Vụ nổ khiến 12 quân
nhân Quân khu 7 thiệt mạng: do sét hay bất cẩn?
BBC News Tiếng Việt
23
tháng 12 năm 2024
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c3dx8ynzk0jo
Gần
một tháng trôi qua, những thắc mắc về nguyên nhân gây ra vụ nổ khiến 12 quân
nhân tử vong ở Việt Nam vẫn chưa có lời giải đáp. BBC News Tiếng Việt trò
chuyện với một số chuyên gia thử tìm câu trả lời.
Lễ
truy điệu và tiễn biệt 12 quân nhân thiệt mạng đã diễn ra tại Nhà tang lễ Quốc
gia khu vực phía Nam vào ngày 8/12
Dựa
trên các thông tin hạn chế mà giới chức trách Việt Nam, cả chính quyền lẫn giới
quân đội, đưa ra, các chuyên gia, là các cựu công binh và nghiên cứu quân sự,
khuyến cáo về quy trình chặt chẽ và đặc biệt lưu ý môi trường diễn tập trong điều
kiện giông lốc, sấm sét.
Một
cựu lính công binh ở Việt Nam trả lời BBC News Tiếng Việt trong điều kiện
ẩn danh: "Về nguyên tắc, thứ nhất là kíp phải để xa thuốc nổ, thứ hai là
kíp không được lắp trước khi vào trận. Khi vào trận thì mới lắp vào và vòng dây
điện ra."
Ông
cho biết quy trình đúng là phải đặt khối thuốc nổ vào đúng vị trí, rồi chuyển
sang lắp kíp nổ, đấu dây điện dẫn nổ rồi mới đấu dây vào nguồn điện kích nổ.
"Nguyên
tắc thì phải vòng điện vào máy điện nổ, quay máy điện nổ, bấm thì mới nổ được.
Rải dây xong xuôi rồi thì mới lắp kíp vào, rồi khi ấy mới lắp vào máy điện nổ.
Rồi khi đó mọi người di tản hết."
"Theo
tôi, để kíp nổ bên cạnh khối thuốc nổ, theo nguyên tắc là không được phép như vậy.
Chỉ khi vào trận xong xuôi hết, rồi chạy ra bấm nút, chứ lắp trước rồi vận chuyển
như vậy là chết luôn."
Điều
này, theo ông, là một "quy trình ngược", chưa nói đến việc "trú
mưa lại cạnh khối thuốc nổ lớn như thế, ai cho trú cạnh như thế."
·
Vụ nổ làm 12
quân nhân Quân khu 7 tử vong, những gì đã biết tới nay
5 tháng 12 năm 2024
·
12 quân nhân
Quân khu 7 ‘mất tích’ trong vụ nổ
4 tháng 12 năm 2024
·
Việt Nam và Mỹ:
Bàn giao máy bay quân sự, tiếp theo là gì?
22 tháng 11 năm 2024
C-4
hay TNT được sử dụng?
Trước
đó, 12 quân nhân thuộc Tiểu đoàn 17, Sư đoàn 5, Quân khu 7 đã thiệt mạng
tối ngày 2/12/2024 khi tham gia cuộc diễn tập tác chiến phòng thủ tại Trường bắn
quốc gia khu vực 3, thuộc xã Xuân Tâm, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai, theo Bộ
Quốc phòng Việt Nam.
Thông
tin cho đến nay được Bộ Quốc phòng Việt Nam công bố như sau:
"Trong
quá trình thực hiện nhiệm vụ vận chuyển thuốc nổ ra vị trí tập kết, trời có mưa
to, sấm sét, tổ công tác gồm một số quân nhân thuộc Tiểu đoàn 17, Sư đoàn 5,
Quân khu 7 tạm dừng, nghỉ giải lao. Đột nhiên khối thuốc nổ phát nổ làm nhiều
quân nhân hy sinh.
Nguyên
nhân ban đầu được xác định là "sét đánh vào kíp nổ gây kích nổ kíp nổ bằng
điện làm khối thuốc phát nổ."
