Tản Mạn Việc Phòng Chống Đại Dịch Covid-19 : Hãy
Trả Về Cho Xã Hội Dân Sự
Trần Văn Chánh
23/09/2021
http://www.viet-studies.net/kinhte/TranVanChanh_TanManViecChongDich.html
Đại
dịch Covid-19 gây chết người hàng loạt đã đến với loài người hiện đại trong khoảng
hai năm gần đây như một giấc mộng kinh hoàng! Nếu đem gộp chung với chiến tranh
và các loại thiên tai truyền thống khác (như lũ lụt, động đất, ô nhiễm sinh giới…)
thì có thể coi Đại dịch Covid-19 như một cuộc “tiểu tận thế” hay “tận thế từng
phần”. Điều đáng lưu ý là trận đại dịch hiện nay phát tác phần lớn ở một số nước
tiền tiến và các quốc gia đang phát triển nên cũng có thể coi nó là hậu quả tất
yếu của nền văn minh khoa học-kỹ thuật; còn tại những quốc gia chậm tiến, con người lại chết chủ yếu vì những loại bệnh
khác-phi Covid, đi cùng với tình trạng suy dinh dưỡng theo kiểu chết dần chết
mòn vì nạn đói.
Tính đến hôm nay, theo các số liệu được công bố,
số người tử vong trên toàn thế giới đã lên tới 4,55 triệu trên tổng số 219 triệu
ca nhiễm. Riêng tại Việt Nam, tính chung cả 4 đợt dịch bệnh (khởi từ tháng
1.2020), số liệu công bố chính thức trong ngày 22.9.2021 đã có 17.781 người chết
trên tống số 718.963 ca nhiễm, chiếm 2,5% so với tổng số ca mắc và cao hơn 0,4%
so với tỉ lệ tử vong do Covid-19 trên toàn thế giới (2,1%). Mức lây nhiễm và tử
vong cao này đã gây nên tình trạng hoảng loạn cho toàn thể nhân dân trong nước,
vì ai cũng sợ rồi có lúc sẽ đến lượt mình đối diện với tử thần. Trong khoảng thời
gian diễn biến của Đợt IV kinh khủng, các bệnh viện đều quá tải, số ca nhiễm và
tử vong tăng lên hàng ngày, người chết nhiều không kịp hỏa táng phải bó xác chờ
mang đi trong những thùng xe đông lạnh…
Thật ra chỉ đến Đợt IV khởi đầu từ 24.4.2021 mới
đáng gọi “bùng phát”, còn cả 3 đợt trước đó chỉ diễn ra lai rai thôi, với số
người tử vong trên dưới 30, không đáng kể, thậm chí còn thấp hơn cả số tử vong
trung bình trong 2 ngày vì tai nạn giao thông trên cả nước. Cho nên có thể nói,
ở cả 3 đợt trước, đó là Việt Nam còn may mắn chưa bị vỡ trận như vài nước khác,
chứ nếu vỡ trận (như ơ Mỹ, Ấn Độ… chẳng hạn) thì nhà cầm quyền có lẽ cũng lúng
ta lúng túng y như Đợt IV đang diễn ra này thôi, chứ chẳng phải do tài năng chỉ
đạo diệt dịch của bất kỳ ông lớn nào cả. Nói ra như vậy không phải phủ nhận ai,
mà chỉ để cho thấy tự hào quá đáng về thành tích là một điều nguy hiểm.
Đến đợt dịch bệnh thứ IV lần này thì điều vừa
nói trên đã được chứng nghiệm rõ nét, cho thấy nhà cầm quyền chủ quan, không có
khả năng dự đoán tình thế nên hoàn toàn thiếu chuẩn bị, và phải đợi đến mất
trâu mới lo rào chuồng, thể hiện qua việc cho dân chúng thả cửa tập trung đông
người trong các dịp tổ chức rầm rộ bầu cử Quốc hội (đã cơ cấu sẵn người trúng cử),
thi tốt nghiệp PTTH, du lịch vui chơi lễ 30. 4 và 1.5.
