Giới
NGOs trong nước e ngại gặp mặt đại diện của Liên Hiệp Quốc
Trường Sơn, RFA
13-11-2023
https://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/ngos-fear-to-meet-un-special-rapporteur-11132023114852.html
Báo cáo
viên Đặc biệt của Liên Hiệp Quốc trong lĩnh vực quyền phát triển, tiến sĩ Surya
Deva, hiện đang có chuyến thăm Việt Nam, nhằm tìm hiểu tình hình thực tế công
tác thực hiện các cam kết của chính phủ sở tại, đối với lĩnh vực này.
Báo cáo viên đặc biệt về Quyền phát
triển của Liên Hiệp quốc (LHQ), ông Surya Deva (X/Twitter Hội đồng Nhân quyền
Liên Hiệp Quốc)
Việc một Báo cáo viên Đặc biệt của LHQ được
chính phủ Việt Nam chấp nhận cho tới thăm không phải là chuyện thường xuyên diễn
ra, lần gần nhất là vào năm 2017 của vị báo cáo viên đặc trách vấn đề quyền
lương thực.
Trong cuộc đón tiếp ông Deva diễn ra tại trụ sở
của Bộ Ngoại giao hôm 7 tháng 11, Thứ trưởng Đỗ Hùng Việt tuyên bố Việt Nam
“tôn trọng, bảo vệ và thúc đẩy quyền con người”, và khẳng định “luôn đặt con
người ở vị trí trung tâm, là chủ thể và động lực của quá trình phát triển”.
Tuyên bố trên trái ngược với bức tranh nhân
quyền ảm đạm ở Việt Nam mà giới xã hội dân sự độc lập, và bất đồng chính kiến
nêu ra. Khi nhà nước liên tiếp bị cáo buộc vi phạm nhân quyền, thông qua chiến
dịch đàn áp những tiếng nói bất đồng trong những năm qua.
Để nhằm tìm hiểu tình hình thực tế ở Việt Nam,
ông Surya Deva dự kiến sẽ có một lịch làm việc dày đặc. Theo báo nhà nước đưa
tin thì vị đại diện của Liên Hiệp Quốc sẽ gặp với các cơ quan của chính quyền
trung ương, và các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể, và cả giới doanh nghiệp.
Ngoài ra trong lịch trình còn kèm hoạt động đi thăm và gặp gỡ chính quyền một số
địa phương.
Có thể dễ dàng nhận thấy điều thiếu vắng trong
lịch làm việc bận rộn của ngài Báo cáo viên Đặc biệt là các tổ chức xã hội dân
sự độc lập, và giới NGO (các tổ chức phi chính phủ).
Đài Á châu Tự do đã liên lạc với các nhà hoạt
động trong nước, và được biết sở dĩ không tổ chức nào tham gia làm việc với đại
diện của Liên Hiệp Quốc, là vì “e ngại” sự trả đũa từ công an.
“Mọi người
ngại các vấn đề nhân quyền và ngại tương tác với các cơ chế nhân quyền của LHQ.
Trong bối cảnh bắt bớ thì lại càng ngại.” Một
nguồn tin của RFA cho biết.
Trong những năm gần đây, các tổ chức NGO đã trở
thành mục tiêu của chính quyền, khi hàng loạt lãnh đạo của các tổ chức làm việc
trong lĩnh vực biến đổi khí hậu đã bị bắt và bỏ tù, dưới tội danh “trốn thuế”,
mà nhiều người, kể cả các tổ chức nhân quyền quốc tế, đều cáo buộc là có động
cơ chính trị đằng sau.
Mới nhất trong số này là bà Hoàng Thị Minh Hồng,
một nhà hoạt động môi trường nổi tiếng quốc tế, bị tuyên án 3 năm tù dưới cáo
buộc “trốn thuế” hồi tháng 9 năm nay.
Bà
Hoàng Thị Minh Hồng trong một
cuộc biểu tình phản đối Formosa xả thải gây ô nhiễm bốn tỉnh miền Trung năm
2016. Facebook.
Ngoài ra, nhiều tổ chức NGOs khác cũng phải
đóng cửa hoặc tạm dừng hoạt động, trong đó phải kể đến tổ chức Trung tâm Hỗ trợ
Phát triển Cộng đồng LIN, mà lý do theo nguồn tin từ nội bộ giới NGO, là do áp
lực từ công an.
Trao đổi với đài RFA qua ứng dụng nhắn tin dưới
điều kiện ẩn danh, một nhà hoạt động trong lĩnh vực NGO trong nước, cho biết
suy nghĩ trước việc nhà nước liên tiếp sử dụng tội danh trốn thuế để buộc tội
lãnh đạo các tổ chức phi chính phủ:
“Khi các tổ
chức NGO được thành lập ở Việt Nam sau thời kỳ đổi mới, Nhà nước chỉ ban hành
các quy định về việc thành lập và kiểm soát việc tiếp nhận tài trợ và hoạt động
của các tổ chức này. Các quy định này cũng không toàn diện và thay đổi theo hướng
ngày càng kiểm soát chặt chẽ hơn.
Trong khi
đó, Nhà nước không ban hành các quy định về kế toán. Do đó, các tổ chức đều ngạc
nhiên và lúng túng khi nhà nước áp dụng chế độ kế toán, tài chính và nghĩa vụ
thuế của doanh nghiệp để kết tội trốn thuế cho lãnh đạo MEC, LPSD và gần đây là
CHANGE.
Đây là cách
nhà nước tuỳ tiện áp dụng quy định về thuế đối với doanh nghiệp cho các tổ chức
phi lợi nhuận.”