Đã
gần một tháng qua, dù Thủ tướng chỉ đạo điều tra, Bộ Quốc phòng cũng vào cuộc,
nhưng vẫn chưa có bất kỳ thông tin nào được công bố thêm về nguyên nhân vụ nổ,
hay ai là người phải chịu trách nhiệm về tai nạn lấy đi sinh mạng 12 của quân
nhân trong thời bình.
Dựa
trên các thông tin ít ỏi được công bố, các chuyên gia mà BBC News Tiếng Việt
trò chuyện vẫn chưa thể khẳng định loại thuốc nổ dùng cho diễn tập trong sự kiện
đó là gì.
Giả
định mà các chuyên gia đặt ra là thuốc nổ dẻo C-4 và thuốc nổ dạng rắn TNT, cả
hai loại đều được sử dụng trong các cuộc diễn tập quân sự. Vậy vụ nổ là do
"thiên tai" - sét đánh, hay là "nhân tai" - do sự bất cẩn của
con người?
Binh
lính Mỹ thao tác với chất nổ C-4 và TNT ở Iraq vào năm 2004
Với
28 năm kinh nghiệm công binh trong Thủy quân Lục chiến Mỹ, nhà nghiên cứu Colin
Smith từ Rand Corporation giải thích với BBC News Tiếng Việt về quy
trình kích nổ C-4 và TNT:
"Để
kích nổ, chúng ta cần có kíp nổ, kíp điện hoặc phi điện. Kíp nổ điện được gắn
vào dây, thường dài vài feet (hoặc dài hơn) [1foot = 30,48 cm] và sợi dây được
kết nối với nguồn điện."
"Lợi
điểm là bạn có thể di chuyển đến bất kỳ nơi nào muốn kích hoạt nổ (với dây đủ
dài) và có thể kiểm soát thời gian chính xác. Loại kíp nổ phi điện được kích hoạt
bằng cầu chì hẹn giờ, ống giảm xóc hoặc dây nổ. Ưu điểm của loại này đó không cần
nguồn điện."
Theo
ông, một hệ thống nổ thường bao gồm ba thành phần, gồm một chất nổ chính, một
kíp nổ/mồi (như kíp nổ) và một thiết bị kích nổ.
"Điểm
chính ở đây là các loại thuốc nổ quân sự ngày nay như C-4 và TNT cực kỳ ổn định
và cần một bộ phận đánh lửa nào đó để phát nổ", ông nói.
Ông
Smith cho biết loại thuốc nổ C-4 mềm dẻo hơn, có thể được tạo hình giống như bột
nhào.
Trong
khi đó, thuốc nổ TNT thường được sản xuất theo khối có nhiều kích cỡ khác nhau,
vì vậy mặc dù vẫn rất hiệu quả khi dùng làm thuốc nổ, nhưng lại không linh hoạt
về cách thức sử dụng.
"Ví
dụ anh muốn TNT, hoặc thậm chí là một loại thuốc nổ khác, nổ chậm hơn. Nếu anh
cần đục một lỗ xuyên qua một bức tường dày, hoặc để thổi bay một boongke, hoặc
để giúp tạo ra một hố trên mặt đất. Vụ nổ càng chậm thì hiệu ứng "đẩy"
càng mạnh."
Ông
đánh giá, dựa theo kinh nghiệm của mình, TNT "có khả năng được dùng để huấn
luyện nhiều hơn là C-4".
"Tôi
cho rằng đây là một vấn đề về chi phí. Quân đội thích huấn luyện với "công
cụ" ít tốn kém hơn vì thế TNT được sử dụng nhiều hơn", ông cho biết
thêm.
Tiến
sĩ Min Zaw Oo - Giám đốc điều hành Viện Hòa bình và An ninh Myanmar, đồng thời
là nhà nghiên cứu Đông Nam Á từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế
(CSIS) của Mỹ - nhấn mạnh với BBC News Tiếng Việt vào ngày 11/12 rằng cả
hai loại thuốc nổ C-4 và TNT đều phải tuân theo các quy trình đảm bảo an toàn
nghiêm ngặt.
