Hồng
Kông và những ngày tự do cuối cùng
Thụy My
- RFI
Đăng ngày: 22/08/2020 - 10:37
Những cuộc theo
dõi, các vụ bắt bớ người đối lập ngày càng nhiều, với cáo buộc « thông đồng
với thế lực nước ngoài ». Phải chăng Hồng Kông đang sống trong những ngày
tự do cuối cùng ?
Nhà tỷ phú Hồng Kông Lê Trí Anh sau khi được thả ra vào nửa đêm
11/08/2020. REUTERS - LAM YIK
Đang trong mùa hè, tuy nhiên chỉ có tuần báo L’Obs chọn chủ đề
« Khi tình bạn cũng mạnh mẽ như tình yêu ». Hồ sơ của
L’Express nói về « Dân túy châu Âu : Berlusconi, người nổi bật
nhất », Courrier International phân tích « Mạng xã hội làm hủy
hoại dân chủ ». Riêng Le Point đăng ảnh hai nhà hoạt động nổi
tiếng của Hồng Kông là Hoàng Chi Phong (Joshua Wong) và Chu Đình (Agnes Chow),
chạy tựa « Những ngày cuối cùng của Hồng Kông » với dòng tít
nhỏ phía trên « Những nền văn minh đã chết đi như thế nào ».
Chu Đình (Agnes Chow) bị bắt tối 10/08/2020.
Các nhà hoạt động bị theo dõi ráo riết
Hồ sơ của Le Point mở đầu bằng bài viết về những cuộc theo dõi,
các vụ bắt bớ người đối lập ngày càng nhiều với cáo buộc « thông đồng với
thế lực nước ngoài », mà tuần báo Pháp gọi là « Những ngày cuối
cùng của Hồng Kông ».
Gọi ai đây nếu có những kẻ khả nghi theo dõi bạn suốt nhiều ngày ?
Câu hỏi này đang ám ảnh các nhà đấu tranh ở Hồng Kông. Tối thứ Sáu 14/08, dân
biểu Hứa Trí Phong (Ted Hui Chi Fung) 38 tuổi, nhận ra một chiếc Mazda đen theo
đuôi đến tận nhà. Anh quyết định đối mặt với những người này, nhưng họ dấn lên,
tìm cách tông vào anh. Hàng xóm quay lại cảnh này và báo cảnh sát. Nhưng rốt cuộc
cảnh sát nói những người trong chiếc xe này là « nhà báo », và khi Hứa
Trí Phong chận chiếc Mazda lại, chính anh lại bị nhân viên công lực đè ngã xuống
đất.
Hoàng Chi Phong biết rõ hiện tượng này từ rất lâu : anh bắt đầu bị
theo dõi cách đây 8 năm, nghĩa là lúc mới 15 tuổi, bởi các « nhà
báo » thân Bắc Kinh ! Bốn chiếc xe theo đuôi, và một người đi
mô-tô phối hợp bằng bộ đàm. Chu Đình, cũng 23 tuổi, hôm 09/08 đăng lên Facebook
cho biết « có nhiều người khả nghi » thay phiên giám sát trước
nhà cô, và tối hôm sau thiếu nữ này bị bắt ngay sau vụ bố ráp tỉ phú Lê Trí
Anh.
Tỉ phú Lê Trí Anh bị an ninh bắt ngày 10/08/2020.
Bắt bớ vì đợt quyên góp để vận động ủng hộ Hồng Kông
South China Morning
Post dẫn nguồn tin cảnh sát
cho biết nhiều vụ câu lưu có liên quan đến một cuộc quyên góp năm 2019 trên
trang web GoFundMe và Standwithhk.org. Tên của chương trình này là « Laam
Caau » (« Lãm Sao » – hãy cháy lên cùng nhau), nhằm vận động quốc
tế, đặc biệt là Hoa Kỳ, để trừng phạt Bắc Kinh. Chương trình đã quyên được trên
1,5 triệu euro, trong đó chỉ có 115.000 euro là từ nước ngoài để tài trợ cho việc
đăng quảng cáo và các bài diễn đàn tại nhiều nước.
Theo người biểu tình, chiến dịch này đã mang lại hiệu quả : Hoa Kỳ
chấm dứt chế độ ưu đãi và « Made in Hong Kong », 11 nhà lãnh đạo bị
trừng phạt, Anh mở cửa cho người Hồng Kông sang tị nạn. Nhưng nhà cầm quyền
Trung Quốc coi đây là sự « phản bội ». Ông Lê Trí Anh cùng người thân
bị cáo buộc tham gia chiến dịch « Lãm Sao », Chu Đình và hai nhà hoạt
động bị bắt vì cho là có dính líu (nhưng theo Hoàng Chi Phong thì thông tin về
cô là sai lạc).
