Việt
Nam, Úc trên đường trở thành "đối tác chiến lược toàn diện"
Thanh Phương
- RFI
Đăng
ngày: 27/11/2023 - 12:17
Theo
báo chí chính thức của Việt Nam, bên lề Thượng đỉnh APEC tại San Francisco, Hoa
Kỳ, ngày 17/11/2023, chủ tịch nước Võ Văn Thưởng đã gặp thủ tướng Úc Anthony
Albanese. Trong cuộc gặp này, thủ tướng Úc đã bày tỏ mong muốn “quan hệ
với Việt Nam tiếp tục phát triển lên tầm cao mới, tương xứng với tiềm năng của
hai bên”.
Thủ
tướng Úc Anthony Albanese (T) và đồng nhiệm Việt Nam Phạm Minh Chính trước cuộc
họp song phương tại Hà Nội, Việt Nam, ngày 04/06/2023. AP - Duong Giang
Ông
Albanese đã tuyên bố như trên trong bối cảnh năm nay là kỷ niệm 50 năm thiết lập
bang giao giữa Canberra và Hà Nội và cũng là năm được coi là “chín mùi” để hai
nước nâng quan hệ lên thành “đối tác chiến lược toàn diện”.
"Đối
tác chiến lược toàn diện" là cấp cao nhất trong hệ thống phân cấp quan hệ
ngoại giao của Việt Nam, một mối quan hệ mà Việt Nam cho đến nay mới chỉ thiết
lập với 5 quốc gia Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Hàn Quốc và gần đây nhất, vào tháng
9, là với Hoa Kỳ. Riêng Úc chỉ mới là đối tác chiến lược của Việt Nam kể từ năm
2018, trong khi Canberra đã thiết lập bang giao với Hà Nội từ cách đây 50
năm, tức ngay cả trước khi kết thúc chiến tranh Việt Nam.
Trả lời
RFI Việt ngữ qua điện thoại từ Sydney ngày 23/11/2023, nhà báo Lưu Tường
Quang trước hết nhắc lại lịch sử bang giao giữa Úc với Việt Nam:
“Bang
giao song phương giữa hai nước đã bắt đầu từ năm 1973. Sau khi hiệp định Paris
được ký kết vào tháng 1/1973, chính phủ Úc lúc đó dưới quyền của thủ tướng
Gough Whitlam đã công nhận chế độ Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa, đồng thời vẫn duy
trì bang giao với Việt Nam Cộng Hòa.
Trong
thời gian Việt Nam bị Hoa Kỳ cấm vận, ai đã giúp Việt Nam thoát ra khỏi sự cô lập?
Chính là nước Úc. Chính ngoại trưởng Bill Haydon đầu thập niên 1980 đã vận động
để Việt Nam bớt bị cô lập và có thể gia nhập lại môi trường bang giao thế giới.
Cũng vì thế mà vào năm 1984, do lời mời của ngoại trưởng Bill Haydon mà ông
Nguyễn Cơ Thạch đã là ngoại trưởng đầu tiên của CHXHCN Việt Nam thăm một quốc
gia Tây phương tại Canberra.
Vào năm
1999, Úc là một trong những quốc gia phương Tây đầu tiên thương thuyết và chấp
nhận với Việt Nam trao đổi tùy viên quân lực giữa Canberra và Hà Nội.”
Trong bài
viết đăng trên trang The Diplomat của Nhật ngày 01/11/2023, tiến sĩ Nguyễn Hồng
Hải, nghiên cứu viên của Trung tâm Tương lai chính sách, Đại học Queensland
(Úc) nhắc lại:
“Ý tưởng
nâng cấp quan hệ lần đầu tiên được ngoại trưởng Úc Marise Payne đề xuất với đồng
nhiệm Việt Nam Phạm Bình Minh vào tháng 11/2020. Sau đó, ý tưởng này đã được cựu
thủ tướng Scott Morrison hai lần nêu ra trong các cuộc điện đàm riêng với thủ
tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc và Phạm Minh Chính vào tháng 1 và tháng 5/
2021.