Khi đại dịch bùng phát tại TP. HCM, Nhà nước mới
cho rào chuồng bằng giải pháp gắt gao hơn, tương đương với phong tỏa hoặc giới
nghiêm (thực hiện Chỉ thị 16 từ 9.7.2021), cho cách ly tập trung các ca nhiễm
(gọi là F0) và cận nhiễm (gọi là F1), song song với việc mở gấp thêm nhiều bệnh
viện dã chiến trong điều kiện thiếu cả nhân viên phục vụ lẫn thiết bị-vật tư y
tế (oxy, máy thở, ngân hàng máu…). Một trong những sai lầm nghiêm trọng tiếp
theo mà một người không thuộc giới chuyên môn cũng trông thấy rõ, đó là việc vội
vã cho chuyển công năng các bệnh viện sang tập trung chữa Covid-19, khiến cho số
bệnh nhân đang mắc các bệnh truyền thống-phi Covid bị bỏ rơi (như tim mạch, ung
thư, đột quỵ, các bệnh khác thuộc ngũ tạng…) không nhập viện được, trong khi
con số tử vong hàng năm của các loại bệnh này vốn dĩ luôn nhiều gấp trăm gấp
ngàn lần số ca bệnh Covid-19 (tính theo thời điểm cuối tháng 4.2021). Rồi nào
là cấm chợ, hạn chế lưu thông hàng hóa, với khẩu hiệu “chống dịch như chống giặc”,
“mỗi đơn vị là một pháo đài”, “mỗi người dân là một chiến sĩ”…, toàn là những
khẩu hiệu trống rỗng kiểu thời chiến rất dễ gây phản cảm. Ngôn ngữ phản ánh tư duy, nên chỉ cần nghe
cách nói, người tinh tế đã có thể đoán ra được gần đúng cách làm.
Bắt người dân “ai ở đâu ở đó” có thể là phương
pháp thử nghiệm đúng nhưng chỉ đúng trên lý thuyết chứ không đúng theo hiện thực.
Muốn ai ở đâu ở đó để phòng dịch lây lan thì người dân chấp nhận vì họ cũng sợ
chết, nhưng phải đảm bảo cung ứng miễn phí lương thực-thực phẩm tương đối đủ
cho họ (không phân biệt thành phần) trong những ngày bị phong tỏa cấm đi ra
ngoài. Thực tế cho thấy khâu cung ứng này tuy có vẻ bề ngoài cố gắng nhưng hầu
như thất bại 50-60%, dẫn tới thảm cảnh cả triệu người dân nghèo nhập cư làm
thuê ở nhà thuê lâm vào nạn thiếu đói phải kéo nhau hàng đàn hàng lũ về quê để
thực hiện “mục tiêu kép” của họ là vừa trốn dịch vừa tránh đói!
Thêm nữa việc chấp hành Chỉ thị 16, 16+ đã bị
hầu hết các tỉnh thành áp dụng một cách cực đoan cứng nhắc, theo kiểu “nội bất
xuất ngoại bất nhập”, cũng do bệnh thành tích và óc cục bộ địa phương cố hữu,
đã gây nên biết bao tình trạng lúng túng bế tắc dở khóc dở cười cho mọi thành
phần dân chúng, không thể kể xiết.
Trong khi đó mục tiêu kép vừa chống dịch vừa đảm
bảo phát triển kinh tế của Chính phủ cũng chỉ là một khẩu hiệu suông, căn bản
vì hai vế này tự chúng mâu thuẫn nhau. Cho nên thà cứ nói ưu tiên bảo vệ tính mạng
người dân thì còn có chỗ đủ lý đủ tình để được thông cảm. Để thực hiện khẩu hiệu
mục tiêu kép, người ta lại khiên cưỡng đẻ ra sáng kiến “ba tại chỗ”, cũng không
công ty xí nghiệp hãng xưởng nào làm được. Chưa nói đến ngành giáo dục cho khai
giảng năm học đầu tháng 9 dưới hình thức học online, làm như thể mọi gia đình học
sinh đều có sẵn thiết bị công nghệ cao tại nhà và biết cách sử dụng thuần thục.