Ngoài việc truy tố và bắt giữ, phía công an
còn thực hiện các biện pháp khác để ngăn cản các tổ chức NGO trong nước hoạt động,
người này cho biết thêm:
“Công an
không ra mặt nhưng có thể can thiệp để các khoản tài trợ nước ngoài không được
phê duyệt hay các hoạt động hội họp không thể triển khai.”
Trong quá trình làm việc tại Hà Nội, ông Surya
Deva đã gặp đại diện của tổ chức Liên hiệp Các Tổ chức Hữu nghị Việt Nam
(VUFO), đây là một tổ chức thuộc Mặt trận Tổ quốc của Đảng Cộng sản.
Nhưng vai trò ít được biết đến hơn của tổ chức
này, chính là quản lý các tổ chức NGO thông qua việc kiểm soát và xét duyệt nguồn
viện trợ từ nước ngoài. Trong bối cảnh các NGO ở Việt Nam vẫn phụ thuộc vào nguồn
hỗ trợ tài chính từ các quốc gia và tổ chức quốc tế, thì nói cách khác, VUFO
đang nắm quyền sinh sát đối với giới NGO trong nước.
Hồi tháng 9 năm nay, Báo Nhân dân, cơ quan
ngôn luận của Đảng Cộng sản Việt Nam, cho đăng tải bài viết với tựa đề “Không
được phép can thiệp, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của đất nước và nhân dân
Việt Nam”. Với thông điệp mang tính cảnh cáo nhắm đến các tổ chức NGO.
Nội dung bài báo có đoạn cáo buộc nhiều tổ chức
phi chính phủ “lợi dụng việc tổ chức, thực hiện, tham gia, tài trợ các dự án
phi lợi nhuận để cổ súy các hoạt động không phù hợp với lợi ích quốc gia, có dấu
hiệu vi phạm pháp luật, trái với đạo đức xã hội, phá hoại khối đại đoàn kết dân
tộc”.
Hệ quả của chiến dịch trấn áp các tổ chức phi
chính phủ trong nước, là việc toàn bộ giới NGOs trở nên e dè, và tránh có những
liên hệ trực tiếp với các tổ chức quốc tế, trong đó có Liên Hiệp Quốc.
Trao đổi với Đài RFA, tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng, tổng giám đốc của tổ chức Uỷ ban Cứu Người Vượt biển (BPSOS), một tổ
chức có trụ sở ở Hoa Kỳ chuyên làm việc với Liên Hiệp Quốc để báo cáo về các vụ
việc vi phạm nhân quyền ở Việt Nam, cho biết lý do đằng sau việc nhà nước nỗ lực
ngăn cản giới NGO liên hệ với LHQ:
“Từ năm 2019
cho tới giờ này thì Việt Nam luôn luôn là một trong số quốc gia đứng đầu ở
trong số trường hợp hăm doạ và trả thù. Tại vì chính quyền Việt Nam tuy đã cam
kết, nhưng không thực tâm muốn thực thi những cam kết của mình, và không muốn
cho Liên Hiệp Quốc biết.
Lý do thứ
hai là Việt Nam có tạo ra những tổ chức NGO giả, thành ra họ sắp xếp, để (đại
diện LHQ) gặp những tổ chức đó, chứ không muốn cho quốc tế gặp những NGO thật.
Bởi Việt Nam họ tuyên bố rằng họ cũng có xã hội dân sự, nhưng những tổ chức xã
hội dân sự đó hoàn toàn do Đảng và nhà nước kiểm soát. Và họ không muốn chuyện
đó bị lộ tẩy.”
TS. Nguyễn Đình Thắng phát biểu với Dân biểu
Chris Smith về nạn tra tấn và lạm dụng đối với các tù nhân tôn giáo ở Việt Nam.
Hình chụp tại Washington DC hôm 16/1/2014 (minh họa). AFP
Bản thân Cao uỷ Nhân quyền của Liên Hiệp Quốc
cũng đã xác thực hiện tượng các tổ chức phi chính phủ, và xã hội dân sự ở Việt
Nam e dè hợp tác vì sợ bị nhà nước nhắm tới. Thông tin này được nêu ra trong bản
Báo cáo Kết quả Thường niên Quốc gia năm 2022, trong đó nhấn mạnh:
“… các tổ chức phi chính phủ bị ảnh hưởng
nhiều nhất là những tổ chức hoạt động về nhân quyền, bình đẳng giới và phân biệt
đối xử, pháp quyền và quản trị. Các đối tác chính phủ và các tổ chức xã hội
dân sự bày tỏ sự miễn cưỡng khi tham gia vào các cơ chế nhân quyền quốc tế, bao
gồm cả các hoạt động đánh giá việc (Việt Nam- PV) thực thi các công ước quốc tế,”.
Phóng viên của Đài Á châu Tự do đã liên lạc
qua email tới văn phòng của ông Surya Deva để xác minh về việc ông này không gặp
các tổ chức phi chính phủ, và xã hội dân sự độc lập khi tới thăm Việt Nam, và
được bị Báo Cáo viên Đặc biệt phản hồi rằng chỉ có thể bình luận sau khi thực
hiện cuộc họp báo vào ngày 15 tháng 11.
Trước thềm chuyến thăm của vị Báo cáo viên Đặc
biệt tới Việt Nam thì tổ chức Hiến chương 19, một tổ chức nhân quyền có trụ sở ở
Vương quốc Anh, đã ra tuyên bố vị đại diện của Liên Hiệp Quốc gây sức ép lên
chính quyền Hà Nội, nhằm cải thiện tình hình nhân quyền, đặc biệt là trong lĩnh
vực tự do ngôn luận trên không gian mạng.
No comments:
Post a Comment