Với sự
thay đổi chính phủ ở Úc sau cuộc bầu cử vào tháng 5/2022, cuộc thảo luận về việc
nâng cấp đã bị đình trệ cho đến chuyến thăm của chủ tịch Quốc Hội Việt Nam
Vương Đình Huệ tới Canberra vào cuối tháng 11 và đầu tháng 12/2022. Trong các
cuộc gặp với các thành viên của cả hai cơ quan hành pháp và lập pháp của Úc,
ông Vương Đình Huệ đã đạt được sự đồng thuận với họ về việc nâng cấp quan hệ
song phương. Hai bên dự kiến việc nâng cấp sẽ diễn ra vào dịp kỷ niệm 50 năm
quan hệ ngoại giao giữa hai nước trong năm nay."
Nhà báo
Lưu Tường Quang cũng
tin rằng rất có khả năng là trong vài tháng tới, quan hệ giữa Úc với Việt Nam sẽ
được nâng cấp lên đến mức cao nhất:
“Không
những tôi tin tưởng bang giao song phương giữa CHXHCN Việt Nam và Úc sẽ được
nâng lên mức cao nhất trong cuối năm nay, hoặc đầu năm tới, mà còn có những dấu
hiệu rất cụ thể cho thấy việc này có nhiều khả năng xảy ra, căn cứ vào các cuộc
thăm viếng của các quan chức cao cấp của Úc đến Việt Nam, cũng như cuộc gặp mới
đây nhất giữa chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và thủ tướng Anthony Albanese nhân
thượng đỉnh APEC tại San Francisco.
Với sự
thăm viếng dồn dập từ phía Úc sang Việt Nam mà Việt Nam chưa đáp lễ ở mức tương
đương, tôi nghĩ đây là thời điểm tốt để từ đây đến cuối năm, một trong ba vị
trong “tứ trụ triều đình” có thể sang thăm Úc và có thể một trong những mục
tiêu sẽ là nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược đã có từ 2018 lên mức đối tác
chiến lược toàn diện trong năm 2023 hoặc đầu năm 2024.
Cuối
tháng 11 đầu tháng 12/2022, chính Việt Nam đã cử chủ tịch Quốc Hội Vương Đình
Huệ sang thăm Úc như là sự kiện khởi đầu kỷ niệm 50 năm bang giao. Tuy nhiên, từ
đó cho đến nay chúng ta không thấy các nhân vật quan trọng trong nhóm tứ trụ có
mặt tại Úc. Trong số 3 vị còn lại, tất nhiên là tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ
không thể thăm Úc, do ông đã không thể đi thăm Hoa Kỳ vì lý do sức khỏe, mặc dù
trong lịch sử bang giao Úc-Việt Nam, đã từng có 2 tổng bí thư thăm nước Úc: ông
Nông Đức Mạnh vào năm 2009 và trước đó là ông Đỗ Mười năm 1995 vào thời thủ tướng
Paul Keating. Tôi thấy thủ tướng Albanese đã thăm Hà Nội hồi tháng 6/2023 và đã
gặp gỡ và thảo luận với thủ tướng Phạm Minh Chính, thì tôi nghĩ là để đáp lễ,
nhân vật có thể đến thăm Úc đây đến cuối năm hoặc đầu năm tới là ông Phạm Minh
Chính chăng? Một trong hai người có thể đến Úc, đó là ông Phạm Minh Chính và
ông Võ Văn Thưởng.”
Trong bài
viết đăng trên The Diplomat ngày 01/11, nhà nghiên cứu Nguyễn Hồng Hải
đã nêu ra ba lựa chọn mà Việt Nam và Úc có thể cân nhắc nếu mong muốn nâng cấp
mối quan hệ trong năm nay. Phương án đầu tiên là chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và
thủ tướng Albanese sẽ đưa ra thông báo khi gặp nhau bên lề Thượng đỉnh APEC ở
San Francisco ( Nhưng việc này đã không diễn ra ). Lựa chọn thứ hai, mặc dù hơi
kém, là việc nâng cấp diễn ra thông qua cuộc gặp trực tuyến giữa hai thủ tướng,
như Việt Nam đã làm với New Zealand vào năm 2020. Lựa chọn thứ ba và lý tưởng
nhất sẽ là chuyến thăm ngắn ngày của thủ tướng Phạm Minh Chính tới Canberra
nhưng tập trung vào việc nâng cấp trước khi năm 2023 kết thúc, giống như chuyến
thăm ngắn ngày của tổng thống Joe Biden tới Việt Nam vào tháng 9.
