Bầu
cử Mỹ : Sức hút cá nhân đáng giá bao nhiêu?
Võ
Văn Quản - Luật Khoa
27/08/2020
https://www.luatkhoa.org/2020/08/bau-cu-my-suc-hut-ca-nhan-dang-gia-bao-nhieu/
Nhiều tổng thống Mỹ được bầu lên cho dù thua kém đối
thủ về sức hút cá nhân.
*
Những người phê phán bầu
cử tự do thường đánh đồng các cuộc vận động tranh cử với những chương trình
truyền hình thực tế. Ở đó, sức hút cá nhân sẽ lấn át mọi tiêu chí khác, và
cử tri sẽ bầu cho ứng viên nào giỏi hùng biện nhất.
Các nghiên cứu về bầu cử
Mỹ lại cho thấy kết quả khác hẳn.
Sự cuốn hút chưa
bao giờ là tất cả
Giới nghiên cứu bầu cử
Hoa Kỳ đã thu thập dữ liệu suốt hơn nửa thế kỷ để giải thích hành vi bỏ phiếu của
người dân. Từ năm 1948 đến nay, vào mùa thu trước mỗi kỳ bầu cử, Chương trình
Nghiên cứu Bầu cử Quốc gia Hoa Kỳ (American National Election
Studies – ANES) sẽ thăm dò ý kiến cử tri về các ứng viên tổng thống.
Đây là nguồn dữ liệu dồi dào nhất cho các nghiên cứu về chính trị qua góc nhìn
của người dân.
Năm 2004, Martin P.
Wattenberg của Đại học California – Irvine tìm
hiểu tác động của sức hút cá nhân của ứng viên (personal popularity) đến
quyết định bầu cử của người dân. Tác giả dựa vào hai câu mà năm nào ANES cũng hỏi
về lý do mà một người bầu hoặc không bầu cho một ứng viên nào đó. Dữ liệu
nghiên cứu trải dài suốt 13 cuộc bầu cử từ thời Eisenhower (1952) cho đến thời
George W. Bush (2000). Số mẫu khảo sát trung bình xấp xỉ 2.000 mỗi năm.
Hai câu hỏi khảo sát cụ
thể là:
·
Có bất kỳ đặc điểm gì về [tên
ứng cử viên] khiến bạn muốn bầu cho người đó? Đặc điểm
đó là gì? Có đặc điểm nào khác nữa không?
·
Có bất kỳ đặc điểm gì về [tên
ứng cử viên] khiến bạn không muốn bầu cho
người đó? Đặc điểm đó là gì? Có đặc điểm nào khác nữa không?
Từ những câu trả lời tích
cực cho các câu hỏi mở này, tác giả Wattenberg so sánh sự yêu mến (popularity)
dành cho các ứng viên tổng thống, đồng thời xây dựng một bộ tiêu chí đánh giá yếu
tố này.
Bảng bên dưới thể hiện tỷ
lệ ủng hộ của cử tri đối với các ứng viên tổng thống, trích từ nghiên cứu “Elections: Personal Popularity in U.S.
Presidential Elections” (2004) của Martin P. Wattenberg, đăng trên Tạp chí
Presidential Studies Quarterly Vol. 34.
TABLE 1
Nhìn chung, có hai xu hướng
đáng chú ý. Thứ nhất, tỷ lệ yêu mến của người dân dành cho các ứng viên có xu
hướng giảm đi theo thời gian. Tỷ lệ ủng hộ 70% dành cho Eisenhower (người lãnh
đạo nước Mỹ đi qua Thế Chiến II) chưa từng lặp lại trong những năm sau đó. Cán
cân ngày càng cân bằng, chênh lệch giữa các ứng viên chỉ còn là vài điểm phần trăm.
Thứ hai, không phải lúc
nào ứng viên có “lượt like” nhiều hơn cũng trở thành tổng thống. John F.
Kennedy thắng cử dù có tỷ lệ yêu mến thấp hơn Nixon đến 10%, và năm 2000, khi
Geogre W. Bush thắng cử dù bị ghét nhiều hơn là được thích so với Al Gore. Dữ
liệu năm 1980 còn cho thấy cả hai ứng viên (Reagan và Carter) đều không vượt
qua ngưỡng 50% ủng hộ.
Sự yêu mến dành cho các ứng
viên giảm đi được cho là do người dân bắt đầu có nhiều thông tin về người mà họ
muốn bầu hơn, nhờ sự phát triển mạnh mẽ của ngành truyền thông và các công cụ
giám sát ứng viên tổng thống. Càng biết nhiều về một ứng viên thì người ta càng
ít yêu mến cá nhân ứng viên đó. Cử tri của các đảng cũng không còn bầu cho một ứng
viên chỉ vì đó là người mà đảng của họ đề cử. Các quyết định của họ phi đảng
phái (non-partisan) và trực tiếp hơn.
