Tổng Thống Trump rất sung sướng tuyên bố trước
phiên họp khoáng đại của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc trong mùa thu
2017 - "Không có một chính quyền nào trong lịch sử đất nước Mỹ
đạt nhiều thảnh quả như tôi". Lời tự khen của ông đã khiến các
đại biểu cười rộ. Ngày 20.01.2019 đánh dấu hai năm tại chức Tổng
Thống của doanh nhân địa ốc Donald Trump và cũng là thời điểm đánh
giá những lời hứa của ông trong nửa nhiệm kỳ.
Cởi
trói kinh tế
Chính sách kinh tế của TT Trump mang đặc điểm
biệt lập và bảo hộ. Kinh tế phát triển dựa trên cài cách thuế má sẽ
tạo viêc làm mới. Trump chủ trương giới hạn tự do thương mại và buộc
các doanh nghiệp Mỹ nên sản xuất trong nước. Như đã hứa trong lúc tranh
cử, Trump đã rút ra Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), thay thế
Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ với Mexico và Canada (NAFTA) bằng một hiệp
định mới, cũng như thương thảo lại với Âu châu về Hiệp định đối tác
thương mại và đầu tư xuyên Đại tây dương Transatlantic Trade and Investment
Partnership (TTIP).
Trong chính sách năng lượng, TT Trump khai thác
tối đa tài nguyên để Mỹ bớt lệ thuộc dầu nước ngoài. Ông Trump chỉ
thị tái lắp đặt các đường dẫn dầu mà chính quyền Obama đã tạm
ngưng vì vấn đề môi sinh. Ngày 01.06.2017 Trump quyết định rút khỏi
Thoả thuận bảo vệ khí hậu Paris mặc cho thế giới phản đối.
Tình hình kinh tế trong hai năm qua ổn định.
Đất nước Hoa Kỳ thực sự đã khởi sắc từ những năm cuối nhiệm kỳ của
người tiền nhiệm Obama, nhưng các biện pháp cải cách của chính quyền
Trump như bãi bỏ các quy định bảo vệ môi sinh và giảm thuế cho doanh
nghiệp đã đẩy mạnh phát triển kinh tế. Thuế doanh nghiệp từ 35% giảm
xuống 21% giúp các doanh nghiệp tăng mở rộng sản xuất, tạo nhiều
việc làm và đạt nhiều lợi nhuận. Lương của giới trung lưu tăng 1,2%
đến 1,9%. Tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống 3,9%.
Tuy nhiên chính sách bảo hộ kinh tế qua cuộc
chiến thương mại do TT Trump khởi động lại làm nền kinh tế quốc gia bị
chao đảo. Mức phát triển từ 4,2% trong quý 2 đã tụt xuống 3,4% trong
quý 3 và tiếp tục giảm dưới 3% trong quý cuối năm. Chỉ số cổ phiếu
Dow Jones ở mức cao nhất trong tháng chín cũng bị mất hơn 10% vào
cuối năm.
Trong diễn văn nhậm chức, Trump công bố sẽ tu
sửa đường xá, cầu cống và phi trường để tạo thêm việc làm. Nhưng
đến nay kế hoạch hạ tầng cơ sở dự kiến tổn phí 1500 tỉ vẫn chưa đưa
ra quốc hội thảo luận.
Giảm
thâm hụt thương mại
Vấn đề thâm hụt trong cán cân thương mại là
mối lo ngại rất lớn cùa chính quyền Hoa Kỳ. Trump cho rằng Mỹ đã chịu
thiệt thòi trong các thỏa ước thương mại. Ông kết án Trung Quốc cướp việc
làm, phá hủy ngành công nghiệp chế tạo và trộm cắp công nghệ của Mỹ. Stephen
Bannon, nguyên trưởng chiến lược của Tổng thống Trump còn cho rằng Mỹ
từ lâu đã là "quốc gia triều cống" của Trung cộng vì các
công ty Mỹ bị Trung cộng ép buộc chuyển giao nhiều sản phẩm công nghệ
cao cấp và các phát minh khoa học kỹ thuật cũng như các chính quyền
tiền nhiệm để Trung cộng hàng năm mang về nước một lượng tiền trên 300
tỉ USD qua giao dịch thương mại. Tệ trạng này phải chấm dứt.
