Đế
quốc bành trướng, đế quốc lụn bại / Phần 11: Thế giới dịch chuyển
09/10/2021
https://baotiengdan.com/2021/10/09/de-quoc-banh-truong-de-quoc-lun-bai-phan-11-the-gioi-dich-chuyen/
Tiếp theo
Phần 1: One China
Phần 2: Bài học Đài Loan
Phần 3: Empire rise and falls
Phần 4: Vài ngộ nhận
Phần 5: Nước Mỹ vĩ đại
Phần 6: Cột mốc mới
Phần 7: Hiện tượng Trump
Phần 8: Di Sản của Trump (Trump’s Legacy)
Phần 9: Thử thách mới
Phần 10: Bệnh ngu lâu
***
Thất bại của Phương Tây tại Afghanistan làm
tôi nhớ đến tiến sỹ Peter Scholl-Latour (1924-2014). Ông là một nhà báo, học giả
Đức gốc Pháp với một cuộc đời hiếm thấy. Ông từng bị Gestapo bắt giam vì muốn
đi theo du kích của tướng cộng sản Tito.
Được quân Pháp thả ra khỏi trại giam Đức, ông
đi lính lê dương sang Việt Nam. Trở về Đức ông thành phóng viên chiến trường,
có mặt tại nhiều điểm nóng trên thế giới. Sách của ông bán chạy như tôm tươi.
Riêng quyển “Cái chết trên đồng lúa” [1] viết về chiến tranh Đông Dương lần thứ
nhất đã bán được 1,3 triệu bản. Những buổi diễn thuyết của ông thường có hàng
ngàn sinh viên và học giả đến dự.
Cuối năm 2010, tại giảng đường đại học
Duisburg (Đức), ông từng tiên đoán: “Cuộc can thiệp của NATO vào Afghanistan sẽ
thất bại ê chề”. Đi xa hơn nữa, ông còn cho là “Sự thống trị da trắng đang cáo
chung” (Das Ende der weissen Weltherrschaft).
Từ thế kỷ 15 về trước, châu Âu luôn bị các đế
quốc Á châu và Trung Đông chèn ép. Quân Ba Tư, Ai cập, Tarta, Thổ Nhĩ Kỳ,
Nguyên Mông đã nhiều lần tràn ngập châu Âu. Mặc dù không bị Trung Quốc hay Ấn Độ
xâm lăng, nhưng châu Âu luôn bị chinh phục bởi hàng hóa của họ qua con đường tơ
lụa. Triết học phương Đông được các nhà thông thái ở Paris, Berlin nghiền ngẫm.
Các hoàng đế châu Âu thích xây những phòng trà kiểu Tàu hay Nhật trong vườn thượng
uyển của họ.
Vào cuối thế kỷ 15, phát triển hàng hải đã
giúp cho các nhà truyền giáo, các nhà buôn và kèm theo đó là chủ nghĩa thực dân
Âu châu mở rộng tầm ảnh hưởng. Nền văn minh thiên chúa giáo lan dần sang châu Mỹ,
châu Phi, châu Á và châu Đại dương.
Cách mạng công nghiệp đã giúp Châu Âu có pháo
hạm, có đại bác, có khinh khí cầu. Nhưng đặc biệt là máy in đã khiến họ có…
sách báo.
Sự áp đảo của châu Âu da trắng không bắt đầu từ
máy hơi nước mà từ việc truyền bá văn hóa và tư tưởng. Cứ như vậy họ truyền bá
khắp địa cầu không chỉ Chủ nghĩa tư bản, mà cả Chủ nghĩa xã hội không chỉ tư tưởng
dân chủ, nhân quyền mà cả tư tưởng chủng tộc, không chỉ chế độ tam quyền phân lập,
mà cả chủ nghĩa phát xít, chủ nghĩa vô chính phủ.
Mọi thứ của văn minh da trắng trở thành thước
đo, từ cái đẹp da thịt đến thẩm mỹ, hội họa, âm nhạc. Người Việt biết ơn ông
Alexandre De Rhodes vì đã giúp ta dùng chữ quốc ngữ để “thoát Trung”, trong khi
người Hoa bỏ rượu cao lương để tập uống bia của Đức. Người Âu không chỉ đại diện
cho văn minh, phúc lợi, họ đã gây ra hai cuộc đại chiến đẫm máu. Cuộc cách mạng
XHCN long trời lở đất của họ đã khích lệ hàng tỷ nô lệ khắp thế gian vùng lên
đòi chia lại của cải. Khi người Âu-Mỹ đã xử lý xong cuộc đấu Tư bản – Cộng sản
thì người Hoa, người Việt, người Angola, người Ethiopia… âm thầm chuyển bài, bắt
chước kẻ thắng cuộc.