Theo đánh
giá của nhà báo Lưu Tường Quang, việc nâng cấp quan hệ lên thành đối tác
chiến lược toàn diện sẽ có lợi cho cả hai nước Úc và Việt Nam :
“Trong
các cuộc gặp gỡ, chẳng hạn như giữa thủ tướng Albanese với thủ tướng Phạm Minh
Chính nhân chuyến thăm chính thức ngày 07/06/2023, hai bên đã nêu lên sự hợp
tác ngày càng tốt đẹp giữa Úc và CHXHCN Việt Nam, không những về đầu tư thương
mại, chống biến đổi khí hậu, mà nước Úc còn giúp cho Việt Nam về phát triển qua
các viện trợ phát triển chính thức ODA.
Nhưng cả
hai bên cũng đều nói là có thể tăng cường quan hệ về an ninh quốc phòng. Tôi
nghĩ Việt Nam và Úc có một mẫu số chung là vì trong vấn đề tranh chấp Biển
Đông, Úc ủng hộ lập trường của Việt Nam: Biển Đông phải được giữ nguyên trạng,
không được quân sự hóa và phải được tự do lưu thông hàng hải, hàng không. Nước
Úc coi sự đe dọa của Trung Quốc ở Biển Đông như là một sự đe dọa đối với chính
nước Úc.
Sự hợp
tác về quốc phòng rất là đa dạng. Việt Nam có khả năng tham gia lực lượng gìn
giữ hòa bình trên thế giới, như tại Nam Sudan, phần lớn là do được Úc huấn luyện,
không chỉ về Anh ngữ, mà cả về cách hành xử khi tham gia các chiến dịch bảo vệ
hòa bình. Chính các phi cơ vận tải của Úc đã chở các binh lính Việt Nam sang
Nam Sudan. Hợp tác quốc phòng giữa hai nước ngày càng khắng khít. Tại các học
viện quân sự của Úc, hiện có nhiều sinh viên sĩ quan của Việt Nam đang theo học.
Vì những
lý do đó mà tôi nghĩ là việc nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược lên chiến lược
toàn diện sẽ có lợi cho cả hai bên.
Tôi
nghĩ có hai lĩnh vực mà Úc có thể gia tăng trợ giúp Việt Nam về an ninh quốc
phòng. Thứ nhất là huấn luyện đơn vị quân đội Việt Nam tham gia bảo vệ hòa bình
theo chương trình của Liên Hiệp Quốc. Thứ hai là Úc chia sẻ quan điểm của Việt
Nam về tranh chấp Biển Đông, coi vấn đề tự do hàng hải và hàng không là quan trọng,
cũng như Úc không chấp nhận việc Bắc Kinh quân sự hóa Biển Đông. Thứ ba là
trong các cuộc gặp gỡ giữa ông Albanese và ông Phạm Minh Chính cũng như trong
các cuộc gặp song phương giữa ngoại trưởng Penny Wong với ngoại trưởng Bùi
Thanh Sơn, hai bên đã cam kết sẽ tiếp tục thảo luận ở cấp cao mỗi năm, đồng thời
hỗ trợ lẫn nhau tại các diễn đàn khu vực và thế giới. Những từ ngữ mà tôi cho
là rất khích lệ: Cả hai bên đều coi đối tác của mình là quan trọng.
Về phía
nước Úc, ông Albanese đã nói rõ với ông Phạm Minh Chính khi thăm Việt Nam hồi
tháng 6 là nước Úc coi Việt Nam là đối tác hàng đầu và ngay trong cuộc gặp bên
lề thượng đỉnh APEC, ông Albanese cũng đã nói với chủ tịch nước Võ Văn Thưởng rằng
nước Úc coi Việt Nam là đối tác chiến lược hàng đầu trên thế giới.
Thật sự
thì nước Úc không phải là một đại cường, mà chỉ là một quốc gia phát triển bậc
trung, cho nên sự gần gũi giữa Úc với Việt Nam dễ dàng được thực hiện."
No comments:
Post a Comment