Chính quyền Trump công bố huỷ các thoả ước đa
phương và ban hành các biện pháp áp thuế quan vào hàng nhập cảng từ
Trung cộng và cả các quốc gia đồng minh Âu châu, Nhật, Hàn. Khởi đầu
chính sách áp thuế đơn phương đã gây nhiều hoang mang và khó khăn cho
các quốc gia bị trừng phạt. Nhưng chỉ sau vài tháng các quốc gia này
đã liên minh trả đũa khiến chính sách áp thuế của Trump không mang
lại hiệu quả như mong đợi. Thặng dư thương mại của Bắc Kinh với Mỹ
trong năm 2018 vẫn tăng 17% lên 323 tỉ USD và mức xuất siêu của các
quốc gia Âu châu chỉ trong 11 tháng đã tăng thêm 20% lên 129 tỉ USD.
Chính sách tăng thuế thép, nhôm và nhiều sản
phẩm nhập khẩu củng ảnh hưỡng đến các hoạt động thương mại của các
công ty Mỹ ở nước ngoài. Tại Trung cộng nhiều hãng thông báo doanh thu
cũng như lượng hàng bán bị giảm như Apple, Mattel, Tiffany Ford, GM,
Tesla. Số xe bán của hãng xe Ford trong 11 giảm hơn 30%. Lượng xe bán của
hãng xe GM cũng giảm 15% trong qúy ba. Ngay ngành rượu tại California
cũng báo lượng xuất cảng qua Trung Cộng giảm 15% trong quý ba. Trong
tháng 12 Trung cộng giảm 35,8% lượng hàng nhập khẩu từ Mỹ.
Trước tình trạng hai bên đều bị thiệt thòi
trong cuộc xung đột thương mại nếu còn tiếp tục đối đầu, nên Mỹ và
Trung cộng đã đồng ý đình chiến và thương thảo lại. Tổng thống Mỹ
Donald Trump khẳng định sẽ đạt thỏa thuận với Trung cộng, một thỏa thuận
"công bằng" cho tất cả vào nâm 2019.
Lợi
ích Mỹ trước hết
Trong diễn văn nhậm chức, Trump đã nêu hai khẩu
hiệu Nước Mỹ trước hết (America First) và Làm
nước Mỹ vĩ đại trở lại (Make America great again) làm tư tưởng
chỉ đạo cho đường lối cầm quyền. Lợi ích quốc gia là yếu tố cốt
lõi của chính sách đối ngoại và an ninh.
Trump thường nhắc, Mỹ trong vai trò cảnh sát
thế giới đã chi phí quá lâu và quá nhiều để bảo vệ các quốc gia
khác. Trong tương lai các quyết định của chính quyền Trump trong chính
sách đối ngoại sẽ không để hướng dẫn bởi những giá trị nhân quyền,
dân chủ, tự do công lý mà chỉ dựa vào những tính toán kinh tế và
chiến thuật.
Trump ngợi khen những lãnh tụ cộng sàn, độc
tài, sát nhân như Tập Cận Bình, Kim Jong Un, Mohammad bin Salman, Putin,
Duterte, Trần Đại Quang...
Trump đòi các đồng minh phải tăng đóng góp tài
chính cho liên minh quân sự. Trong một cuộc phỏng vấn dành cho báo Washington
Post, ông Trump nói: ông không chỉ giảm sự can thiệp của Mỹ ở nước ngoài mà còn
giới hạn vai trò của Mỹ trong NATO vì NATO quá tốn kém cho Mỹ. Là Tổng thống,
Trump sẽ giới hạn sự tham gia quân sự ở khu vực Á châu-Thái bình dương. Các
nước Nam Hàn và Nhật bản phải chi phí nhiều hơn cho sự phòng thủ quốc
gia.
Ông Trump xem chính sách đối ngoại của Obama và
Clinton là một "thảm họa" nên ông huỷ bỏ nhiều thỏa thuận quốc
tế mà chính quyền Obama ký kết bất chấp hậu quả. Trump quyết định
dời Toà Đại sứ Mỹ từ Tel Aviv đến Jerusalem, hủy bỏ thỏa ước nguyên tử
với Ba Tư, rút khỏi Hiệp uớc Vũ khí Nguyên tử Tầm trung (INF) và tại Syria,
Trump công bố rút quân mà không hội ý đồng minh.
