Giới
hoạt động: Nghị định 126 về lập hội là ‘điểm nghẽn thể chế’ cần loại bỏ
24/12/2024
Một
số nhà trí thức, nhà hoạt động nhận định rằng Nghị định 126/2024 về quản lý lập
hội là một văn bản luật thể hiện rõ nhất “điểm nghẽn” trong thể chế chính trị của
chính quyền cộng sản Việt Nam, đồng thời khuyến cáo Hà Nội phải ngay lập thay đổi
để phù hợp với thông lệ quốc tế.
Từ
“điểm nghẽn” được nhắc đến rộng rãi gần đây ở Việt Nam sau khi ông Tô Lâm, Tổng
Bí thư Đảng Cộng sản có thực quyền quyết định nhiều nhất đối với đất nước, phát
biểu hồi cuối tháng 10 rằng “thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn”.
Nhà
thơ Hoàng Thụy Hưng,
một thành viên của Văn đoàn Độc lập Việt Nam, chia sẻ với VOA rằng cản trở lớn
nhất của nghị định nêu trên là các hội nhóm độc lập vĩnh viễn không có cơ hội
được đăng ký với nhà nước.
“Mọi
người có cảm tưởng việc ra đời nghị định này là có cái gì đó mới hơn, nhưng thật
ra chẳng có gì hơn cả… Họ có một nguyên tắc căn bản nhất là khi hiện đã có một
hội rồi thì không thể có một hội thứ hai cùng lĩnh vực. Ví dụ như trong lĩnh vực
văn học đã có Hội Nhà văn Việt Nam rồi chúng ta không thể nào lập được hội nhà
văn thứ hai”.
Sau
khi Nghị định 126/2024 có hiệu lực vào ngày 26/11/2024, đến nay có rất nhiều tổ
chức nhân quyền quốc tế lên tiếng tố cáo, cho rằng nghị định này là một công cụ
nữa giúp chính quyền càng quản lý chặt hơn không gian của xã hội dân sự vốn đã
bị Hà Nội đóng kín, khẳng định quyết tâm đưa tất cả các hội nhóm vào tầm kiểm
soát của đảng cộng sản cầm quyền.
“Văn
đoàn Độc lập nghĩ rằng không bao giờ được phép thành lập. Không có mơ hồ chuyện
đó đâu. Chúng tôi chỉ dùng tên gọi là “Ban vận động Văn đoàn độc lập” vì chúng
tôi biết là không bao giờ được thành lập nếu như chưa có cải cách rất căn bản về
thể chế”.
Trong
phụ lục số 1 ban hành kèm Nghị định 126 dài 50 trang, chính phủ Việt Nam liệt
kê 30 hội do “Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ”, trong đó có Hội Nhà văn Việt Nam,
Hội Xuất bản Việt Nam, Hội Nhà báo Việt Nam, được xem là hội “độc nhất” trong
các ngành, nghề và như vậy nhà chức trách sẽ không cho phép thành lập một hội
thứ hai cùng ngành.
Ban
vận động Văn đoàn độc lập được ra mắt từ năm 2014 nhưng ngay sau đó bị trang
Công An Nhân Dân của Bộ Công an tố cáo là những người “khoác áo nhân sĩ giở trò
phỉ báng lịch sử” để “hiện thực hóa mưu đồ chống Đảng, chống phá sự nghiệp xây
dựng đất nước”. Điều này đã bị các thành viên trong Ban vận động Văn đoàn độc lập
bác bỏ.
VIDEO
:
Việt
Nam áp dụng nghị định mới cho phép chính quyền giải tán các hội nhóm
Nghị
định 126 liệt kê 7 điều kiện thành lập hội, trong đó có: “Lĩnh vực hoạt động
chính không trùng lặp với lĩnh vực hoạt động của hội đã được thành lập hợp pháp
trước đó trong cùng phạm vi hoạt động”, “có tài sản để đảm bảo hoạt động của hội”.
“Với
7 tiêu chí như vậy thì đại đa số người dân Việt Nam không có khả năng để thực
hiện quyền tự do lập hội của hội”, luật sư Nguyễn Văn Đài ở Đức chia sẻ góc
nhìn của ông với VOA.
Luật
sư Nguyễn Văn Đài,
nhà sáng lập của Hội Anh em Dân chủ, nêu nhận định rằng từ nhiều năm qua chính
quyền đã trấn áp và dập tắt các hoạt động của hội vì cho rằng đây là “một tổ chức
chính trị” và Nghị định 126/2024 sẽ là một rào cản rất lớn kể cả đối với các hội
nhóm phi chính trị.
“Rõ
ràng là họ muốn tạo ra khó khăn, rào cản cho người dân Việt Nam để không thể
nào được quyền tự do thành lập hội theo quy định tại Điều 25 của Hiến pháp
2013”.
Luật
sư Đài đưa ra quan điểm rằng ở một xã hội lành mạnh, người ta đề cao vai trò của
tổ chức xã hội dân sự. “Khi họ tạo ra khó khăn cho người dân trong việc thành lập
hội thì đó rõ ràng là điểm nghẽn cho một xã hội ‘tự do, dân chủ, công bằng, văn
minh’ mà những người cộng sản thường rao giảng. Rõ ràng là họ đi ngược lại những
gì mà họ nói”.
