Trong
lịch sử hơn 20 năm có internet (1997-2018) chưa bao giờ lợi ích quốc gia, dân tộc
và tự do của người dân bị đe doạ lớn như những gì đang được chuẩn bị trong dự
luật An Ninh Mạng. Điều đáng lo ngại là, Chính phủ và các đại biểu Quốc hội
chưa nhận thấy nguy cơ tự cô lập mình với phần còn lại của thế giới; nguy cơ đi
ngược lại những nỗ lực của Chính phủ và chống lại sự tiến bộ của người dân, nếu
thông qua Dự luật.
Khi
thương thảo lại để ký CPTPP thay thế TPP, Việt Nam đã đồng ý từ cấp tối cao,
không buộc các công ty cung cấp dịch vụ internet đặt máy chủ, lưu trữ dữ liệu tại
VN. Dự luật này lách bằng cách đòi “lưu trữ tại VN các dữ liệu cá nhân của người
sử dụng dịch vụ tại VN”(google, Facebook… vẫn đang có máy chủ đặt tại VN nhưng
đó là lựa chọn của họ thay vì bắt buộc).
Có
cách nào để không đặt máy chủ mà lưu trữ được dữ liệu tại VN? Đòi hỏi này nếu
Quốc hội bị qua mặt và thông qua sẽ trở thành vấn đề danh dự của một quốc gia
trước những điều mình cam kết chứ không còn là những “mẹo vặt” ở tầm “trinh
thám An Nam” nữa.
Điều
đáng nói là, khi buộc các nhà cung cấp dịch vụ internet như Facebook, Google… mở
văn phòng đại diện hay để dữ liệu tại VN (địa phương hoá dữ liệu) theo cách mà
dự thảo này thiết kế có rất ít ý nghĩa bảo vệ an ninh quốc gia từ không gian mạng.
Các quy phạm dường như chỉ nhắm tới mục đích cao nhất là gỡ những bài viết trên
blog hay trên Facebook. Các hậu quả mà quốc gia phải gánh chịu do những đòi hỏi
này gây ra không hề được cân nhắc.
Theo
tính toán của Trung tâm nghiên cứu kinh tế Chính trị Châu Âu (ECIPE), “địa
phương hoá dữ liệu” – một biện pháp rất ít quốc gia áp dụng – sẽ khiến cho GDP
của VN sụt giảm 1,7%; đầu tư nước ngoài giảm 3,1 % (so với việc không yêu cầu mở
văn phòng hay đặt máy chủ tại VN như hiện nay).
Chính
phủ và các nhà làm luật cần tránh rơi vào cái bẫy tư duy thiển cận rằng, chi
phí thực thi chỉ do Google, Facebook hay Amazon … gánh chịu. Trong tình huống
phải làm vậy, gánh nặng chi phí tăng thêm sẽ bị phân bổ đến toàn bộ các doanh
nghiệp Việt Nam chứ không phải các doanh nghiệp trên gánh một mình. Các lập luận
cho rằng, các doanh nghiệp nêu trên “kinh doanh nhưng không đóng thuế, không
làm tăng GDP cho đất nước trong nhiều năm qua” – như tài liệu gửi cho các đại
biểu là những lập luận thiển cận.
Càng
nhiều người dân có thể tham gia mạng xã hội, trao đổi thông tin đầu tư, kinh
doanh, tiếp cận với thương mại điện tử của các doanh nghiệp công nghệ, sẽ tạo
ra ảnh hưởng lan toả, tác động tích cực đến kinh tế, đặc biệt là xuất nhập khẩu.
Theo
một báo cáo mà cơ quan An ninh soạn thảo cung cấp cho các đại biểu Quốc hội thì
chính sách an ninh mạng của Trung Quốc, Nga, Thổ Nhĩ Kỳ…, đặc biệt là Trung Quốc,
được tham khảo nhiều nhất trong dự luật này. Tuy nhiên, ngay cả những quốc gia
thù địch nhất với internet đó cũng không trao cho cơ quan công an quá nhiều quyền
như Dự luật mà Quốc hội VN đang thảo luận.
Dự
luật định trao cho “lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh mạng thuộc Bộ Công an
hoặc cơ quan có thẩm quyền của Bộ Thông tin và Truyền thông” có quyền yêu cầu
chặn “share”, xoá các thông tin mà “lực lượng” này cho rằng là “tuyên tuyền chống
nhà nước” và “yêu cầu các nhà mạng ngưng cung cấp dịch vụ viễn thông, internet
cho người có các bài viết đó”.
Chỉ
có toà án mới có quyền tuyên bố hành vi nào là “tuyên truyền chống nhà nước”. Nếu
VN có tính tới yêu cầu buộc gỡ các “fake News” trên MXH thì cũng chỉ nên tiến
hành sau khi có phán quyết của Toà. Nếu để cho các quan chức của Bộ Công an và
Bộ Thông tin đưa ra các phán quyết đó thì trong thời gian vừa qua, những sai phạm
ở Bộ Thông tin (trong vụ MobiFone-AVG), ở Bộ Công An (trong vụ Vũ Nhôm, vụ các
tướng chủ mưu đánh bạc…) liệu nhân dân có cơ hội mà bàn đến.
Đặc
biệt, dự luật không những không bảo đảm an ninh mà còn đe doạ quyền tự do cá
nhân của người dân khi yêu cầu các công ty dịch vụ internet “cung cấp thông tin
người dùng cho lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh mạng thuộc Bộ Công an khi
có yêu cầu bằng văn bản”.