Từ đó bản đồ chính tri thế giới chuyển dịch.
Những gì xảy ra ở Mỹ tôi nêu ở bài trước chứng tỏ đế quốc này đã mệt mỏi, đang
từ bỏ dần vai trò lãnh đạo của nó.
Châu Âu vốn là quê hương của các đế quốc. Những
đế quốc nhỏ từ Makedonia, Áo, Hung, Thụy Điển, Ba Lan đến Latvia nay chỉ còn nuối
tiếc quá khứ huy hoàng. Các trùm đế quốc già cỗi: Anh, Pháp, Đức, Nga, Tây Ban
Nha, Bồ Đào Nha đều đã rụng hết lông. Các cường quốc này nếu đứng riêng bên các
thuộc địa cũ như Trung Quốc, Ấn Độ hay Indonesia sẽ chỉ là cái đinh. Vì vậy họ
liên kết với nhau thành liên minh EU, hy vọng có trọng lượng trên trường quốc tế.
Nhưng 27 ông bà ích kỷ này chỉ định góp gạo thổi cơm chung. Nhiều kẻ chỉ thích
lấy đồ trong cái nồi chung đem về nhà, không chịu góp gì hết. Đã thế mấy ông
Hung, Tiệp, Ý, Hi-Lạp toàn bán cá độ cho đối phương. Ba-Lan thì chỉ thích tiền
của EU, trong khi chửi bọn cấp tiền cho mình như hát hay. Nội tình của EU sau
Brexit khá rối ren.
Thực ra sự vô địch của người Âu bắt đầu lung
lay từ 1905, khi Nhật Bản đánh chìm hạm đội Nga ở biển Hoàng Hải và 36 năm sau
tàn phá Trân Châu Cảng của Mỹ. Sự trỗi dậy của Nhật Bản trong những năm 1970
khiến Âu Mỹ lo ngại “Nạn Da Vàng” sẽ đè bẹp họ. Điều đó đã không xảy ra. Cho đến
khi Trung Quốc trỗi dậy.
Việc Trung Quốc đang vươn lên thành siêu cường
là một thực tế khách quan. Dù phương Tây có cảnh giác hay không thì chỉ là vấn
đề thời gian. Napoleon đã biết điều này gần ba thế kỷ trước.
Thách thức lớn nhất của Trung Quốc không phải
là tổng sản lượng hàng hóa hay sức mua khổng lồ, mà là mô hình. Nếu như tự do, dân chủ kết hợp với
công nghiệp hóa đã thúc đẩy phương Tây phát triển hai thế kỷ liên tục, thì độc
tài, đàn áp kết hợp với công nghiệp hóa đã đưa Trung Quốc đi lên trong vòng 40
năm qua.
Chế độ độc tài có thể bỏ mặc số phận của hàng
triệu người để san bằng các khu dân cư, có thể bất chấp mọi quyền riêng tư của
công dân để giành uy thế về trí tuệ nhân tạo, có thể khóa chặt dân chúng sau
các hàng rào sắt để chống dịch, có thể sử dụng mạng người sống để tạo ra các
thành tựu y học… Kể ra không hết tội ác.
Điều nguy hiểm nhất ở mô hình này là nó hấp dẫn
nhiều người. Không vô lý mà ở các nước ôn hòa như Brazil nay Philippines, người
ta cũng thèm thuồng nhìn về Bắc Kinh. Một loạt các đế quốc nhỏ theo mô hình này
đang ra đời, xáo trộn bàn cờ thế giới. Tiểu quốc Qatar bé nhỏ chưa tới 3 triệu
dân nhưng đang thao túng bàn cờ chính trị Trung Đông là một ví dụ.