Đột xuất muốn mua máy vi tính cho con em học cũng không mua được do gặp phải
“trở ngại tam trùng” (hơn cả “kép/ nhị trùng”): người nghèo vừa không có tiền vừa
không có chỗ mua và không được đi ra ngoài mua vì nạn phong tỏa! Thay vì, nếu
muốn mở cửa trường tại các vùng dịch có nguy cơ cao, Nhà nước phải cung cấp miễn
phí cho mỗi nhà ít nhất một máy vi tính, trước khi tuyên bố khai giảng…
Khởi đầu giai đoạn bùng phát (lấy mốc
27.4.2021), việc thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia Phòng chống Bệnh viêm đường hô
hấp cấp (30.1.2020, ngày 25.8.2021 kiện toàn thành Ban Chỉ đạo Quốc gia phòng,
chống dịch COVID-19 do chức thủ tướng dứng đầu) theo tôi cũng là một việc làm
có phần dư thừa trùng lắp không thật sự cần thiết. Vì như thế chẳng khác nào đẻ ra thêm một bộ
máy trung ương song song với nội các chính phủ đã có sẵn, trong đó hầu hết các
bộ trưởng, thứ trưởng cũng vừa là thành viên của Ban chỉ đạo, trong khi việc
phòng chống dịch bệnh chỉ cần giao đúng địa chỉ cho cơ quan chức năng trung
ương Bộ Y tế là đủ, từ đó triển khai nghiên cứu, định ra chiến lược/ kế hoạch với
sự tư vấn của các nhà chuyên môn dịch tễ học, y học dự phòng cùng một số liên
ngành khác. Những chức vụ cao hơn bộ trưởng chỉ nên đóng vai trò đứng sau lưng
động viên, kiểm soát, góp ý, với hai bên tả hữu là một nhóm chuyên viên y tế giỏi
làm tư vấn, một ban thư ký tổng hợp báo cáo/ soạn thảo văn bản, để sau đó chỉ cần
gật đầu nhanh chóng ban hành mệnh lệnh phổ biến ra toàn dân thi hành dựa trên
cơ sở ý kiến đề xuất của cấp bộ chuyên môn. Các nhà chính trị chỉ huy cấp cao
này chẳng cần đi đâu xa cho mệt, không khéo lại nhiễm bệnh thêm phiền mà lỡ tử
vong chưa chắc có người dân nào thương cảm.
Muốn theo dõi kỹ tình hình dịch bệnh, và nắm
chắc dân tình, các ưu và khuyết điểm trong quá trình chống dịch của ngành y tế,
họ không cần lăng xăng đi thị sát, mà chỉ cần có trong tay một máy điện thoại
thông minh (giá chừng 4-5 triệu đồng) là đủ; từ đó có thể ngồi yên một chỗ quan
sát bao quát hết các hiện tình sinh động trong cán bộ thực hiện ở các cấp và
trong dân, đã diễn ra trên phạm vi cả nước. Đây là thuật “bất hành nhi chí”
(không đi đâu mà như đã đến nơi) mà dữ liệu thu thập sẽ còn xác thực hơn gấp
trăm lần những bản báo cáo được gởi từ dưới lên, những bản báo cáo vốn chịu ảnh
hưởng thâm căn cố đế của bệnh thành tích và nạn quan liêu giấy tờ XHCN. Cũng với
chiếc máy điện thoại thông minh trong tay, các nhà lãnh đạo cấp trung ương sẽ
biết rõ các y sĩ, bác sĩ, hộ lý, lực lượng công an cảnh sát bộ đội đã làm việc
nặng nhọc thế nào, dân nghèo thiếu đói vì chưa nhận được trợ cấp gạo tiền do
Chính phủ hứa đã kêu gào ra sao, và họ đã bỏ của chạy lấy người về quê thê thảm
ra sao, cũng như một số hiện tượng tiêu cực nảy sinh trong quá trình chống dịch
(do các mạng xã hội phản ảnh)…, để kịp thời uốn nắn nhắc nhở hoạt động của các
bộ ngành liên quan. Nếu các ông vẫn cứ đi đây đi đó chống dịch như một anh cán
bộ cấp phường xã đi sát dân, rất có thể sẽ bị hiểu lầm là cũng mắc bệnh thành
tích, cố ý trình diễn để đánh bóng uy tín cá nhân hơn là thật sự vì dân vì nước.