Một
nhà hoạt động trẻ ở thành phố Hồ Chí Minh, không nêu tên vì lý do an ninh, viết cho VOA rằng
“điểm nghẽn” của Nghị định 126 chính là một “bước lùi rất lớn” về quyền lập hội,
vốn đã được nêu trong Hiến pháp của Việt Nam, Công ước Quốc tế về các quyền
chính trị, dân sự, và tuyên ngôn quốc tế về nhân quyền.
“Nhà
nước ra nghị định này để siết chặt khả năng lập hội, khả năng vận động tài
chính của hội, khả năng vận động chính sách của các hội và xã hội dân sự; khả
năng hoạt động độc lập của hội; và khả năng hình thành các tổ chức đối lập”,
nhà hoạt động này nhận xét.
Dự
án 88: Việt Nam lo cách mạng màu, tung ra Nghị định 126 để siết quyền lập hội
Giới
hoạt động nhận định rằng việc quy định các hội đoàn hiện có của nhà nước như Mặt
trận Tổ quốc, Liên đoàn Lao động, các hội nông dân, thanh niên, phụ nữ, cựu chiến
binh, hay các tổ chức tôn giáo, tín ngưỡng, tổ chức lao động tại doanh nghiệp…
không bị điều chỉnh bởi nghị định này là một sự phân biệt đối xử.
Ông
Trần Anh Quân ở
Thái Lan đánh giá rằng các tổ chức nói trên nhận được đặc ân và ngân sách của
nhà nước để nhằm “bảo vệ đảng”, trong khi các tổ chức xã hội dân sự ở trong nước
bị đàn áp và sách nhiễu liên tục như Hội Nhà báo Độc lập, Văn đoàn Độc lập, Hội
Anh em Dân chủ… và đó là một nghịch lý.
“Có cảm
giác là khối xã hội dân sự không còn tồn tại ở Việt Nam! Nghị định 126 này ra đời
tiếp thêm một bước nữa nhằm xóa sổ khái niệm hội nhóm xã hội dân sự ở Việt
Nam”.
Ông
Quân lý giải: “Đảng Cộng sản rất sợ người dân tập hợp thành một tổ chức bài bản
vì họ cho rằng đó sẽ là một tiền đề trở thành lực lượng đối lập với nhà cầm quyền”.
Tổ
chức CIVICUS
có trụ sở ở Nam Phi vào tuần trước kêu gọi chính quyền Việt Nam thực hiện các
biện pháp nhằm thúc đẩy một môi trường an toàn, tôn trọng và thuận lợi cho xã hội
dân sự, bao gồm cả việc loại bỏ các biện pháp pháp lý và chính sách hạn chế quyền
tự do lập hội “một cách vô căn cứ”.
“Họ
nên bắt đầu bằng việc bãi bỏ Nghị định 126 và thay vào đó thông qua luật hoặc
các quy định phù hợp với Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị mà
Việt Nam là thành viên”, ông Josef Benedict, nhà nghiên cứu khu vực châu
Á-Thái Bình Dương của CIVICUS, đưa ra đề xuất.
CIVICUS
cũng kêu gọi cộng đồng quốc tế nêu quan ngại về nghị định này trong quá trình
tham gia, đàm phán thương mại và đối thoại nhân quyền với Việt Nam.
Thêm nhiều
nhóm nhân quyền lên án Nghị định 126 của Việt Nam
Trong
tuần qua, VOA đã nhiều lần liên lạc với Bộ Ngoại giao Việt Nam và đề nghị đưa
ra bình luận về những chỉ trích của giới hoạt động và nhân quyền quốc tế đối với
Nghị định 126/2024, nhưng chưa được phản hồi.
“Ở
những quốc gia có dân chủ và tôn trọng quyền con người, hiến pháp cho phép việc
thành lập hội đoàn và cho nó là một quyền căn bản của con người”, nhà hoạt động
Helena Hương Nguyễn ở Đan Mạch nói. “Thí dụ như tại các nước EU, người dân
có thể thành lập một hội đoàn với tối thiểu 2-3 thành viên trở lên, mà không cần
phải đăng ký và xin phép. Chỉ khi nào cần có quyền lợi ích tài chính và pháp
lý, thì mới cần đăng ký, và cần nội quy quy định rõ ràng mục đích và quyền lợi
của hội viên”.
Ông
Nguyễn Đình Thắng,
chủ tịch tổ chức phi lợi nhuận BPSOS ở bang Virginia, Mỹ, chia sẻ với VOA về điểm
khác biệt giữa việc lập hội nhóm ở Mỹ và các thủ tục rườm rà theo Nghị định 126
của Việt Nam.
“Chúng
tôi có kinh nghiệm giúp cho khoảng 60 tổ chức bất vụ lợi hình thành tại Hoa Kỳ.
Theo luật Mỹ, người dân Mỹ có quyền lập hội bất kỳ lúc nào và không cần thông
báo với chính quyền”.
“Chỉ
cần thông báo với chính quyền nếu như muốn hưởng một số lợi ích, ví dụ như mở
trương mục ngân hàng, được khai miễn thuế, người đóng góp tiền thì được miễn trừ
thuế… và thủ tục đăng ký chỉ trong vòng 20-30 phút, chứ không phải đi qua hàng
tầng tầng lớp lớp như quy định trong nghị định 126”.
No comments:
Post a Comment