Miến
Điện: Phe nổi dậy mở chiến dịch kiểm soát các vùng biên giới với Trung Quốc
Trọng Thành - RFI
Đăng ngày: 01/11/2023 - 15:58
Xung đột giữa
quân đội Miến Điện và một số nhóm sắc tộc vũ trang ở vùng biên giới phía bắc và
đông bắc, giáp với Trung Quốc, lại thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế. Ngày
31/10/2023, bộ trưởng Công An Trung Quốc đến Naypyidaw để thảo luận với giới
tướng lãnh Miến Điện về tình hình an ninh. Theo giới quan sát, đây có thể là một
bước ngoặt trong cuộc kháng chiến chống tập đoàn quân sự của các lực lượng nổi
dậy. RFI tổng hợp một số thông tin về chủ đề này.
https://s.rfi.fr/media/display/a3b90470-77fd-11ee-b25d-005056bfb2b6/w:980/p:16x9/000_33ZD9UR.webp
Lực lượng MNDAA của người Kokang chiếm một vị trí của quân đội Miến Điện
tại bang Shan, ngày 28/10/2023. © Kokang Information Network / via AFP
1/ Chiến sự gia tăng tại miền bắc Miến Điện cụ thể
ra sao ?
Chiến dịch mang mã số ‘‘1027”, do một
liên minh các lực lượng vũ trang thuộc một số sắc tộc thiểu số chống tập đoàn
quân sự, chính thức phát động vào ngày 27/10/2023. Mã số ‘‘1027’’
có nghĩa là 27/10, ngày mở đầu chiến dịch. Liên minh Three
Brotherhood Alliance (gọi tắt là ‘‘3BTA’’) (tạm dịch là ‘‘Liên
minh Ba Anh Em’’) bao gồm Quân đội Giải phóng Quốc gia Ta’ang
(TNLA), Quân đội Arakan (AA) và Quân đội của Liên minh Dân chủ Quốc gia Miến Điện
(MNDAA).
Trong tuyên bố chính thức của 3BTA, một mục
tiêu chính của chiến dịch là‘‘bảo vệ mạng sống của dân thường, khẳng định
quyền tự vệ, duy trì quyền kiểm soát lãnh thổ và phản ứng dứt khoát trước các
cuộc pháo kích và không kích’’ của tập đoàn quân sự. Liên minh 3BTA cho biết
một mục tiêu cụ thể khác của chiến dịch là nhằm ngăn chặn ‘‘nạn lừa đảo và cờ
bạc trực tuyến xuyên biên giới’’ ngày càng gia tăng, trấn áp các tập đoàn tội
phạm và lực lượng dân quân trung thành với nhà cầm quyền, chịu trách nhiệm về
các hoạt động này.
Theo The Diplomat, “Chiến dịch 1027” dường như đã đạt
được tiến bộ nhanh chóng. Khoảng 10 giờ sáng ngày mở đầu chiến dịch, Quân đội của
Liên minh Dân chủ Quốc gia Miến Điện (MNDAA) của sắc tộc Kokang đã kiểm
soát toàn bộ thị trấn giáp biên với Trung Quốc Chinshwehaw. Để đáp trả, quân đội
tăng cường oanh kích nhằm ngăn chặn liên minh 3BTA. Pháo kích lan rộng sang bên
kia biên giới, gây thiệt hại cho nhiều khu nhà dân, buộc bộ Ngoại Giao Trung Quốc
kêu gọi chấm dứt ngay lập tức các đụng độ vũ trang.
Sau ba ngày chiến dịch, liên minh 3BTA được
cho là đã chiếm được tổng cộng 57 trại lính và đồn bốt của chính quyền quân sự,
tiêu diệt 100 binh sĩ. Báo chí Ấn Độ dẫn lại thông tin từ truyền thông độc lập Miến Điện, theo đó Liên minh
3BTA đã chiếm được hàng loạt khu vực như Kutkai, Muse, Lashio, Namkham,
Nawnghkio và Chin Shwe Haw ở phía bắc bang Shan và khu mỏ hồng ngọc Mogoke ở
phía bắc vùng Mandalay, miền trung.
Điểm đáng chú ý là quân nổi dậy đã chiếm được
tất cả các cơ sở quân sự của chính quyền xung quanh thị xã Hsenwi, án ngữ trên
các tuyến đường cao tốc nối Lashio, thành phố lớn nhất bang Shan, với Côn Minh,
thủ phủ tỉnh Vân Nam Trung Quốc. Chiến dịch ngăn chặn quân tiếp viện của tập
đoàn quân sự sử dụng các tuyến đường nối Lashio (thủ phủ bang Shan) với hai
thị xã vùng biên Muse và Shwe Haw.
