Chuyên
gia: Việt Nam đứng trước ‘cơ hội vàng’ về chip và bán dẫn, nhưng phải biết thay
đổi tư duy
25/11/2023
https://www.voatiengviet.com/a/chuyen-gia-viet-nam-chip-ban-dan-thay-doi-tu-duy/7369779.html
Việt
Nam đang đứng trước “cơ hội vàng” trở thành một nước phát triển nhờ quan hệ hợp
tác sâu rộng hơn với Mỹ trong lĩnh vực sản xuất chip và chất bán dẫn, một
chuyên gia kinh tế phát triển nhận định với VOA, nhưng việc này chỉ có thể trở
thành hiện thực khi Việt Nam đưa nền kinh tế của mình ra khỏi việc sử dụng lao
động ở quy mô thấp như trong dây chuyền lắp ráp hoặc khai thác nguyên liệu thô.
https://gdb.voanews.com/b6cc0819-d4c9-49e8-bcad-d9a010a95252_cx0_cy6_cw0_w650_r1_s.jpg
TƯ
LIỆU: Chất bán dẫn gắn trên bảng mạch trong bức ảnh minh họa này được chụp vào
ngày 17 tháng 2 năm 2023.
Trong bối
cảnh cạnh tranh chiến lược ngày càng gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc, Việt Nam nổi
lên như một đối tác đầy hứa hẹn có thể góp phần giúp Mỹ đa dạng chuỗi cung ứng
của mình lâu nay vốn lệ thuộc nhiều vào Trung Quốc, với công nghệ cao là lĩnh vực
đối đầu chủ chốt của hai nền kinh tế hàng đầu thế giới.
Khi nâng cấp
quan hệ lên mức đối tác chiến lược toàn diện vào tháng 9, Washington và Hà Nội
công nhận “tiềm năng hết sức to lớn” của Việt Nam như một nước đóng vai trò chủ
yếu trong ngành chất bán dẫn và cam kết hợp tác để cải thiện vị thế của Việt
Nam trong chuỗi cung ứng chất bán dẫn toàn cầu, với việc chính phủ Mỹ cấp 2 triệu
đôla ngân quỹ khởi động những chương trình phát triển nhân lực trong lĩnh vực
này ở Việt Nam.
Chuyến
thăm của ông Biden đến Việt Nam cũng chứng kiến hàng loạt những thỏa thuận được
kí kết giữa các công ty sản xuất chất bán dẫn của Mỹ với các đối tác ở Việt
Nam, nơi mà tập đoàn Intel hiện đang vận hành nhà máy đóng gói và thử nghiệm chất
bán dẫn lớn nhất thế giới tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Nhận định
về sự hợp tác giữa Mỹ và Việt Nam trong lĩnh vực chip và chất bán dẫn, tiến sĩ
Đinh Trường Hinh, một chuyên gia về kinh tế học phát triển từng làm việc tại
Ngân hàng Thế giới, nói Việt Nam có thể chuyển mình về kinh tế nếu tận dụng và
phát huy được những lợi ích mà sự hợp tác này sẽ mang lại.
“Tôi cho rằng
đây là cơ hội vàng để Việt Nam trở thành nước phát triển dựa trên lợi thế so
sánh về nguồn nhân lực, tức là dựa vào ‘chất xám’ của người Việt Nam, vốn rất
thông minh và cần cù,” ông nói. “Mỹ đã tạo ra một cơ hội và Việt Nam phải nắm bắt
cơ hội này bằng sự quyết tâm, kiên nhẫn, cũng như phải cấp tốc chuẩn bị để đáp ứng
những yêu cầu đổi mới. Cần phải có quyết tâm và kiên nhẫn vì phải chuẩn bị mất
vài thập niên mới tới bến được.”
Ông nói một
nhận thức quan trọng là mức lương lao động ở Việt Nam chỉ có thể tăng lên nếu
năng suất tăng lên và như vậy thì các hoạt động kinh tế phải dời đến các ngành
nghề có giá trị tăng trưởng cao, dùng nhiều chất xám hơn là lắp ráp như hiện
nay.
Cơ chế thị
trường tự một mình nó sẽ không giúp một quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp
như Việt Nam vượt qua những trở ngại khó khăn gây nên do sự phân mảnh của hệ thống
sản xuất và tiêu dùng qua chuỗi giá trị toàn cầu, ông lý giải. Do đó cần phải
có một chương trình trung và dài hạn để tăng cường một cách quy mô giá trị gia
tăng hầu có một nền kinh tế dựa trên sự canh tân sáng tạo thay vì dựa vào lao động
ở quy mô thấp sử dụng trong dây chuyền lắp ráp, hoặc khai thác nguyên liệu thô,
ông nói thêm.