Trái lại, nhiệm vụ của các nhà lãnh đạo cấp trung ương trước sau vẫn là tập
trung lo vấn đề ngân sách đủ để cung ứng với hiệu quả cao nhất cho kế hoạch tổng
thể, bao gồm vaccin, các loại thuốc men, thiết bị-vật tư y tế cần dùng cho các
bệnh viện, trạm y tế trên toàn quốc, theo hướng tập trung nguồn lực cho các
vùng có nguy cơ cao như TP. HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Long An…; cũng như phải
chuẩn bị đầy đủ sẵn sàng cho việc trợ cấp nạn thất nghiệp lâm thời từ việc
phong tỏa chống dịch gây nên. Nếu cứ đi lung tung chỉ đạo như đã làm, các nhà
lãnh đạo cấp trung ương còn dễ gặp phải một số tình huống khó xử, như khi phát
hiện cấp tỉnh/ thành phố, phường xã có người làm việc không vừa ý thì sinh ra bực
tức đập bàn đập ghế, gây mâu thuẫn mất đoàn kết, mà quên rằng các người lãnh đạo
cấp dưới đó với các ông cũng đồng một thể tính và nguồn xuất phát vì đều do tổ
chức lãnh đạo cấp trên chọn lựa bố trí chức vụ theo đúng quy trình, chứ chẳng
ai là người do dân trực tiếp bầu ra cả. Họ có lỗi chính là các ông lớn cũng có
lỗi, mà ai lớn hơn thì phải chịu trách nhiệm nhiều hơn.
Dịch bệnh Covid-19 là một hiện tượng mới mẻ đầu
tiên xuất hiện trên trái đất, nên cho đến nay, tính trên phạm vi toàn thế giới,
chưa ai biết một cách chắc chắn 100% bản chất cũng như cơ chế lây lan của Sars-
Covi 2, và hiện vẫn còn tồn tại không ít ý kiến bất đồng giữa các nhà khoa học.
Tình trạng lúng túng ban đầu trong việc chống dịch ở một số nước là điều có thể
hiểu được. Vì vậy không ai đòi hỏi các nhà lãnh đạo chính trị Việt Nam phải am
hiểu y khoa và biết cách phòng chống Covid-19, tuy nhiên người ta có quyền đòi
hỏi họ không được lẫn lộn giữa mệnh lệnh chính trị có tính quan liêu với lĩnh vực
chuyên môn, và yêu cầu họ phải khiêm tốn biết lắng nghe ý kiến của các nhà khoa
học. Việc Chính phủ ấn định đến ngày 15.9 TP. HCM phải kiểm soát được dịch bệnh
là một quyết định hoàn toàn chủ quan duy ý chí và đầy nét cảm tính. Ngay như việc
chống quốc nạn tham nhũng thuộc lĩnh vực nhà nghề của các nhà hoạt động chính
trị mà các ông làm mãi còn chẳng nên thân, để cho đất nước rách tầy quầy ra,
thì việc các ông tham gia trực tiếp chỉ đạo toàn quốc chống Covid-19, nếu không
hư bột hư đường mới là chuyện lạ.
