nghiệp mà
không cần phải đình công, nếu xí nghiệp có được một bộ phận “đại diện công
nhân“ theo đúng ý nghĩa của nó.
Đối với những đòi hỏi nhạy cảm hơn như tăng
lương hay tăng trợ cấp độc hại thì đại diện công nhân phải vận dụng vị thế
trong thương lượng tập thể.
Nếu chủ xí nghiệp không hợp tác thì đại diện
công nhân có thể gia tăng áp lực bằng đình công có báo trước, ngắn hạn (ví dụ 1
ngày) của một bộ phận công nhân (ví dụ công nhân phun keo dán giày hay đóng
gói).
Những đình công cục bộ ngắn hạn có tính cách cảnh
báo này cũng có tác dụng làm tê liệt hoạt động toàn bộ xí nghiệp, giúp công
nhân đạt được kết quả mà tránh được thiệt hại cho đôi bên.
Sự cần thiết của một tổ chức đại diện công nhân có
thực chất
Một cuộc đấu tranh bài bản đòi hỏi kỹ năng
nghiệp vụ của người đại diện công nhân đích thực.
Sư thiếu vắng hoạt động trong vụ đình công này
của Công đoàn cơ sở xí nghiệp Viet Glory làm rõ thực tế là Công đoàn không giúp
ích gì cho quyền lợi của 1400 đoàn viên có đóng đoàn phí 1% tiền lương.
Điều này thực ra cũng không lạ, bởi Công đoàn
không phải là một tổ chức lao động thuần túy mà là một tổ chức chính trị-xã hội
do đảng Cộng sản VN lập ra với những ràng buộc về chính trị và đường lối của
đảng.
Hiện tượng "Công đoàn có cũng như
không" làm rõ thêm sự cần thiết của một tổ chức đại diện công nhân độc lập
khác để người công nhân có thể chọn lựa người bảo vệ quyền lợi mình.
Xin nhắc lại rằng việc thành lập tổ chức đại
diện người lao động tại cơ sở ngoài Công đoàn đã được Bộ luật Lao động 2019 bật
đèn xanh từ 4 năm nay, nhưng nhà nước vẫn cố tình gây trở ngại, trì hoãn bằng
cách không ban hành nghị định hay hướng dẫn việc thành lập những tổ chức này.
Trì hoãn việc cho phép thành lập những tổ chức
đại diện người lao động tại cơ sở ngoài Công đoàn có nghĩa là tiếp tục nuôi dưỡng
xu hướng đình công tự phát với tất cả những bất lợi của nó cho người lao động
và cả người sử dụng lao động.
Thiết nghĩ, chính quyền cần sớm cho phép
các tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở được hoạt động để môi trường đấu
tranh lao động trở nên lành mạnh và tiến bộ, đảm bảo tìm ra cách cân bằng
quyền lợi cho cả công nhân và nhà đầu tư khi có mâu thuẫn.
---------------
Bài
thể hiện quan điểm riêng của tác giả T.K. Trần, một nhà quan sát các
hoạt động nghiệp đoàn ở châu Âu và Việt Nam.
----------------
TIN LIÊN
QUAN
·
Gói ngân sách G7
giúp Việt Nam ngưng sử dụng than: Cho vay nhiều, viện trợ ít
31 tháng 10 năm 2023
·
Việt Nam bị chậm
chỗ nào để đón luồng đầu tư ra khỏi Trung Quốc?
1 tháng 11 năm 2023
·
Tóm tắt các diễn biến
mới nhất vụ án Vạn Thịnh Phát và ngân hàng SCB
30 tháng 10 năm 2023
No comments:
Post a Comment