Bỏ
TPP - Quà tặng cho Trung Cộng
Chỉ sau 3 ngày nhậm chức, TT Donald Trump tuyên
bố từ bỏ Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), một hiệp định được xây
dựng trong gần một thập niên. Với 12 quốc gia ven Thái Bình Dương, bao gồm Mỹ,
Nhật Bản và Canada, TPP chiếm gần hai phần năm nền kinh tế toàn cầu. Trump đã gọi
đó là một “một thảm họa tiềm tàng cho đất nước chúng ta”. Trong những năm
cuối nhiệm kỳ Tổng thống Barack Obama đã tăng cường sự hiện diện của quân sự
của Mỹ tại hoặc xung quanh các nước láng giềng của Trung Quốc, củng cố các liên
minh an ninh tại châu Á và can thiệp công khai vào các tranh chấp lãnh thổ trên
Biển Đông. Giới lãnh đạo Bắc Kinh coi các hành động này, cũng như việc xúc
tiến hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) là những nỗ lực để “kiềm
chế” Trung Quốc theo chiến lược xoay trục về Á châu. Tổng thống Trump
cũng nhiều lần khẳng định chủ trương chống Tàu, nhưng công luận thế
giơí đã không hiểu được lý do sâu xa việc rút lui khỏi Hiệp định TPP
và nhận xét quyết định của Trump có ý nghĩa như một món quà cho Trung Quốc.
Chống
tham nhũng và bảo vệ bảo thủ
"Drain the swamp" làm khô vũng bùn là
khẩu hiệu của Trump trong cuộc tranh cử Tổng thống 2016. Ông kết án
giai tầng tinh hoa ở thủ đô Hoa Thịnh Đốn là thành phần lũng đoạn đất
nước mà chính quyền Trump cần phải dẹp bỏ. Nhưng thật nghịch lý,
chính nhà tỉ phú Trump lại móc nối lợi ích kinh tế cá nhân và gia
đình với các hoạt động của chính quyền. Ông hủy bỏ cuốn sổ khách
(guestbook) liệt kê các cuộc thăm của giới vận động hành lang trong
Toà bạch ốc để tránh điều tra, đưa thân nhân vào các chức vụ cố vấn
trong chính quyền, dùng tiền thuế đãi khách đến khu chơi Golf của ông
ở Florida, sau đó lại kiếm thêm tiền nhờ giới vận động hành lang ngủ
trong khách sạn cao cấp của ông ở Hoa Thịnh Đốn.
Cử tri quốc gia bào thủ và các giáo phái tin
lành cực đoan đã đưa Trump lên ngôi vị Tổng Thống nên chờ đợi Trump có
những quyết định thay thế nhân sự trong Toà án tối cao, thuận lợi cho
phe bảo thủ. Các thành phần này đã "tha lỗi" cho lối sống
phóng túng của TT Trump khi ông thành công cất nhắc hai thẩm phán trẻ bảo
thủ Neil Gorsuch và Brett Kavanaugh vào Toà án tối cao. Hai thẩm phán
mới sẽ bảo vệ lâu dài cho lập trường bảo thủ trong những vấn đề pháp
lý liên hệ đến phá thai, quyền công nhân, bảo vệ môi sinh, quyền bầu
cử...
An
ninh biên giới
Trump không phân biệt các vấn đề di dân, phạm
pháp và khủng bố. Đối với ông di dân là "mẹ đẻ của mọi vấn
đề". Ông ra sắc lệnh cấm công dân các nước Lybia, Ba Tư, Somalia,
Syrien, Yemen, Bắc Hàn và Venezuela không được nhập cảnh.
Trong cuộc tranh cử, Trump hứa sẽ xây một bức
tường dọc theo biên giới Mỹ-Mexico và nhiều lần quả quyết Mexico sẽ phải
thanh toán tiền xây tường. Nhưng chính quyền Mexico đã đính chính. Ông
yêu cầu Quốc hội Mỹ hãy đáp ứng chi 5,7 tỉ USD cho viếc xây tường.
Vì quốc hội từ chối, Trump ra lệnh đóng cửa các cơ sở công khiến
800.000 công nhân viên chính phủ không được trả lương. Dư luận phỏng đoán
Trump dùng chiến thuật kéo dài sự kiện này để chứng minh ông là
người "cứng rắn" luôn nghĩ đến an ninh của người dân..
Thay
đổi tùy hỷ nộ của Tổng Thống
Một vấn đề gây nhiều trở ngaí cho sự tin tưởng
vào đường lối và chính sách của chính quyền Trump là sự thay đổi
liên tục đề tài, lập trường và nhân sự. Trong lúc tranh cử, Trump kêu
gọi chính quyền Mỹ không nên can dự vào cuộc chiến ở Syria, nhưng ngày
27. 04. 2017 ông ra lệnh dội bom, bắn hoả tiễn vào nước này. Trường
hợp tranh chấp với Bắc Hàn, vào tháng 8. 2017, Trump đe doạ sẽ đánh
phủ đầu quân sự, nhưng cuối cùng tuyên bố "vinh dự" đươc gặp
lãnh tụ độc tài Kim Jong Un vào 12.06.2018 tại Singapore.