Hiện tại chiến sự vẫn tiếp
diễn. Ước tính số lượng chiến binh của Liên minh các lực lượng vũ trang ba sắc
tộc tham gia vào chiến dịch có thể lên đến khoảng 20.000 người. Liên minh 3BTA, thành lập năm
2017. Quân đội của Liên minh Dân chủ Quốc gia Miến Điện
(MNDAA) thuộc sắc tộc Kokang (gốc
Hoa) có khoảng 6.000 chiến binh. Quân đội Giải phóng Quốc gia Ta’ang (sắc tộc Ta’ang) có khoảng 8.000 người. Quân đội Arakan (sắc tộc Arakan), với tổng số binh sĩ 30.000
người có địa bàn hoạt động chính ở bang miền tây Rakhine, trong đó khoảng 5.000
đến 6.000 binh sĩ Arakhan được triển khai tại bang miền bắc Kachin và bang đông
bắc Shan.
2/ Vì sao nói chiến dịch kiểm soát các vùng biên giới
với Trung Quốc của phe nổi dậy có thể là ‘‘một bước ngoặt’’ trong cuộc kháng
chiến chống tập đoàn quân sự ?
Bang Shan chiếm khoảng một phần tư diện tích
Miến Điện, án ngữ các tuyến đường giao thông, thương mại chủ yếu giữa Trung Quốc
với vùng đồng bằng ven biển Miến Điện. Tham gia vào chiến dịch 1027 không
chỉ có Liên minh ba lực lượng quân sự nói trên. Một ngày sau khi ‘‘Chiến
dịch 1027’’ được phát động, bộ Quốc Phòng của Chính phủ Đoàn kết Dân tộc
(NUG) chống tập đoàn quân sự, với thành phần lãnh đạo chủ chốt gồm
nhiều cựu lãnh đạo chính quyền dân sự bị lật đổ, ra tuyên bố ủng hộ Chiến dịch
1027 của Liên minh 3BTA. Nhiều đơn vị của Quân đội Giải phóng Nhân dân Bamar (tức
của sắc tộc đa số), được thành lập sau cuộc đảo chính quân sự, đã tham gia chiến
dịch. Ngoài hai địa bàn chính là hai bang Shan và Kachin ở miền bắc, hoạt động
chống tập đoàn quân sự diễn ra đồng loạt ở nhiều nơi khác, như bang Chin miền
tây, các bang Karen và Kayah miền đông.
Mặc dù ‘‘chiến dịch 1027’’ chủ trương
các mục tiêu giới hạn, và mang tính khu vực, tuy nhiên, theo một số nhà quan
sát về tình hình Miến Điến, chiến dịch quân sự này có thể mang tầm vóc toàn quốc,
và là điểm khởi đầu cho một cuộc cách mạng vũ trang lật đổ chế độ độc tài quân
sự.
Ngày 27/10 là một ngày mang tính biểu tượng của
cuộc kháng chiến toàn quốc chống tập đoàn quân sự. Đây là dịp tròn 1000
ngày cai trị của tập đoàn quân sự, kể từ cuộc đảo chính lật đổ chính phủ hợp
pháp, dưới sự lãnh đạo của giải Nobel Hòa bình Aung San Suu Kyi. Ngày
29/10, Hội đồng Tư vấn Đoàn kết Dân tộc (National Unity Consultative Council –
NUCC) tuyên bố ủng hộ ‘‘chiến dịch 1027’’. Hội đồng Tư vấn Đoàn kết
Dân tộc là một liên minh chính trị lớn tập hợp đông đảo các đảng phái, tổ chức
tranh đấu, bao gồm sắc tộc đa số Bamar và nhiều sắc tộc thiểu số, thành lập
ngày 08/03/2021 với mục tiêu tạo mặt trận rộng lớn chống tập đoàn quân sự.
Tuyên bố phát động chiến dịch của Liên minh ba lực lượng vũ trang cũng “hướng
đến xóa bỏ chế độ độc tài quân sự, nguyện vọng chung của toàn thể người dân Miến
Điện”.
