QUAN CHỨC
HỌC ĐẠO ĐỨC VÀ LÒNG TỰ TRỌNG Ở ĐÂU VÀ LÚC NÀO?
https://www.facebook.com/tran.vantho.90226/posts/341227900596245
Gần đây một số lãnh đạo cấp
tỉnh có những hành động gây phản cảm trong dân chúng. Bí thư tỉnh ủy của xứ
quan họ sắp đặt để đưa con trai của mình làm bí thư thành phố lớn nhất của tỉnh
mình, thay thế cho người mới vừa đươc bầu trước đó mấy tuần (nhưng rồi lại được
chuyển về tỉnh làm Phó Giám đốc Sở).
Lại nhớ mấy năm trước cựu
bí thư một tỉnh miền Trung cũng sắp đặt cho con trai làm Giám đốc Sở trong tỉnh
mình. Rồi tại một tỉnh miền cực bắc, các chức vụ quan trọng đều do người trong
nhà của Bí thư tỉnh ủy nắm hết. Nhân vụ nhà công vụ của bà cựu thứ trưởng Bộ
GDĐT người ta lại biết tại một tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long cũng có hiện tượng
cha con, anh em, vợ chồng nắm các chức vụ quan trọng trong tỉnh. Tất cả các vụ
đó khi báo chí lên tiếng đều được giải thích là đã làm đúng quy trình.
Tuần trước lại thấy một
trường hợp khác. Bí thư của một tỉnh ven biển thuộc Đồng bằng sông Hồng định tổ
chức một đoàn đi thăm và làm việc ở một số tỉnh miền Trung và cao nguyên để học
kinh nghiệm phát triển. Tôi rất ngạc nhiên khi xem danh sách đoàn đi khảo sát
này. Đoàn do Bí thư tỉnh ủy dẫn đầu có tới trên 30 thành viên (không kể những
lãnh đạo doanh nghiệp tháp tùng cũng có tới trên dưới 25 người trong ban lãnh đạo
và quản lý của tỉnh). Tôi hỏi thử ý kiến một người bạn đồng hương cũng từng làm
Bí thư tỉnh ủy về mục đích và quy mô của đoàn khảo sát nầy thì anh bảo rằng với
mục đích đó chỉ cần 2-3 cán bộ chuyên nghiệp đi thực hiện là đủ. Xem thử thống
kê (trước khi có đại dịch) thì thấy ở tỉnh ven biển đồng bằng sông Hồng nầy còn
tới 6,5% số hộ nghèo và cận nghèo. Chắc chắn là dịch bệnh Covid-19 đã làm số hộ
nghèo tăng nhiều hơn. Nghe nói do dư luận xôn xao nên đoàn khảo sát (dự kiến thực
hiện vào cuối tháng 7) đã được hoãn lại và sẽ giảm số người tham gia. Tại sao
lãnh đạo tỉnh không tiết kiệm ngân sách để cải thiện cuộc sống của đồng bào
nghèo?
Các Bí thư tỉnh đều là ủy
viên trung ương trừ vài ngoại lệ. Trước khi được cơ cấu vào các chức vụ lãnh đạo
đó họ đều được học tập các khóa lý luận chính trị cao cấp. Nhưng còn các tố chất
về đạo đức, về lòng tự trọng, về lòng trắc ẩn thương dân thì họ học ở đâu? Nếu
có các tố chất nầy thì dù làm đúng quy trình, đúng luật mà không hợp lòng dân
hoặc thấy thẹn với lương tâm thì họ sẽ không hành động như thế.