Về mặt thay đổi nhân sự, danh sách các viên
chức cao cấp từ chức hoặc bị sa thải ở chính quyền Trump trong hai năm
2017-2018 rất dài. Tổng cộng TT Trump đã mất 13 thành viên nội các.
Trong khi tổng thống Obama chỉ mất 9 người cho của nhiệm kỳ bốn năm
đầu.
Bộ trưởng Tư pháp Sally Yates, Cố vấn an ninh
Michael Flynn, Giám đốc cục điều tra Liên bang (FBI) James Comey, Giám
đốc thông tin Mike Dubke, Phát ngôn viên chính phủ Sean Spice, Chánh văn
phòng phủ tổng thống Reince Priebus, Giám đốc thông tin Anthony
Scaramucci, Trưởng chiến lược Stephen Bannon, Phó cố vấn an ninh Dina
Powell, Trưởng phòng thông tin Hope Hicks, Cố vấn kinh tế Gary Cohn, Bộ
trưởng ngoại giao Rex Tillerson, Phó Giám đốc cục điều tra FBI Andrew
McCabe, Cố vấn an ninh, tướng l H. R. McMaster, Bộ trưởng cựu chiến binh
David Shulkin, Giám đốc sở bảo vệ môi trường Scott Pruitt, Cố vấn luật
pháp Donald F. McGahn, Đại sứ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley, Bộ trưởng
Tư Pháp Jeff Sessions, Chánh văn phông phủ tổng thống John Kelly, Chánh
văn phòng phó tổng thống Nick Ayers, Bô trưởng trị an Ryan Zinke, Bộ
trưởng quốc phòng James Mattis...
Mức
độ tín nhiệm Trump
Trung tâm nghiên cứu Pew Research Center thực hiện
cuộc thăm dò ý kiến người dân trong 25 quốc gia Âu châu về mức độ tín
nhiệm Barack Obama và Donald Trump trong các vấn đề quốc tế. Kết quả
những người được hỏi đã trả lời tín nhiệm Obama hơn Trump. Tại Tây
Ban Nha, Trump nhận được mức tín nhiệm thấp nhất 7% so với 75% cho
Obama. Tại Đức chỉ có 10% dân chúng tin Trump đã hành xử đúng trong
các vấn đề toàn cầu, so với Obama ở mức 86%. Tại Pháp, kết quả ý
kiến cũng tương tự như tại Đức. Riêng ở Ba Lan, Trump nhận được tỷ lệ
tín nhiệm cao 35%. Tuy nhiên cũng tại đây Obama vẫn dẫn đầu với
58%.
Tại Mỹ, Trump vẫn còn được 40% cử tri bảo thủ
tín nhiệm dù bị nhiều tai tiếng, so với 55% không bất tín nhiệm. Các
nhà phân tích kết quả thăm dò dân ý cho rằng sở dĩ hiện tại Trump
còn giữ được 40% mức tín nhiệm là nhờ sự đoàn kết của đảng viên
Cộng Hoà ở các cơ sở điạ phương và sự hỗ trợ của các giáo phái Tin
Lành cực đoan, bài ngoại.
Donald Trump được bầu làm tổng thống một phần do
những lời hứa sẽ cải thiện nước Mỹ theo khẩu hiệu "Làm nước Mỹ
vĩ đại trờ lại". Nhưng giờ đây, sau đúng 2 năm nhậm chức, Mỹ chưa vĩ
đại, lại bị phân hoá hơn bao giờ hết.
Dân túy thành công trong các cuộc bầu cử nhờ
hứa hẹn. Nhưng dân túy không giải quyết được vấn đề nào cả. Thực
hiện những lời hứa mị dân như giảm thuế, xây tường... sẽ tốn kém
tiền bạc, dẫn đến nợ công cao, thâm hụt ngân sách.
Trump đang đối mặt với thực tế: Nợ công, thiếu
hụt ngân sách, kinh tế trì trệ... Một khi Đảng Dân chủ đối lập đưa ra
được một chương trình chính trị có khả năng tập hợp nhiều thành phần
dân chúng trong một liên minh đủ sức đối đầu với phong trào quốc gia
dân túy thì kịch bản tái ứng cử của Trump có ít xác suất xảy
ra.
25.01.2019
No comments:
Post a Comment