"Phải
tuân thủ các quy trình an toàn mọi lúc, từ khi lưu trữ, quá trình vận chuyển đến
hoạt động hay diễn tập. Các nguyên tắc trong quân sự thường yêu cầu phải tạm dừng
các hoạt động và diễn tập liên quan đến chất nổ khi có giông bão hoặc khi phát
hiện có sét trong một phạm vi cụ thể", ông Min Zaw Oo cho biết sau khi đọc
qua thông tin vụ nổ kiến 12 quân nhân Quân khu 7 thiệt mạng ngày 2/12.
Ảnh
một kíp nổ trong quá trình dọn dẹp bom mìn chưa nổ tại Lào vào năm 2003
Một
người lính Indonesia lắp đặt kíp nổ vào chất nổ TNT ở tỉnh Tây Java (Indonesia)
vào năm 2002
Do
sét đánh hay sơ suất?
Các
chuyên gia khi trả lời BBC News Tiếng Việt đều cho rằng do kíp nổ là loại nhạy
nhất nên thường được vận chuyển trong một thùng chứa hoặc hộp đựng riêng được
thiết kế riêng cho kíp nổ.
Tiến
sĩ Min Zaw Oo nhấn mạnh kíp nổ phải được đặt trong các cơ sở được trang bị hệ
thống tiếp đất và bên trong lồng Faraday chống sét.
Trong
khi đó, nhà nghiên cứu Colin Smith cho biết một nguyên tắc: "Khi thao diễn
trên thực địa, chúng tôi tìm cách tách riêng kíp nổ và thuốc nổ. Thông thường
chúng tôi không gắn kíp nổ vào khối thuốc nổ chính trước mà phải chờ đến khi
nào chuẩn bị cho nổ thì mới lắp vào.
Dựa
trên thông tin hạn chế, ông Collin Smith đưa ra giả định về tình huống có thể dẫn
đến vụ 12 quân nhân tử vong ở Quân khu 7 vừa qua:
"Mục
tiêu huấn luyện có thể liên quan đến một tòa nhà, boongke hoặc đường hầm phức hợp."
"Liều
nổ chính hoặc nhiều liều nổ (charge) đã được lắp sẵn kíp nổ điện và sẵn sàng sử
dụng. Buổi diễn tập quân sự được tiến hành vào ban đêm. Có sấm sét trong khu vực."
"Có
khả năng là nếu sét đánh đúng vào thời điểm đó, hoặc đủ gần để phát ra điện
tích và quân đội đang sử dụng toàn bộ đạn dược thật, thì sét đó có thể kích hoạt
kíp nổ điện, từ đó kích nổ liều nổ chính."
"Tùy
vào kích thước của liều nổ chính, chắc chắn có thể gây thương vong lớn. Với
thông tin hạn chế thì theo tôi đây có thể là nguyên nhân chính", ông nói.
Với
kinh nghiệm quản lý kho thuốc nổ trong quân đội, chuyên gia cựu chiến binh công
binh Việt Nam cho biết trong thời gian ông công tác, sổ tay công binh là vật dụng
"gối đầu giường" và có hướng dẫn cụ thể..
"Tôi
nghĩ là do sơ suất, không đúng quy trình, quy trình an toàn thuốc nổ rất chặt
chẽ. Sét đánh trực tiếp vào chất nổ thì không nổ được. Đó là lý do cần có kíp
kích nổ là vì vậy", ông nói thêm.
Tuy
nhiên, theo ông Smith, còn có một khả năng khác, nếu kíp nổ không gắn vào thuốc
nổ thì có thể sét đã đánh trực tiếp vào một lượng lớn liều nổ hoặc thùng chứa
chất nổ C-4.
"C-4
có độ ổn định cực lớn, nhưng vẫn có thể kích hoạt nổ được bằng cách kết hợp lực
ma sát cao và liều nổ.