Tôi vẫn nhớ các bài học về
đạo đức và lòng tự trọng của quan chức từ hồi còn học tiểu học ở một nông thôn
miền Trung, cũng đã trên nửa thế kỷ rồi. Trong các bài học có câu chuyện nầy: Một
ông quan nhận một thanh niên vào làm trong cơ quan của ông vì thấy khả năng của
thanh niên đó thích hợp với công việc đang cần. Cha của người thanh niên mừng
quá và cảm thấy biết ơn vị quan ấy nên đã mang mấy cây vàng đến tạ lễ. Ông quan
một mực từ chối dù được nài nỉ nhiều lần. Cuối cùng người cha đã nói: “Ở đây chỉ
có ngài với tôi, không ai biết cả, xin ngài nhận cho tôi được vui lòng”. Ông
quan nghiêm nét mặt: “Trời biết, đất biết, ông biết, tôi biết, sao lại nói
không có ai biết?”. Ông quan có lòng tự trọng đã dùng cách nói dễ hiểu đối với
một thường dân để từ chối lễ vật mà ông thấy không đáng nhận.
Khi lên trung học tôi lại
đọc trong sách câu chuyện về tố chất của quan chức phải giữ mình thanh bạch và
không để bị hiểu lầm dù mình không phạm lỗi, không bất chính: “đi qua vườn dưa
không cúi xuống sửa dây giày”. Sau nầy khi lên đại học, đọc được nguyên văn của
câu nầy:
Qua điền bất nạp lý
Lý hạ bất chính quan
(Đi qua vườn dưa không sửa
dây giầy, đi dưới giàn mận không sửa mũ)
Nếu thấm nhuần ý tưởng nầy
thì các bí thư tỉnh ủy dù thấy con trai mình tài giỏi cũng không cho làm việc ở
tỉnh mình đang lãnh đạo mà cho đi thi thố tài năng ở những địa phương khác hoặc
những lãnh vực khác.
Ở đại học tôi cũng đọc được
một ý tưởng rất hay về tố chất của một lãnh đạo lý tưởng: “Lo trước cái lo của
thiên hạ và vui sau cái vui của thiên ha” (tiên thiên hạ chi ưu nhi ưu, hậu
thiên hạ chi lạc nhi lạc). Nếu ông Bí thư tỉnh ủy của tỉnh ở Đồng bằng sông Hồng
thấm nhuần được triết lý nầy thì ông đã không tổ chức đoàn đi khảo sát tốn kém
như thế mà dùng ngân sách để cải thiện cuộc sống của dân nghèo, của người đang
khó khăn vì đại dịch.
Đã đến lúc không nên dùng
lý do “đúng qui trình” để biện hộ cho sự thiếu công tâm, thiếu tự trọng của
lãnh đạo. Việc hoàn thiện quy trình hay luật pháp thường mất thời gian nên điều
quan trọng là phải có quan chức tốt. Otto von Bismarck (1815-1898), nhà lãnh đạo
nổi tiếng của Đức cuối thế kỷ 19, đã nói chí lý (đại khái): “Luật chưa hoàn hảo
mà quan chức có lương tâm thì vẫn tốt hơn là có luật hoàn hảo mà quan chức
không lương tâm”.
Quan chức học đạo đức,
lòng tự trọng, tinh thần trách nhiệm ở đâu và lúc nào? Về nhân sự sắp tới ở Đại
hội Đảng lần thứ XIII, Trưởng ban Tổ chức Trung ương có phát biểu trên báo đại
khái là “Kiên quyết không để lọt vào cấp ủy khóa mới những người không bảo đảm
tiêu chuẩn, điều kiện, không xứng đáng nhưng cũng không bỏ sót những cán bộ thật
sự có đức, có tài, có uy tín” (Đại Đoàn kết, 7/8/2020).
Không rõ làm sao chọn được
những người có đức? Theo tôi họ nên được chọn từ thời còn trẻ qua các kỳ thi
tuyển nghiêm túc. Trong các kỳ thi, ngoài các môn thi về pháp luật, về chính trị
kinh tế, nên có các môn về giáo dưỡng, triết học, lịch sử. Họ phải học tập, đọc
sách để có một hiểu biết nhất định về tư tưởng Đông phương, Tây phương, về tinh
hoa của văn minh Việt Nam mới thi đỗ vào các kỳ thi tuyển quan chức. Với trình
độ giáo dưỡng đã thấm vào máu thịt, quan chức sẽ hành động có lương tâm, đầy
lòng tự trọng và tinh thần trách nhiệm.
No comments:
Post a Comment