Hiện tại triển vọng của chiến dịch là khó dự
đoán. Theo nhiều nhà quan sát, có ba khía cạnh chính cần được tính đến. Thứ nhất
là chiến dịch cho phép trắc nghiệm thực lực của chính quyền quân sự. Nếu
chính quyền lùi bước, các lực lượng kháng chiến có thể củng cố niềm tin về sự
suy yếu, thậm chí sự sụp đổ của chế độ hiện hành. Ngược lại, nếu chính quyền có
thể cứu vãn được tình hình, điều đó cũng có thể báo hiệu rằng viễn cảnh kết
thúc của chế độ độc tài quân sự ở Miến Điện vẫn còn là một giấc mơ xa vời. Khía
cạnh thứ hai cần theo sát là phản ứng của tập đoàn quân sự với lực lượng Arakan
tại bang miền tây Rakhine. Quân đội Miến Điện và lực lượng Arakan ngừng bắn từ
nhiều tháng nay, nhưng việc lực lượng Arakan tham chiến tại khu vực biên giới với
Trung Quốc có thể khiến quân đội thay đổi lập trường. Và điểm đáng chú ý quan
trọng thứ ba là chiến dịch này sẽ cho thấy nhiều chỉ dấu quan trọng từ phía
Trung Quốc.
3/ Việc ‘‘Chiến dịch 1027’’ được phát động tại vùng
biên giới với Trung Quốc cho thấy gì về vai trò của Bắc Kinh trong cuộc nội
chiến Miến Điện ?
Có một không khí mơ hồ nhất định bao phủ lên mối
liên hệ giữa ‘‘Chiến dịch 1027’’ với Trung Quốc. Theo một số nhà quan
sát, trong thời gian gần đây, việc các hoạt động lừa đảo và cờ bạc trực
tuyến xuyên biên giới nở rộ, vốn được sự bảo kê của các lực lượng dân quân và
Biên phòng Miến Điện, có thể đang khiến Trung Quốc tức giận. Một số người thậm
chí còn tin rằng “Chiến dịch 1027” đã được chính quyền Trung Quốc ‘‘ngầm
bật đèn xanh’’ (để xóa bỏ tình trạng này). Cùng ngày chiến dịch 1027
bắt đầu, chính quyền quân sự, dường như để xoa dịu Trung Quốc, đã bắt giữ khoảng
100 người ở Rangoon, bị nghi ngờ tham gia hoạt động lừa đảo qua mạng.
Dù sao vấn đề lừa đảo và cờ bạc xuyên biên giới
có thể chỉ là lý do thứ yếu. Lo ngại lớn của Bắc Kinh là phần Dự án ‘‘Vành
đai Con đường’’ được triển khai tại Miến Điện, với tuyến đường sắt nối liền
tỉnh Vân Nam với Ấn Độ Dương thông qua cảng biển Kyaukphyu, bang Rakhine. Tuyến
đường sắt đi qua bang Shan, nơi chiến sự đang diễn ra.
Trên thực tế, ‘‘Chiến dịch 1027’’ diễn
ra gần 5 tháng sau cuộc đàm phán thất bại (hồi đầu tháng 6/2023) giữa tập đoàn
quân sự và Liên minh 3BTA với trung gian của Trung Quốc (đặc phái viên Guo
Bao, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, có mặt tại đàm phán). Liên minh 3BTA vốn được
coi là một thế lực nặng ký về mặt quân sự trong cuộc nội chiến hiện nay ở Miến
Điện. Theo nhiều chuyên gia về Miến Điện, chủ trương chính của Bắc Kinh là tách các lực lượng vũ trang thiểu số nói trên khỏi
Chính phủ Đoàn kết Dân tộc (NUG) - chủ lực của mặt trận kháng chiến toàn quốc
chống tập đoàn quân sự, hình thành sau cuộc đảo chính.
Trước cuộc đàm phán đầu tháng 6, Bắc Kinh đã
ít nhất hai lần tổ chức các cuộc gặp giữa các nhóm vũ trang thuộc Liên minh
3BTA cùng các lực lượng vũ trang thiểu số chịu ảnh hưởng của Trung Quốc, bao gồm
Quân đội của người Wa (United Wa State Army - UWSA), Quân đội Kachin Độc lập
(KIA) và National Democratic Alliance Army (NDAA). Đây là các lực lượng không
tham gia ‘‘Thỏa thuận Ngừng bắn Toàn quốc – Nationwide Ceasefire
Agreement’’ với chính quyền trung ương. Thỏa thuận Ngừng bắn Toàn quốc được
ký kết giữa chính quyền và khoảng 10 lực lượng vũ trang sắc tộc thiểu số cuối
năm 2015 trước khi chính phủ dân sự của Aung San Suu Kyi lên nắm quyền, vốn được
coi là một bước tiến hướng đến tạo lập nền hòa bình lâu dài cho Miến Điện.