Đối với người dân Hồng Kông, sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế, hơn bao
giờ hết, là « bảo hiểm nhân thọ » cho họ. Bắc Kinh với luật an
ninh quốc gia dễ dàng đè bẹp phong trào dân chủ, nhưng chừng như vẫn chưa dám
áp dụng hoàn toàn. Trước làn sóng ủng hộ, tất cả những người bị bắt hôm 10/08 đều
được tại ngoại hầu tra.
Dù bị áp lực rất lớn, phe dân chủ vẫn quyết không lùi bước. Hôm 11 và
12/07, khi huy động được đến 600.000 cử tri đi bầu, đối lập đã chứng tỏ vẫn
luôn tập hợp được lòng dân. Lấy cớ dịch bệnh, chính quyền Hồng Kông đã hoãn lại
kỳ bầu cử Nghị viện một năm, và từ giờ cho đến lúc đó, các lãnh tụ đối lập hẳn
sẽ đối mặt với một loạt vụ khởi tố.
Niềm hy vọng nơi cộng đồng quốc tế
Trong bài trả lời phỏng vấn, nhà hoạt động trẻ tuổi Hoàng Chi Phong đặt
câu hỏi « Liệu thế giới có bảo vệ cho Hồng Kông hay không ? »
Lãnh tụ sinh viên cho biết, vụ ông Lê Trí Anh và cô Chu Đình bị bắt là
một cú sốc đối với anh. Bảy giờ rưỡi sáng hôm đó, có người gọi lại hỏi anh có bị
bắt hay chưa, và loan báo sự kiện. Hoàng Chi Phong cho rằng mục tiêu tiếp đến rất
có thể là mình, nhưng anh quyết chiến đấu cho đến phút cuối, và mọi sự còn tùy
thuộc vào phản ứng của quốc tế.
Báo in không kịp bán.
Cuộc bố ráp
đưa Apple Daily lên đỉnh vinh quang
Bài viết của thông tín viên Le Point tại Hồng Kông mang tựa đề « Ngày
vinh quang của Apple Daily » thuật lại chi tiết hôm ông chủ báo Lê Trí
Anh (Jimmy Lai) bị bắt, tòa soạn bị khám xét và nhận định, kể từ nay tờ
báo đối lập của Hồng Kông là hiện thân của tự do báo chí.
Tổng biên tập La Vĩ Quang (Ryan Law Wai Kwong) kể lại, vào lúc 7 giờ 15
sáng 10/08, ông nhận được cái tin đã lo sợ từ lâu : ông chủ báo Lê Trí Anh
bị bắt. La Vĩ Quang lập tức yêu cầu các phóng viên đến nhà ông Lê để tường thuật
sự việc, còn mình thì cấp tốc đến tòa soạn. Ông đã dự cảm đúng : 9 giờ 45
phút, cảnh sát bao vây trụ sở tập đoàn Next Digital, công ty mẹ của Apple
Daily, ở ngoại ô Hồng Kông.
Có đến 200 cảnh sát viên ập vào tòa báo, xét giấy tờ các phóng viên, lục
soát khắp nơi trong khi luật pháp Hồng Kông cấm tịch thu « dụng cụ hành
nghề của các nhà báo ». Một hành động chưa có tiền lệ ! La Vĩ Quang
ra lệnh đưa tin trực tiếp trên YouTube, hàng ngàn người đã theo dõi vì chỉ có Apple
Daily mới tường thuật được từ bên trong. Đến 11 giờ, tỉ phú Lê Trí Anh bị
áp giải đến tòa soạn, cảnh sát khám xét văn phòng ông và mang đi khoảng 30
thùng « tang vật » gồm máy tính, hóa đơn…
La Vĩ Quang tự hỏi, có cần đến 200 cảnh sát để lục soát văn phòng ban
giám đốc và bộ phận kế toán hay không ? Đương nhiên chính quyền đã vi phạm
tự do ngôn luận, tự do báo chí, cú đòn này nhằm ngăn cản Apple Daily ra báo. Dù
sau nhiều tiếng đồng hồ các phóng viên mới được quay lại làm việc, nhưng Apple
Daily đã chốt được số báo lịch sử, hầu hết tập trung vào vụ tòa soạn bị bố
ráp !
Tờ báo chạy hàng tựa lớn màu đỏ « Chúng tôi tiếp tục chiến đấu »,
với tấm ảnh ông Lê Trí Anh bị còng tay. Ấn bản này được bán đến trên 500.000 bản,
thay vì 70.000 như thường lệ. Các độc giả trung thành mua nhiều tờ để phân
phát, số khác đi ăn ở hai nhà hàng của gia đình ông Lê để ủng hộ. Những ngày
sau đó, độc giả bỏ tiền đăng quảng cáo, mua cả trang để đăng những câu như « Yêu
Hồng Kông biết bao ! » « Chúng tôi dành cuộc đời cho tự
do »…Giá cổ phiếu của Next Digital tăng gấp 20 lần trong vòng 24 giờ,
trước khi sụt xuống « chỉ » còn cao gấp 5 lần.
