Biên dịch: Lê Thị
Hồng Loan | Biên tập: Lê Hồng
Hiệp
Posted
on 23/11/2016
Khi
Donald Trump nhậm chức vào ngày 20 tháng Giêng năm sau, Đảng Cộng hòa sẽ kiểm
soát cả ghế tổng thống lẫn hai viện của Quốc hội, lần đầu tiên kể từ tháng
Giêng năm 2007, và trước đó là năm 1933. Tuy nhiên, người đã giành lại quyền lực
to lớn cho đảng của mình lại thực hiện điều đó với vai trò như một người ngoài
cuộc, bằng cách phá bỏ các quy tắc của phe chính thống Đảng Cộng hòa và tận dụng
một làn sóng giận dữ chống lại chính các nhà lập pháp mà bây giờ ông sẽ phải
làm việc cùng. Chủ tịch Hạ viện, Paul Ryan, người đã từ chối vận động tranh cử
cùng Trump chỉ một tháng trước đây, bây giờ lại phát ngôn một cách lạc
quan về một “chính phủ Cộng hòa thống nhất”. Tổng thống mới đắc cử có cơ hội
có một không hai để tái thiết lại nước Mỹ theo cách mà ông mong muốn. Vậy ông
ta sẽ làm gì, và những điều gì có thể ngáng đường ông?
Phần
lớn sẽ phụ thuộc vào cách mà Trump và Ryan phối hợp với nhau. Người Mỹ có thể
mong đợi những thay đổi to lớn một cách nhanh chóng nếu hai người này tìm được
tiếng nói chung. Nền tảng di sản của ông Barack Obama, Obamacare, dường như sẽ
không thể kéo dài sang năm 2017 (việc thay thế luật về chăm sóc sức khỏe này bằng
“một điều gì đó tuyệt vời”, điều mà Trump thề sẽ làm nhưng từ chối thảo luận chi
tiết, có thể sẽ mất nhiều thời gian hơn).
Thượng
viện sẽ gấp rút phê chuẩn ứng viên do Trump đề cử cho ghế Thẩm phán Tòa án tối
cao, trước do Antonin Scalia giữ, điều có thể khôi phục lại thiên hướng bảo thủ
của Tòa thêm một thế hệ nữa. Một tòa án như vậy có thể làm tan vỡ Kế hoạch
Năng lượng Sạch của ông Obama. Quan ngại trong các nhóm hoạt động vì môi trường
có thể trở thành sự hoảng sợ khi Quốc hội bắt đầu phê duyệt nhiều hơn nữa các dự
án năng lượng truyền thống, bao gồm dự án đường ống dẫn dầu Keystone XL hiện
đang gây tranh cãi.
Các
chiến lược gia của Đảng Cộng hòa mong đợi một dự luật thuế của ông Trump, vốn sẽ
giảm thuế mạnh với mức khoảng 7 nghìn tỷ USD trong hơn một thập niên, sẽ được
ban hành thành luật trong 100 ngày đầu tiên trong nhiệm kỳ của ông Trump. Tuy
nhiên, ông Ryan sẽ đấu tranh để thuyết phục Tổng thống về nhu cầu phải bù đắp
cho khoản thuế bị mất này bằng cách cắt giảm tiền an sinh xã hội cho người cao
tuổi.
Căng
thẳng cũng tiềm tàng ở những lĩnh vực khác. Nhà lãnh đạo Thượng viện Mitch
McConnell không thích thú với đề xuất của ông Trump về giới hạn nhiệm kỳ của
các thành viên Quốc hội. Các nhà lập pháp hay so đo về ngân sách sẽ không ký
duyệt hàng tỷ đô la mà ông Trump sẽ cần cho một bức tường dọc theo biên giới
Mexico. Ông thậm chí có thể sẽ không nhận được phần ngân sách ông muốn cho các
dự án cơ sở hạ tầng nhỏ hơn.