Phải làm theo ý kiến và kế hoạch của giới
chuyên môn mà cơ quan chức năng đứng đầu là Bộ Y tế. Trong quá trình chống dịch vừa rồi, ngay khi
bắt đầu xuất hiện một số sai lầm (như cách ly tập trung, xét nghiệm toàn dân số…),
đã có ngay ý kiến đóng góp trung thực của một số bác sĩ, chuyên gia y tế độc lập
cả trong lẫn ngoài nước, như có thể kể các bác sĩ Phạm Hữu Thắng, Võ Xuân Sơn,
Phan Xuân Trung… (ở VN), Nguyễn Văn Tuấn (ở Úc), cùng với nhiều nhà báo, nhà
nghiên cứu khác (như Tuấn Khanh, Nguyễn Đình Bổn, Mai Bá Kiếm, Cù Mai Công, và
cả chục tác giả khác tôi không nhớ tên đủ), mỗi người đều đóng góp nhiệt tình
trên các khía cạnh chuyên môn và xã hội. Tất cả những ý kiến này cơ bản đều
chính xác, đáng được tham khảo để đề ra kế hoạch chống dịch Covid-19. Ban đầu
loạt ý kiến này, trong các giới chính quyền, có người nghe theo để tham khảo một
cách trân trọng (như trường hợp Bí thư TP. HCM viết thư hồi đáp cám ơn BS Thắng…),
nhưng nhiều người cũng phớt lờ; thậm chí dưới sự chỉ đạo của Ban Tuyên giáo
trung ương, một vài tờ báo còn đăng bài chỉ trích, đại khái cho rằng họ gây rối
khiến hoang mang dư luận này khác. Nội dung của những bài góp ý nêu trên, phần
nhiều đã được đăng tải trên các trang mạng xã hội, nên đây xin không lặp lại.
Càng về sau, khi mô hình chống dịch quan phương đã tỏ ra thất bại, người ta mới
chịu quay lại thực hành theo ý kiến của các chuyên viên và nhà báo kể trên. Đó
là chưa kể đến ý kiến đóng góp xây dựng, kể cả chỉ trích, bêu riếu, kêu gào của
những người dân thường thể hiện trong hàng trăm hàng ngàn trang facebook, video
clip được đưa ra mỗi ngày mà ta đều có thể truy cập dễ dàng. Tổng hợp lại tất cả
các loại ý kiến vừa nêu, chính quyền và ngành y tế sẽ có sẵn trong tay một tập
tập hồ sơ, một bản báo cáo đáng gọi tài nguyên/ tài sản vô giá nhưng không mất
tiền mua để làm tài liệu làm căn cứ chỉ đạo chống dịch, mà không cần phải mở đến
hàng trăm buổi họp đủ kiểu ở các cấp vừa mất thời gian vừa tốn tiền vô ích.