Người ủng hộ mua cả chồng báo Apple Daily để phân phát.
Tiếp tục ra báo « cho đến khi phá sản »
Sinh tại Quảng Đông, gần một năm sau khi Mao thành lập Cộng hòa Nhân
dân Trung Hoa, năm 11 tuổi Lê Trí Anh cùng gia đình sang Hồng Kông bất hợp pháp
bằng tàu đánh cá để chạy trốn nạn đói trong Đại Nhảy Vọt. Nhà sử học (Grace
Leung) nhận định, đi lên từ bàn tay trắng, Lê Trí Anh, ông muốn đền đáp cho
thành phố đã cưu mang mình. Vụ thảm sát Thiên An Môn gây xúc động lớn Lê Trí
Anh, lúc đó đang là chủ công ty may Giordano, ông bèn cho in lên áo thun các khẩu
hiệu cổ vũ tự do. Người dân Hồng Kông đổ xô mua áo, và từ đó tự do trở thành
giá trị tối thượng nơi đặc khu.
Năm 1990, ông bán Giordano và cho ra đời Apple Daily, tờ báo
nhanh chóng trở thành một trong hai nhật báo lớn nhất Hồng Kông. Lê Trí Anh dự
báo khi Hồng Kông được trao trả cho Trung Quốc năm 1997, những tờ báo cạnh
tranh sẽ tự kiểm duyệt, trong khi Apple Daily luôn trung thành với tinh
thần phản biện.
Trong những năm 2010, Bắc Kinh tỏ ra cứng rắn hơn, cấm các công ty đăng
quảng cáo trên Apple Daily. Cộng với cuộc khủng hoảng chung của báo chí,
đến năm 2018 Next Magazine ngưng ra báo giấy, và trong năm tài chính
2019-2020, tập đoàn bị lỗ trên 415 triệu đô la Hồng Kông (45 triệu euro). Nhà tỉ
phú chống chọi được nhờ các món đầu tư địa ốc, và tuyên bố « sẽ tiếp tục
cho đến khi phá sản ». Bà Lương Lệ Quyên không ngần ngại khẳng định, « Apple
Daily giờ đây trở thành biểu tượng cho tự do báo chí » sau vụ bố ráp
ngày 10/08.
Nhà tỉ phú Hồng Kông Lê Trí Anh sau khi được thả ra vào nửa đêm
11/08/2020.
Nobel hòa bình cho Lê Trí Anh?
Courrier International dịch một bài báo của Apple Daily, nói
về « Lê Trí Anh, sự hy sinh của một nhà tỉ phú cho tự do báo
chí ».
Tác giả nhắc lại một câu nói của ông Lê Trí Anh : « Tất cả những
gì tôi sở hữu hôm nay là nhờ tự do mà Hồng Kông có được ». Nhà tỉ phú
lăn xả bất chấp hiểm nguy cho mình và cho người thân. Nhà văn Đài Loan Nhan Trạch
Nhã (Joyce Yen) viết trên Facebook : « Khi thấy Lê Trí Anh thu hút
báo chí ngoại quốc như thế nào, và hình ảnh đầy can đảm của ông, tôi nghĩ rằng
ông rất có cơ hội giành được giải Nobel hòa bình năm tới ».
Sẽ có những người trẻ ở đặc khu không đồng ý với ý kiến trên, vì Lê Trí
Anh không ủng hộ Hồng Kông độc lập. Tuy nhiên khi ra tay trấn áp, đảng Cộng Sản
Trung Quốc đã « phong thánh » cho ông.
Trung Quốc sẽ phải trả giá đắt cho việc đàn áp Hồng Kông
Tuần báo The Economist khẳng định « Các nhà cai trị
Trung Quốc sẽ phải trả giá đắt cho việc đàn áp Hồng Kông », vì tác động
sẽ vô cùng lớn trên lòng tin của người nước ngoài dành cho Bắc Kinh. Chính phủ
và người dân các nước phương Tây không thể thay đổi được chọn lựa của Trung Quốc
về vấn đề Hồng Kông, nhưng họ có quyền rút ra kết luận.
Trung Quốc muốn trở thành siêu cường công nghệ, bán mạng lưới 5G cho
toàn thế giới, bán các nhà máy điện nguyên tử, và biết đâu sắp tới là vaccin chống
virus corona. Các nhà ngoại giao Bắc Kinh muốn có chỗ đứng cao nhất trên các diễn
đàn quốc tế, các trường đại học Trung Quốc muốn có đối tác khắp các nước. Những
tham vọng này là hợp lý, nhưng còn tùy thuộc rất nhiều vào lòng tin. Và việc
đàn áp Hồng Kông đã gây tác động hết sức lớn lao trên sự tin cậy của người ngoại
quốc đối với Trung Quốc.
No comments:
Post a Comment