"Kết
hợp giữa lực ma sát của viên đạn bắn vào thuốc nổ C-4 và chất hóa học trên viên
đạn khiến viên đạn "phát sáng" khi bắn (tại sao được gọi là đạn lửa)
có thể kích nổ C-4. Một viên đạn thông thường không thể gây nổ C-4. Đó là lý do
tại sao C-4 an toàn để mang theo trong quá trình tác chiến", ông Collin
Smith giải thích.
·
Bài toán máy bay
chiến đấu, liệu Việt Nam đã có lời giải?
24 tháng 1 năm 2024
·
Mỹ sẽ bán máy
bay quân sự C-130 cho Việt Nam?
25 tháng 7 năm 2024
·
Mỹ - Trung cạnh
tranh Nga tại Triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam?
18 tháng 12 năm 2024
Làm
sao để tai nạn không lặp lại?
12
quân nhân thiệt mạng đã được truy tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc
Nhà
nghiên cứu Colin Smith nhấn mạnh nếu diễn tập với kíp nổ, thì phải lưu ý đến thời
tiết.
"Không
luyện tập với kíp nổ trong giông sét. Sử dụng loại kíp nổ phi điện. Luôn cẩn trọng
để đảm bảo không kíp nổ điện tiếp xúc với liều nổ."
"Đừng
lắp kíp vào thuốc nổ cho đến khi đã đảm bảo an toàn (hoặc ít nhất là tất cả trừ
người lắp kíp nổ và có thể là một người khác vì lý do an toàn, đều tránh xa khỏi
nơi xảy ra vụ nổ). Đây là cách làm tốt nhất cho bất kỳ buổi diễn tập có thuốc nổ
với bất kể loại kíp nổ nào."
Theo
ông, có rất ít trường hợp lắp thuốc nổ trước, và điều đó thường phải do các lực
lượng chuyên biệt hoạt động theo nhóm nhỏ thực hiện, và tốc độ là yếu tố cốt
lõi.
"Điều
này dành cho những người sử dụng thuốc nổ ở cấp độ thành thạo nhất", ông
cho biết.
Một
yếu tố khác mà nhà nghiên cứu từ Rand Corporation nhấn mạnh đó là phải đảm bảo
bất kỳ khối thuốc nổ lớn nào (nhiều hơn một vài thanh C-4 hoặc TNT) đều phải được
cất giữ cách xa các điểm tập trung của binh sĩ và "đây cũng là quy chuẩn".
Theo
quy trình về sử dụng vũ khí trong quân đội, thuốc nổ luôn được giữ ở một khoảng
cách cụ thể so với khu vực ngủ và các khu vực tập trung lớn khác, và thường có
một số loại tường bảo vệ, bao cát hoặc địa hình tự nhiên làm rào chắn.
Khi
tiến hành đào tạo cơ bản với các nhóm lớn hơn, không cần phải sử dụng kíp nổ thật
và hoặc thuốc nổ C-4 thật để trình diễn cách lắp."
Theo
ông, khi thực sự lắp một kíp nổ thật vào thuốc nổ thật thì nên thực hiện trong
môi trường được kiểm soát.
VIDEO
: 12 quân nhân Quân khu 7 tử nạn: Chuyện gì đã xảy ra?
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c3dx8ynzk0jo
-------------------------
TIN
LIÊN QUAN
Vụ nổ làm 12 quân
nhân Quân khu 7 tử vong, những gì đã biết tới nay
5
tháng 12 năm 2024
·
12 quân nhân Quân
khu 7 tử nạn: Chuyện gì đã xảy ra?
6
tháng 12 năm 2024
·
Việt Nam và Mỹ: Bàn
giao máy bay quân sự, tiếp theo là gì?
22
tháng 11 năm 2024
·
Radar trên đảo Tri
Tôn: Trung Quốc có thể do thám miền Trung Việt Nam và xa hơn?
27
tháng 10 năm 2024
·
Mỹ - Trung cạnh
tranh Nga tại Triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam?
18
tháng 12 năm 2024
·
Bài toán máy bay
chiến đấu, liệu Việt Nam đã có lời giải?
24
tháng 1 năm 20
No comments:
Post a Comment