Khi đi sâu vào các câu trả
lời, nghiên cứu còn chỉ ra rằng cử tri nhận thức rất rõ ràng về sự khác biệt giữa
các yếu tố khách quan và sự cuốn hút cá nhân chủ quan. Tác giả tập hợp các ý kiến
thành năm tiêu chí đánh giá ứng cử viên, bao gồm:
(1) Tinh chính trực (integrity):
Xem xét liệu ứng viên đó có đáng tin cậy hay không, dựa trên các nhận xét của cử
tri về sự trung thực, chân thành của một ứng cử viên, hoặc các mối liên quan đến
những bê bối tham nhũng
(2) Sự đáng tin cậy (reliability):
Tương tự như tiêu chí đầu tiên, nhưng tập trung vào bình diện khả năng hơn là đạo
đức. Yếu tố này chỉ sự quyết đoán, mạnh mẽ, khả năng chịu áp lực và giải quyết
vấn đề của ứng viên.
(3) Năng lực (competence):
Đo lường ứng viên dựa trên kinh nghiệm và hiểu biết chính trị của họ thể hiện
trong quá khứ.
(4) Sự cuốn hút (charisma):
Nói về khả năng “quyến rũ” công chúng, bao gồm tố chất lãnh đạo, nhân phẩm, sự
khiêm nhường, tinh thần yêu nước và khả năng truyền cảm hứng
(5) Nhóm yếu tố cá
nhân (personal): Liên quan đến độ tuổi, sắc tộc, tôn giáo, nghề
nghiệp v.v…
Bảng bên dưới chấm điểm
các ứng viên tổng thống trong giai đoạn 1952 – 2000 theo năm tiêu chí này. Điểm
trung bình từng cột được tính bằng cách lấy số bình luận tích cực trừ đi số
bình luận tiêu cực và nhân với 100 để loại bỏ số thập phân.
https://2xjs7y10oiyz26vqxu2hok6y-wpengine.netdna-ssl.com/wp-content/uploads/2020/08/total-point.png
TABLE 2
Theo kết quả này, giả
thuyết ai được yêu mến hơn thì sẽ thắng cử chỉ đúng trong giai đoạn từ 1952 –
1972. Trong bảy trường hợp còn lại, có đến năm lần người được chấm điểm thấp
hơn trở thành người thắng cuộc. Ngoài ra, từ sau năm 1972 thì chỉ có một nửa
số ứng viên được điểm dương.
Nếu nhìn vào điểm lôi cuốn
(charisma) ở cột thứ tư, chỉ có vị tổng thống thời chiến Eisenhower đạt tiêu
chuẩn lãnh đạo mẫu mực. Những người còn lại đều không có kết quả ấn tượng. Cũng
cần lưu ý rằng người trả lời có thể nhầm lẫn giữa cảm tình của họ dành cho một ứng
viên với các yếu tố khác như năng lực hay sự chính trực.
Những kết quả trên đây
cho thấy rằng hình ảnh cá nhân của ứng viên không có vai trò quyết định trong
các cuộc bầu cử Mỹ như người ta hay nghĩ.
George W. Bush bị đánh
giá thấp so với Gore cả về năng lực lẫn sự cuốn hút, nhưng ông vẫn trở thành tổng
thống năm 2000.
Bill Clinton thì chưa từng
được đánh giá cao về sự cuốn hút trong cả hai lần tham gia tranh cử, dù nhiều
người luôn tin là vậy. Cột điểm này của ông trong năm 1992 và 1996 lần lượt là
–2 và +3. Đáng chú ý, năm 1996, ông được cho điểm thấp nhất trong lịch sử về sự
chính trực (–23 điểm). Tổng điểm của Clinton trong hai năm đều âm nặng (–24 và
–14 điểm), nhưng ông thắng cử trong cả hai lần.
Reagan thắng cử năm 1980
dù được chấm điểm thua xa Carter (–19 so với +8). Carter cũng thắng cử năm 1976
dù điểm của ông thấp hơn Ford, nhưng lại thua năm 1980, khi điểm của ông cao
hơn đối thủ.
Cần nói gì về cuộc
bầu cử 2016?
Cuộc bầu cử tổng thống
năm 2016 là cuộc bầu cử chia rẽ nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Nó ghi nhận tỷ lệ
tham gia bầu cử thấp
nhất trong vòng hai thập niên.
