Học
hỏi từ Nhật Bản sau 1945: Con đường dẫn tới tự do, dân chủ và thịnh vượng cho
Việt Nam
Vũ Đức Khanh
04/12/2024
I.
Một bài học từ lịch sử
Năm
1945, Nhật Bản bước vào thời kỳ đen tối nhất lịch sử sau thất bại trong Thế chiến
II. Đất nước bị tàn phá, kinh tế sụp đổ, và người dân chìm trong cảnh đói
nghèo. Tuy nhiên, chỉ trong vài thập niên, Nhật Bản đã trỗi dậy thành một cường
quốc kinh tế và nền dân chủ kiểu mẫu. Thành công ấy đến từ đâu? Từ sự khiêm nhường
đối diện với sai lầm quá khứ, sự quyết liệt trong cải cách và sự hỗ trợ từ cộng
đồng quốc tế, đặc biệt là Hoa Kỳ.
Câu
chuyện Nhật Bản đặt ra một câu hỏi lớn cho Việt Nam hôm nay: Chúng ta có thể học
được gì để vượt qua những thách thức hiện tại, hướng tới một tương lai tự do,
dân chủ và thịnh vượng?
II.
Tình trạng hiện nay: Một thực trạng đáng lo ngại
1.
Sự trì trệ của thể chế
Gần
50 năm sau ngày thống nhất, Việt Nam vẫn duy trì một hệ thống chính trị tập
trung quyền lực vào một đảng duy nhất. Điều này đã dẫn đến những hạn chế nghiêm
trọng trong quản trị quốc gia: tham nhũng tràn lan, thiếu minh bạch, và bất
công xã hội.
2.
Bẫy lệ thuộc
Quan
hệ đối ngoại của Việt Nam, thay vì cân bằng và đa dạng, lại quá lệ thuộc vào
Trung Quốc. Điều này không chỉ đe dọa chủ quyền quốc gia mà còn khiến Việt Nam
bị cô lập trên trường quốc tế.
3.
Một dân tộc đang mất niềm tin
Người
dân ngày càng mất niềm tin vào khả năng của hệ thống chính trị hiện tại trong
việc đáp ứng những khát vọng cơ bản: tự do, công bằng và cơ hội phát triển.
III.
Bài học từ Nhật Bản: Cải cách là con đường sống còn
Nhật
Bản sau 1945 đã thực hiện ba bước đột phá lớn:
1.
Xây dựng một nền dân chủ thực sự
Với
sự hỗ trợ của Hoa Kỳ, Nhật Bản ban hành Hiến pháp 1947, đảm bảo quyền lực thuộc
về người dân, thượng tôn pháp luật và tam quyền phân lập.
2.
Cải cách kinh tế toàn diện
Từ
một nền kinh tế chiến tranh, Nhật Bản chuyển sang kinh tế thị trường hiện đại,
khuyến khích doanh nghiệp tư nhân và phát triển giáo dục đại chúng.
3.
Chính sách đối ngoại độc lập và hòa bình
Nhật
Bản từ bỏ chủ nghĩa quân phiệt, cam kết hòa bình và hợp tác quốc tế dựa trên luật
pháp toàn cầu.
Những
cải cách này không chỉ đưa Nhật Bản ra khỏi bóng tối mà còn biến họ thành một
hình mẫu thành công.
IV.
Một con đường cho Việt Nam: Hòa giải và cải cách toàn diện
1.
Thay đổi tư duy lãnh đạo
Giống
như Nhật Bản, Việt Nam cần đối mặt với sai lầm quá khứ bằng sự khiêm nhường và
cầu thị. Đổi mới phải bắt đầu từ việc thay đổi tư duy lãnh đạo:
–
Chấp nhận rằng hệ thống hiện tại đã lỗi thời.
–
Nhìn nhận rằng quyền lực thực sự phải thuộc về nhân dân.
2.
Hòa giải dân tộc
Một
Việt Nam thống nhất không chỉ là sự thống nhất lãnh thổ, mà còn là thống nhất
lòng người. Chúng ta cần:
–
Chấm dứt mọi sự phân biệt đối xử với những người từng phục vụ thời Việt Nam Cộng
Hòa.
–
Tôn vinh mọi đóng góp của người dân ở cả hai miền Nam-Bắc trong công cuộc xây dựng
đất nước.
–
Tạo không gian cho đối thoại quốc gia, nơi mọi ý kiến được lắng nghe và tôn trọng.
3.
Cải cách chính trị
–
Ban hành một Hiến pháp mới với nguyên tắc quyền lực thuộc về nhân dân.
–
Thành lập cơ chế tam quyền phân lập để đảm bảo sự minh bạch và trách nhiệm giải
trình.
–
Thúc đẩy tự do ngôn luận, tự do báo chí và quyền lập hội.
4.
Cải cách kinh tế
–
Chuyển đổi sang một nền kinh tế thị trường thực sự, khuyến khích doanh nghiệp
tư nhân và bảo vệ quyền sở hữu cá nhân.
–
Đầu tư vào giáo dục và công nghệ để chuẩn bị nguồn nhân lực cho kỷ nguyên số.
5.
Chính sách đối ngoại độc lập
Thay
vì “đa phương hóa, đa dạng hóa,” Việt Nam cần một chính sách ngoại giao độc lập
dựa trên các giá trị phổ quát và luật pháp quốc tế. Chúng ta phải:
–
Phát triển quan hệ đối tác chiến lược với các nước dân chủ như Hoa Kỳ, Nhật Bản,
EU.
–
Đặt Việt Nam vào trung tâm của các sáng kiến toàn cầu về hòa bình, thương mại tự
do và phát triển bền vững.
V.
Trách nhiệm của thế hệ hôm nay?
Thế
hệ lãnh đạo hôm nay đứng trước một ngã rẽ lịch sử. Họ có thể tiếp tục bảo vệ hiện
trạng, chấp nhận sự tụt hậu, hoặc họ có thể trở thành những người mở đường cho
một Việt Nam tự do, dân chủ và thịnh vượng.
Nhật
Bản đã làm được. Hàn Quốc đã làm được. Đài Loan đã làm được. Vậy tại sao Việt
Nam không thể?
Thay
đổi không phải là sự phá hủy quá khứ, mà là sự tiếp nối và cải thiện. Hãy biến
những sai lầm của thế hệ trước thành bài học, và để thế hệ tương lai tự hào rằng
chúng ta đã dũng cảm chọn con đường đúng đắn.
Tương
lai đang chờ đợi chúng ta. Hãy cùng nhau mở cánh cửa ấy!
No comments:
Post a Comment