Khi
Obama phải đối mặt với sự bế tắc do phản đối từ Đảng Cộng hòa, ông đã né tránh
nó bằng cách ban hành các sắc lệnh hành pháp trên cách lĩnh vực từ kiểm
soát súng đến quyền của giới LGBT. Nhược điểm của điều này bây giờ đã trở nên
rõ ràng: Trump sẽ có thể lật lại những sắc lệnh đó chỉ bằng một chữ ký. Sự
cám dỗ của việc điều hành bằng sắc lệnh hành pháp có thể chứng minh là không thể
cưỡng lại đối với cả Tổng thống Trump. Ông sẽ được tự do thực hiện lệnh cấm mà
ông đã đe dọa đối với những người nhập cư Hồi giáo.
Nhiều
năm xây dựng sự đồng thuận trên phạm vi quốc tế về biến đổi khí hậu và thương mại
có thể nhanh chóng bị đảo ngược từ bàn làm việc của tổng thống. Những người ủng
hộ thương mại tự do như ông Ryan không thể ngăn Trump tiếp tục theo đuổi những
lời đe dọa của mình về việc rút khỏi NAFTA. Và chỉ có lý trí sáng suốt mới có
thể ngăn ông áp đặt thuế quan đối với (hàng nhập khẩu từ) Trung Quốc, điều sẽ
có nguy cơ khơi mào một cuộc chiến tranh thương mại khốc liệt.
Tuy
nhiên, ông Trump có thể sẽ phải đối mặt với khả năng những nỗ lực của mình bị
chặn đứng bởi các tòa án, như người tiền nhiệm của ông đã từng gặp phải. Và những
mong ước xa xôi nhất của ông có thể gặp phải những rào cản khác. Các viên chức
liên bang có thể sẽ làm việc chậm hơn bình thường khi thực hiện các mệnh lệnh
gây tranh cãi, chẳng hạn như việc trục xuất 11 triệu người nhập cư không có giấy
tờ. Và bất kỳ nỗ lực nào để “áp đặt luật về tội phỉ báng”, cho phép ông Trump
kiện những tờ báo “không trung thực”, sẽ phải đối mặt với những thách thức từ
Tu chính án đầu tiên.
Các
nhà tự do lo sợ rằng việc Trump nắm quyền sẽ là một mối đe dọa hiện hữu đối với
nền dân chủ Mỹ. Nhưng Đảng Dân chủ với một vị thế mạnh không kém khi ông Obama
nhậm chức gần tám năm trước đây giờ biết rằng quyền lực có thể mong manh như thế
nào. Để đối phó với chiến thắng áp đảo của ông Obama vào thời điểm đó, Đảng Cộng
hòa đã tập hợp lại và thông qua một chiến lược gây cản trở thường xuyên, bằng
cách nhất quán sử dụng chiến thuật filibuster tại
Thượng viện để ngăn chặn các đề xuất (của Obama) và chỉ trích sự quá đà của Đảng
Dân chủ khi một điều gì đó đã được thực hiện trót lọt. Các thống đốc của Đảng Cộng
hòa ở cấp tiểu bang đã liên tục kiện chính phủ liên bang thay vì thực thi pháp
luật liên bang.
Hai
năm sau (2010), Đảng Cộng hòa được khôi phục sinh lực đã giành đa số tại cả hai
viện của Quốc hội; chính quyền lúng túng của ông Obama không bao giờ khôi phục
lại được hoàn toàn. Khi đảng Dân chủ nghiên cứu đống đổ nát của cuộc bầu cử năm
2016 và lập kế hoạch cho con đường phía trước, nhiều người trong số họ sẽ kêu gọi
việc cho Đảng Cộng hòa phải nếm vị thuốc đắng của chính mình.
Nguồn: “What
the Republican Party’s power means for America“, The Economist,
11/11/2016
No comments:
Post a Comment