Cuộc gặp đầu tiên diễn ra tại Vân Nam, Trung Quốc, tháng 12/2022, và cuộc họp thứ hai vào trung tuần tháng 3
tại khu tự trị của người Wa ở Miến Điện. Sau cuộc họp trung tuần tháng 3,
Liên minh 3BTA và ba lực lượng thân Trung Quốc, cùng một tổ chức khác, đã ra một
tuyên bố chung ‘‘đánh giá cao và ủng hộ hoạt động hòa giải của Trung Quốc nhằm
chấm dứt xung đột nội bộ Miến Điện’’ (tuyên bố của Ủy ban FPNCC, gồm 7 tổ
chức nói trên)
Tuy nhiên nỗ lực can thiệp vào nội bộ Miến Điện
của Trung Quốc dường như đã đi quá xa. Theo nhận định của nhà nghiên cứu chính trị U Than Soe Naing, được đưa ra trước
cuộc họp đầu tháng 6/2023, cuộc họp này diễn ra vào thời điểm ''các lực lượng
vũ trang cách mạng'' đang giành được thêm chỗ đứng, ‘‘sự tham gia của
Trung Quốc vào nền chính trị Miến Điện đã vượt quá mức độ phù hợp. Việc các
nhóm vũ trang này hợp tác với tập đoàn quân sự, và ủng hộ việc giới tướng lĩnh
tiếp tục cai trị là đi ngược lại ý chí của người dân. Cuộc họp có thể gây trở
ngại đáng kể cho cuộc Cách mạng Mùa xuân.”
Trên thực tế, các nỗ lực môi giới của Trung Quốc
đã không thể xua tan được mối ngờ vực cao độ của ba nhóm lực lượng vũ trang sắc
tộc thiểu số nói, vốn ‘‘không tin tưởng vào quân đội Miến Điện, lực lượng đã
gây ra nhiều tội ác chiến tranh tại các xứ sở của họ, và luôn cố gắng đè bẹp họ
mỗi khi có cơ hội’’. Ngay sau cuộc đàm phán ngày 01/06, giao tranh
tiếp diễn trở lại. ‘‘Chiến dịch 1027’’
do Liên minh 3BTA phát động những ngày vừa qua cho thấy các nỗ lực lôi kéo của
Bắc Kinh nhằm chia rẽ khối đoàn kết kháng chiến trong hiện tại không gặt hái kết
quả.
4/ Trung Quốc có thái độ ra sao đối với các diễn biến
mới này ?
Thái độ hiện tại của Trung Quốc vẫn còn là một
ẩn số lớn. Trung tuần tháng 10 vừa qua, đặc phái viên của Trung Quốc
về các vấn đề châu Á, ông Đặng Tích Quân (Deng Xijun), đến thủ đô Miến Điện,
nhân dịp 8 năm Thỏa thuận ngừng bắn toàn quốc giữa chính quyền với nhiều lực lượng
vũ trang sắc tộc thiểu số. Theo báo chí của tập đoàn quân sự, nhân dịp này, đặc
phái viên Trung Quốc tiếp tục kêu gọi các lực lượng vũ trang thiểu số chưa ký kết
thỏa thuận NCA, đối thoại với tập đoàn quân sự.
Trên thực tế, cuộc đảo chính quân sự đầu năm
2021 đã khiến Thỏa thuận ngừng bắn toàn quốc bị vô hiệu hóa đối với nhiều
lực lượng vũ trang sắc tộc thiểu số (ba tổ chức lớn đã rút khỏi NCA). Về phía
khách mời quốc tế, ngoài Trung Quốc, chỉ có Ấn Độ và Thái Lan tham dự dịp
kỷ niệm Thỏa thuận, trên thực tế đã bị vô hiệu hóa một phần lớn này.
Theo các nhà quan sát về Miến Điện (trên The Diplomat), điều quan trọng là ‘‘phải theo dõi chặt
chẽ phản ứng của Trung Quốc về những diễn biến trong những ngày tới. Lập trường
và các hành xử của Trung Quốc có thể ảnh hưởng đáng kể đến chiều hướng của cuộc
xung đột và bối cảnh địa chính trị rộng lớn hơn trong khu vực’’.
--------------------------
Các nội dung liên quan
TRUNG QUỐC - MIẾN ĐIỆN
Bộ
trưởng Công An Trung Quốc tới Miến Điện sau khi xẩy ra xung đột ở biên giới hai
nước
MIẾN ĐIỆN - HỘI ĐỒNG BẢO AN
Lần
đầu tiên Hội Đồng Bảo An ra nghị quyết về Miến Điện kể từ cuộc đảo chính quân sự
PHÂN TÍCH
Trung
Quốc giúp tập đoàn quân sự Miến Điện "danh chính ngôn thuận" cầm quyền
No comments:
Post a Comment