Tại đây, tôi xin mở một dấu ngoặc đề nghị:
Trong thời gian vừa qua, có một số người dân bị đóng phạt hoặc bị khởi tố vì họ
bức xúc viết facebook chửi nặng Nhà nước về những khuyết điểm trong quá trình
chống dịch, thì nay nên trả lại tiền phạt hoặc đình chỉ khởi tố, bởi vì một
chính quyền nếu thật sự của dân do dân vì dân thật tâm muốn cứu dân qua cơn nước
lửa trong cuộc đại nạn chung này, phải có đủ trình độ, tâm hồn, sự nhạy cảm và
tính bao dung để biết lắng nghe những tiếng nói khác, và nhận khuyết điểm về phía
mình trước. Không nên coi số ít người dân bực bội chửi bới này là “thế lực thù
địch”, trái lại luôn biết lắng nghe mọi ý kiến phát biểu đa dạng của mọi hạng
quần chúng cho dù ý kiến đó không được bùi tai. Ngay cả như Lênin là một ông cộng
sản gộc khá độc tài, thế mà cũng thường biết chú ý lắng nghe ý kiến của những
người đối lập, chịu khó đọc các sách báo của kẻ thù viết về cuộc cách mạng ở
Nga lúc đó đang gặp nhiều khó khăn, và tự nhủ: “Những người này đã giúp đỡ
chúng ta rất nhiều. Họ nhắc chúng ta chú ý đến tất cả những sai lầm và hành động
ngốc nghếch mà chúng ta mắc phải. Chúng ta phải cám ơn họ”. Ông không ưa kẻ
khác tán tụng mình hoặc thêu dệt thêm những thành tích đã đạt được ở Nga, đủ chỉ
là để tuyên truyền (xem Lênin, Về văn học nghệ thuật, NXB Văn Hoá Nghệ
Thuật, Hà Nội, 1963, tr. 114). Người xưa nói, “cuồng phu chi ngôn khả dĩ trạch
yên”, nghĩa là lời nói của kẻ khùng còn có chỗ xài được kia mà! Trái lại chúng
ta phải luôn cảnh giác trước những lời ngon ngọt có cánh kiểu tốt này tốt nọ, đặc
biệt trong lĩnh vực ngoại giao với vài nước lân cận, để tránh đưa đất nước đến
tình cảnh vong gia thất thổ lúc nào không hay.
Phải công nhận rằng, nhờ những ý kiến phản biện
từ nhiều phía đủ kiểu, chính quyền đã có sửa sai điều chỉnh sách lược chống dịch
Covid-19 theo hướng tốt hơn, như trước cách ly tập trung F0, F1, giờ cho cách
ly chăm sóc sức khỏe tại nhà; trước chặn đuổi đám dân nghèo khổ thất nghiệp
tháo chạy về quê, sau tổ chức hỗ trợ cho họ trở về trong vòng trật tự an toàn;
trước coi việc dân chở giao hũ cốt cho thân nhân người chết, hoặc chở xác người
chết đem về tỉnh chôn là có tội, giờ thấy việc làm này là có phần hữu lý vì lò
thiêu tại TP. HCM đã thật sự quá tải…
Trung thực mà nói, hầu hết các giải
pháp, chỉ thị tùy tiện của chính quyền trong quá trình chống dịch ban đầu đều
phạm sai lầm dẫn đến những hậu quả vô cùng nghiêm trọng mà không một ai đứng ra
chịu trách nhiệm cụ thể: xấp xỉ 18.000 ca tử vong, hơn 1500 trẻ em mồ côi cha mẹ, hàng trăm ngàn người dân lâm vào cảnh thất
nghiệp, đói nghèo, thiếu trợ cấp; chưa kể cũng có đến hàng trăm ngàn người khác
mắc các bệnh nền truyền thống-phi Covid không được nhập viện chữa trị, dẫn đến
bị ủ bệnh nặng thêm hoặc chết oan uổng... Đối lại với hầu hết ý kiến đóng góp,
phản ảnh đều đúng của các chuyên viên y tế và của người dân.
Đến đây, đã bắt đầu cho thấy rõ vai trò và giá
trị của xã hội dân sự, vì thế để chống dịch có hiệu quả, và tiếp tục phát triển
đất nước trong giai đoạn hậu dịch trên tất cả các phương diện của đời sống, phải
căn bản trả lại hết mọi việc về cho xã hội dân sự dưới sự điều tiết của chính
quyền vận động theo hướng dân chủ hóa và trên cơ sở một nền luật pháp minh bạch.
Thời gian qua, việc thực hiện giản cách sai
trái và cứng nhắc áp dụng trên toàn quốc đã gây nên tình trạng tắc nghẽn trong
lưu thông phân phối khiến cho nền kinh tế bị tê liệt, trong điều kiện ngân sách
nhà nước đang cạn kiệt, đời sống nhân dân đã thật sự lâm vào cảnh khốn cùng.