Việt Nam,
nước có trữ lượng đất hiếm cao thứ hai trên thế giới sau Trung Quốc - theo Cơ
quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ, đang lên kế hoạch đấu giá khai thác mỏ đất hiếm
lớn nhất trong nước ở tỉnh Lai Châu nhằm tham gia vào chuỗi cung ứng.
Đất hiếm
là khoáng sản đặc biệt dành cho việc sản xuất các sản phẩm công nghệ kỹ thuật
cao, như các chất xúc tác, nam châm, hợp kim, chất phát quang để chế tạo điện
thoại di động, ổ đĩa cứng máy tính, thiết bị cho xe điện...
Với kinh
nghiệm hơn 35 năm làm việc tại Ngân hàng Thế giới và nghiên cứu nền kinh tế của
nhiều nước đang phát triển, tiến sĩ Hinh giải thích rằng khi một quốc gia đã đi
vào khai thác khoáng sản thì dễ lâm vào tình trạng ỷ lại vào nguồn thu nhập này
và không còn muốn tiến xa hơn nữa trong việc sản xuất để tăng giá trị gia tăng.
“Các công
ty đến làm chất bán dẫn là để kiếm lợi nhuận chứ không phải để giúp bất kỳ quốc
gia hay người dân nào nâng cao quy mô giá trị gia tăng, bất kể họ yêu thích Việt
Nam đến mức nào,” ông nói. “Thực ra, trên thực tế, họ có xu hướng thích Việt
Nam tiếp tục cung cấp lao động giá rẻ hầu để họ có thể nhận được lợi nhuận ngày
càng cao hơn.”
“Việt Nam
không thể dựa vào ai cả mà phải dựa vào chính mình trong việc nâng cao quy mô
giá trị gia tăng. Nếu không, Việt Nam sẽ luôn chỉ là nhà cung cấp lao động giá
rẻ,” ông nhận định.
Đào tạo một
nguồn nhân lực đủ trình độ để làm việc trong các lĩnh vực công nghệ cao cũng là
một thách thức lớn mà Việt Nam đang đối mặt. Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền
thông Nguyễn Mạnh Hùng vào tháng 9 cho biết ngành công nghệ thông tin và công
nghệ số trong nước cần 150.000 kĩ sư nhưng số lượng hiện mới đáp ứng khoảng
60%. Riêng ngành chất bán dẫn cần 10.000 kỹ sư nhưng chỉ đáp ứng được dưới 20%.
Tham vọng
về vị thế của Việt Nam trong lĩnh vực chất bán dẫn có thể chỉ là “giấc mơ hão
huyền” nếu tình trạng thiếu lao động có tay nghề không được giải quyết thỏa
đáng, khiến Việt Nam bị lép vế trước các đối thủ cạnh tranh trong khu vực như
Malaysia và Ấn Độ, hãng tin Reuters nhận định.
Tiến sĩ
Hinh nói giải quyết vấn đề này cần một sự định hướng lại tư duy về đào tạo nhân
lực.
“Mỗi giai
đoạn phát triển công nghệ cần có các kỹ năng và khả năng khác nhau. Chẳng hạn ở
giai đoạn bắt đầu, Việt Nam chỉ cần các kỹ thuật viên và kỹ sư lành nghề để thực
hiện các đổi mới trong quá trình chuyển đổi từ sản xuất sang năng lực công nghệ,”
ông giải thích.
“Nhưng sau
đó, chuyển sang phát triển nâng cao đòi hỏi các kỹ năng và kiến thức kỹ thuật
có được ở cấp độ cử nhân hoặc thạc sĩ. Cuối cùng, chuyển từ phát triển khám phá
sang nghiên cứu cơ bản và ứng dụng đòi hỏi nhiều tiến sĩ có nhiều kinh nghiệm về
nghiên cứu và phát triển.
“Quan trọng
nhất là cần đầu tư vào huấn luyện và giáo dục ngay tại nhà máy của các công ty
xuất cảng. Đây là điều người Đài Loan đã làm và từng bước trở thành bậc thầy và
độc quyền trong lĩnh vực bán dẫn.”
No comments:
Post a Comment