Người
dân không chỉ có nhu cầu được bảo vệ khỏi các mối đe doạ từ các thế lực thù địch
mà còn cần được bảo vệ khỏi các mối đe doạ từ sự lạm quyền của những người thi
hành công vụ. Quyền tự do cá nhân, quyền riêng tư chỉ có thể bị can thiệp khi
có trát của toà. Không có một đất nước có luật pháp nào, cảnh sát lại được trao
cho quyền đó.
Nên
nhớ là có không ít thông tin cá nhân, người dân đã tự nguyện cung cấp khi mua
vé máy bay, đặt khách sạn… chứ không chỉ khi mở tài khoản trên mạng xã hội. Những
thông tin này đều được lưu giữ ở nước cung cấp dịch vụ. Vấn đề là, chưa chắc
người dân – ở những quốc gia như VN – lại bị đe doạ hơn khi những thông tin của
mình được lưu giữ bằng các “cơ quan chức năng” trong nước.
Hình
ảnh ông chủ FB, Mark Zuckenburg, phải ra điều trần trước Quốc hội Mỹ đang được
sử dụng sai lệch (trong một văn bản gửi đại biểu). Mark bị nghi để lộ 87 triệu
tài khoản FB cho Cambridge Anlytica sử dụng vào các mục tiêu chính trị và
thương mại [cũng như cách mà Vinaphone, Viettel… cung cấp số điện thoại cho các
đại lý bán đất nền, căn hộ và bảo hiểm…] chứ không phải như cách mà các nhà dự
thảo luật đang âm mưu. Nếu Mark cũng học theo FPT cung cấp dữ liệu người dùng
(một số bloggers) cho cơ quan an ninh thì không cần tới Quốc hội, Mark đã nhận
ngay sự tẩy chay của người tiêu dùng khắp nơi trên thế giới.
Nếu
thực sự muốn bảo vệ dữ liệu, muốn tham khảo những kinh nghiệm tốt về bảo vệ người
dùng, cơ quan soạn thảo không thể bỏ qua những yêu cầu bảo vệ người dùng như phải
có sự đồng thuận khi thu thập dữ liệu (consent required for data collection),
chấp nhận của người dùng khi chuyển, trao dữ liệu cho bên thứ ba (consent
required fort transfer to third party ) hay quyền được kiểm soát dữ liệu cá
nhân (right to review) …. Mà các nước châu Âu hay Singapore đang áp dụng.
Tôi
sẽ nói về những quy định trao rất nhiều quyền can thiệp của công an vào các
công ty kinh doanh trên nền tảng internet, đặc biệt là các doanh nghiệp khởi
nghiệp, trong một bài viết khác.
Rất
lạ là chưa thấy Chính phủ của thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc có phản ứng gì. Hình
như cơ quan tham mưu của ông hoàn toàn không nhận ra dự luật đang tạo ra các
khoảng trống để giấy phép con, điều kiện kinh doanh, các loại thanh kiểm tra và
nhũng nhiễu xuất hiện. Biết bao nỗ lực của Chính phủ từ đầu nhiệm kỳ chỉ cải
thiện được rất ít môi trường kinh doanh. Trong khi, cách làm luật thế này đang
khiến cho những cố gắng vừa qua của Thủ tướng đổ xuống sông, xuống biển.
Năm
1997, khi bắt đầu có internet, Chính phủ khi đó đã rất dè chừng khi – trong Nghị
định 21 – chủ trương, “quản lý được tới đâu thì phát triển tới đó”. Nhưng tới
năm 2000, thì chính Bộ Chính trị đã phá vỡ nguyên tắc này, bằng cách đưa vào Chỉ
thị 58, “Nhu cầu phát triển internet tới đâu thì năng lực quản lý của các ngành
phải theo kịp sự phát triển tới đó”.
Bộ
Chính trị hiện thời cũng không đòi các công ty dịch vụ internet phải đặt máy chủ
trong nước, Cơ quan soạn thảo đưa ra dự luật thế này là đã trái với ý chí của
cơ quan lãnh đạo tối cao, Quốc hội cũng không nên “bảo hoàng” hơn Bộ chính trị.
Phải
thừa nhận rằng, không phải là không có những tội phạm sử dụng internet để thực
hiện các hành vi phạm tội. Nhưng, không ai đe doạ sự tồn vong của chế độ bằng
chính những tên tham nhũng đang nắm quyền trong chế độ. Chưa chắc những “Quan
Làm Báo”, “Chân Dung Quyền Lực…” là do “các thế lực thù địch” với chế độ vận
hành.
Không
chỉ mang lại biết bao tiện ích về kinh tế, Internet đã giúp cho người dân thực
hiện được những quyền tự do mà báo chí nhà nước không thể cung cấp. Tuy điều đó
có làm cho bọn tham nhũng khó chịu nhưng đồng thời cũng mang lại cho chính quyền
một gương mặt sáng sủa hơn.
Dự
luật này không hề mang lại lợi ích gì cho nước cho dân, cả chính trị và kinh tế,
mà chỉ giúp cho bọn tham nhũng đang bị truy đuổi hơn hai năm qua có khả năng “lật
cờ”, trỗi dậy. Cho dù đã có nhiều cải cách, VN vẫn đang được thế giới xếp vào
hàng các quốc gia có rất ít tự do. Đừng đi tiếp xuống đáy bằng việc thông qua dự
luật này. Đừng để VN trở thành kẻ thù của những giá trị mà loài người đang coi
là tiến bộ.
Dự thảo mới nhất Luật
An ninh mạng,
dành cho những ai quan tâm. Xin được cái dự thảo này cũng vất vả lắm. Làm luật
mà cứ như làm tình báo.
https://drive.google.com/open...Quản lý
https://drive.google.com/open...Quản lý
DRIVE.GOOGLE.COM
No comments:
Post a Comment