Hàng chục ngàn xí nghiệp trong nước phá sản, các công ty ngoại quốc rục rịch
rút khỏi để chuyển vốn đầu tư sang nước khác. Muốn khắc phục hậu quả là việc
không chút dễ dàng và phải mất thời gian lâu, vì công nhân các hãng xưởng đã bỏ
về quê trốn dịch trốn đói hết rồi. Không khéo lại khiến nước ta bị rơi vào cái
bẫy của các thế lực thù địch nào đó bên ngoài vốn đã và đang lâm le tìm mọi
cách xâm nhập mềm để đặt nước ta vào tình trạng nô lệ hóa ngày một sâu thêm sâu
nặng cả về kinh tế lẫn chính trị, với kết quả xấu cuối cùng là gì thì ai cũng
có thể đoán ra được…
Căn bản của xã hội dân sự giờ đây là chủ thể
người dân, ai cũng sợ lây bệnh sợ chết, nên tính tự giác của họ rất cao. Không
cần phải đặt quá nhiều chốt chặn một cách máy móc như đã làm trong suốt 5-6
tháng nay, nên việc dỡ bỏ các rào cản phải là một trong những ưu tiên hàng đầu
cần tiến hành gấp. Điều này không có nghĩa xả cảng một cách vô tội vạ, trái lại
thay vào đó cần tái cấu trúc lại hệ thống y tế, bình thường hóa hoạt động của tất
cả các bệnh viện để có thể thu nhận không bỏ sót bệnh nhân, với những khu đặc
trị đi cổng riêng dành riêng cho người mắc bệnh Covid-19 từ thể vừa đến nặng. Một
vài bệnh viện dã chiến chữa Covid-19 có sẵn vẫn tiếp tục duy trì, trong tương
lai gần sẽ biến thành bệnh viện chuyên khoa, được tập trung các nguồn lực từ y
- bác sĩ, hộ lý, cho đến xe cứu thương, thuốc men và các trang thiết bị-vật tư
y tế cần thiết khác. Đặc biệt chú trọng củng cố hệ thống y tế cơ sở cấp xã phường
để chuyên lo tư vấn sức khỏe và chăm sóc thuốc men cho những bệnh nhân dương
tính không triệu chứng hoặc ở thể nhẹ cách ly tại nhà.
Ngoài việc tổ chức đào tạo y-bác sĩ chuyên
khoa Covid, Chính phủ trung ương thông qua Bộ Y tế cần tăng cường công tác giáo
dục sức khỏe bằng cách in ra phát không hàng
trăm triệu tập tài liệu mỏng (từ
1 đến 4 trang) đưa đến từng hộ gia đình, hướng dẫn người dân những kiến thức cơ
bản liên quan, như cách tự xét nghiệm âm/ dương tính, cách tự chăm sóc cho trường
hợp dương tính không triệu chứng hoặc chỉ bộc phát ở thể nhẹ, nhất là biết rõ
khi nào thì người dân cần đến nhu cầu nhập viện… Những kiến thức tương tự như vậy
cũng sẽ được đưa vào sinh hoạt vài lần trong mọi nhà trường từ cấp phổ thông cơ
sở đến đại học. Chi phí cho vài công việc vừa kể sẽ chỉ tốn một ngân khoản
không đáng kể, giỏi lắm chỉ bằng số lẻ so với số chi phí người ta đã và đang
dùng một cách vô ích thậm chí có hại
cho việc xét nghiệm lặp đi lặp lại trăm phần trăm dân số.
Phải để cho báo chí (gồm cả báo giấy, báo đài,
báo điện tử) được công khai đăng đúng sự thật tình hình diễn biến của dịch bệnh,
không giấu giếm, đặc biệt đối với số ca
tử vong hàng ngày. Nếu chẳng may số tử vong cao thì việc công bố đúng sự thật sẽ
có tác dụng tích cực răn đe-giáo dục hiệu quả tốt nhất, vì người dân ai cũng sợ
chết, sẽ sợ luôn cả việc lưu thông tụ tập ngoài đường một cách tự giác mà không
cần đến các chốt chặn kiểm dịch.