Trước cuộc bầu cử, không
ai có thể tin rằng Hillary Clinton, một trong những chính trị gia nổi tiếng và
thành công nhất Hoa Kỳ trong 20 năm trở lại đây, lại thất bại trước một tỷ phú
bất động sản, ngôi sao chương trình truyền hình thực tế là Donald Trump.
Do đó, thay vì tranh luận
cụ thể về các chính sách, truyền thông dành một lượng thời gian khổng lồ để bàn
luận về sự cuốn hút của từng ứng viên.
Chính bản thân Hillary
Clinton đã thừa
nhận với báo chí rằng bà không sở hữu sự cuốn hút tự nhiên mà Obama
hay Bill Clinton có. Họ là những người có thể “nhanh chóng kiểm soát, khuấy động
và truyền cảm hứng cho khán giả ngay khi họ bước vào khán phòng”, còn bà không
thể làm vậy. Tờ báo cánh hữu Washington Times vào tháng 2/2016 cũng đăng bình
luận rằng Hillary cần một cuộc phẫu thuật để “cấy ghép sự lôi cuốn”. Nhiều
ý kiến khác cũng cho rằng Hillary thua vì thiếu sự hấp dẫn cần thiết với
công chúng.
Hillary Clinton chụp
hình cùng nhân viên chiến dịch tranh cử của mình năm 2016. Ảnh: Andrew
Harnick/AP Photo.
Noor Ghazal Aswad, nghiên
cứu sinh tại trường Đại học Memphis, không hoàn toàn đồng tình với cách tiếp cận
này.
Nghiên cứu của
cô, được đăng tải trên tạp chí chuyên môn có tiếng Presidential Studies
Quarterly năm 2018, chỉ ra rằng Donald Trump và Hillary Clinton có những cách
khác nhau để tạo nên sự cuốn hút của riêng mình. Bằng việc phân tích các phát
biểu của hai ứng viên, tác giả cho thấy trong khi Trump thành công trong việc
xây dựng tinh thần tập thể trên hết, Clinton nhỉnh hơn trong việc kiến tạo giá
trị của những người ủng hộ và nhấn mạnh những điểm chung giữa họ và bà.
Nghiên cứu cho thấy bà
Clinton không hề kém cạnh trong việc xây dựng nền tảng cuốn hút của mình với
các cử tri. Bộ tiêu chí được sử dụng để so sánh gồm có: đề cao tập thể (collective
focus), chú trọng giá trị của những người ủng hộ (follower’s worth),
xây dựng điểm tương đồng giữa người ủng hộ với lãnh đạo (similarity to
followers), đề cao hợp tác (cooperation) và có thiên hướng hành động
(action-oriented).
Ngoài ra, nghiên cứu còn
cho thấy ảnh hưởng của các định kiến giới lên đánh giá của truyền thông về
Hillary Clinton, khi bà là ứng viên tổng thống đầu tiên thuộc giới nữ.
Sẽ là phiến diện nếu cho
rằng thất bại của Hillary Clinton trước Donald Trump chỉ là vấn đề nổi tiếng
hay sự cuốn hút. Trên hết, chúng ta nên nhớ rằng Hillary Clinton hơn Donald
Trump đến gần ba triệu phiếu
phổ thông, tức là người dân Mỹ thực chất đã bầu cho bà nhiều hơn.
Tính cách, sự cuốn hút và
sự nổi tiếng của một cá nhân chắc chắn đóng vai trò quan trọng trong việc định
hình đường lối tranh cử của họ, nhưng đó chắc chắn không phải là yếu tố duy nhất,
hay quan trọng nhất. Nghiên cứu của Martin P. Wattenberg nhắc đến ở đầu
bài cho rằng đã có một quá trình chuyển đổi trọng tâm của việc đánh giá ứng
viên tổng thống từ dựa trên tính cách (personality-based) sang dựa trên vấn đề
(issues-based) trong những năm gần đây. Theo đó, cử tri ngày càng coi trọng
cách một ứng viên đối phó với các thách thức hơn là việc họ hùng biện lôi cuốn
thế nào.
Còn rất nhiều yếu tố khác
nữa ảnh hưởng đến kết quả một cuộc bầu cử. Các nền dân chủ vẫn còn đang vận hành,
làm quen và tự điều chỉnh để tồn tại. Bầu cử tự do chắc chắn sẽ vẫn là công cụ
hiệu quả nhất để giải quyết các xung đột chính trị xã hội một cách hòa bình. Vấn
đề ở chỗ chúng ta có thực hành dân chủ thường xuyên và đúng cách hay không mà
thôi.
No comments:
Post a Comment