Sắp tới, tiêu biểu tại TP. HCM và Bình Dương,
số ca lây nhiễm chưa thể dự đoán được nhưng số ca tử vong có cơ sẽ giảm dần,
ngoài việc sẽ tăng cường tiêm chủng vaccin, còn có lý do những người thời gian
qua bị nguy cơ cao đến mức phải chết cũng đã chết gần hết rồi! Thật là một điều
hết sức đáng ân hận mà không còn cách gì cứu vãn được!
Trước mắt tiếp tục áp dụng 5K nhưng có thể bỏ
bớt khâu khai báo y tế, rất ít tác dụng thực tế. Bãi bỏ việc cấp giấy đi đường
để tránh phiền hà cho người dân.
Cuối cùng và cũng đương nhiên là việc tiêm
vaccin miễn phí cho khoảng 75% dân số để đạt tình trạng miễn dịch cộng đồng.
Đây mới là trách nhiệm chính của một Chính phủ vì dân, cũng giao cho Bộ Y tế chủ
trì. Cho phép các bệnh viện tư nhân đủ điều kiện về thiết bị và chuyên môn được
tiêm vaccin dịch vụ có thu phí theo giá thỏa thuận. Trong quá trình thực hiện,
nếu để xảy ra những hiện tượng tiêu cực gây tổn hại cho người dân thì Bộ Y tế
phải chịu trách nhiệm cụ thể, với mức chế tài có thể cách chức hoặc bỏ tù ông bộ
trưởng trong những trường hợp sai phạm gây hậu quả nghiêm trọng do chính ông hoặc
do các cấp dưới. Nếu các bộ trưởng, thứ trưởng tỏ ra thiếu khả năng thì phải mạnh
dạn kịp thời thay người khác.
Tóm lại, theo sự trình bày và phân tích như
trên, hãy trả lại hầu hết công việc phòng chống Covid-19 về cho xã hội dân sự,
dựa trên căn bản tính tự giác của người dân, và giao lại cho các giới chuyên
môn thuộc quyền quản lý của ngành y tế. Đặc biệt chú ý tiếp thu ý kiến đóng góp
của các chuyên gia y tế độc lập cả trong lẫn ngoài nước. Loại bỏ nếp tư duy cổ
hủ và thái độ hành động bằng mệnh lệnh chỉ đạo chủ quan quan liêu duy ý chí.
Các chức vụ chính quyền từ bậc phó thủ tướng trở lên bấy giờ có thể được phân
công giám sát công việc từ xa, thỉnh thoảng mới cần đi xuống các địa phương để ủy
lạo cán bộ và động viên tinh thần làm việc, số thì giờ còn lại tập trung chăm lo những việc lớn thuộc tầm vĩ
mô, chuẩn bị ngân sách dồi dào dành cho các khoản chi tiêu trong kế hoạch tổng
thể phòng chống dịch bệnh, bao gồm việc mua vaccin, mua trang thiết bị-vật tư y
tế, chi phí trợ cấp ngoài lương cho cán bộ y tế, cũng như đảm bảo giữ đúng lời
hứa về các khoản trợ cấp dân sinh trong điều kiện chống dịch căng thẳng.
Nếu làm được như vậy để xoay chuyển tình thế
khắc phục hậu quả, những gì chính quyền lỡ sai với nhân dân trong quá trình chống
dịch thì cuối cùng cũng sẽ bị nhân dân truy cứu trách nhiệm, nhưng cho hưởng tội
với mức độ giảm khinh…
TVC
23.9.2021
(1) cf Lênin, Về văn học nghệ thuật, Nhà
xuất bản Văn Hóa Nghệ Thuật, Hà Nội, 1963, tr. 114
No comments:
Post a Comment