Mặc dù là một trí thức lớn lên và tốt nghiệp ở
Anh, Hamad al Thani, ông chủ duy nhất của Qatar đã dùng chế độ độc tài phong kiến
hà khắc để phát triển xứ sở thành một cường quốc, có ảnh hưởng lớn đến các cuộc
xung đột ở Syria, Lybia, Yemen, Libanon, Israel. Ở Afghanistan không có Qatar
thì chẳng việc gì chạy được. Đài truyền hình Al Jazeera của dòng họ Thani hiện
là một trong ba mạng tin tức (News Network) lớn nhất thế giới, bên cạnh BBC và
CNN. Cơ quan Qatar Space Agency đang lập kế hoạch đưa người lên mặt trăng [2].
Thành công kinh tế của Qatar được trả bằng mồ
hôi và máu của rất nhiều lao động nhập cư, nhưng đang đưa nó đến vinh quang qua
hàng loạt các giải vô đich thế giới, bất chấp mọi cáo buộc của giới nhân quyền.
World cup bóng ném 2015, Vô địch điền kinh thế giới 2019, đua xe F1 2021 và
World cup bóng đá 2022 là những phần thưởng bẩn thỉu mà Qatar được hưởng. Qatar là một Mini-China, chỉ cần
thay Tập bằng Al Thani, thay đảng bằng vương triều.
Ấn Độ, Iran, Thổ Nhĩ Kỳ, Saudi, Brazil… cũng
đang trở thành các cường quốc khu vực, chia sẻ quyền lực với phương Tây. Đó
chính hệ quả phát triển dân số, chẳng có gì đáng ngạc nhiên. Chỉ ngạc nhiên khi
ai đó không lựa chọn mô hình ưu việt của dân chủ, tự do tây phương.
Người ta cố tình không hiểu rằng: Trong sự
phát triển ngoạn mục của Trung Quốc chứa đựng rất nhiều yếu tố diệt vong. Tôi
đã viết nhiều về những xung đột và bất cập trong mô hình Trung Quốc. Từ mâu thuẫn
giàu nghèo, mâu thuẫn dân tộc, tôn giáo, mâu thuẫn về phân chia quyền lực của
các tập đoàn, mọi việc đều được giải quyết bằng bạo lực, đàn áp. Những gì Tập
đang làm hiện nay với giới doanh nghiệp, văn nghệ sỹ Trung Quốc xem ra có vẻ tập
trung sức mạnh vào chế độ,
nhưng về lâu về dài sẽ buộc giới tinh hoa phản
kháng. Sùng bái cá nhân là một đặc tính của người Trung Quốc, nhưng trong thời
đại thông tin, cạnh tranh, nó sẽ tạo ra xung đột trong nội bộ đảng.
Xung đột nội bộ sẽ là chất nổ phá tan đế chế.
Trung Quốc hiện chỉ đang quay lại vị trí siêu cường mà nó từng mất. Trong lịch
sử, đế chế Trung Hoa đã nhiều lần chìm đắm. Thậm chí người Hán từng mất nước
vào tay Nguyên Mông, Mãn Châu và phương Tây.
Mô hình phát triển của chế độ độc tài có thể
đem lại những lợi thế trước mắt. Nhưng về lâu về dài, nền dân chủ vẫn có sức sống
hơn, cho dù bị thách thức.
Người Việt vốn ghét Trung Quốc nên mọi tội vạ
trên đời đều đổ cho “Tàu”. Mua đồ cũ về xài không được cũng là tội của Tàu. Nhắm
mắt sản xuất nông sản cho Trung Quốc, khi không bán được cũng tại “Tàu thâm”. Ấy
vậy mà người ta học Tàu từ cách chống dịch đến cách mắc dịch. Sợ và ghét Tàu
khiến người ta mâu thuẫn. Khen Trump đánh Tàu sắp chết, nhưng đổ tội Tàu mua hết
cả nước Mỹ, từ đảng Cộng hòa, quan tòa đến báo chí khiến Trump thua…
Nhận thức được sự phát triển của Trung Quốc và
những dịch chuyển toàn cầu sẽ giúp người ta tỉnh táo. Cách duy nhất để không bị
ăn hiếp là xây dựng một quốc gia cường thịnh, tự do và nhân đạo. Đó là điều
Trung Quốc không có.
Học theo họ thì Việt Nam luôn là tay học trò tồi.
_____
[1] https://www.lovelybooks.de/autor/Peter-Scholl–Latour-/Der-Tod-im-Reisfeld-1006313810-w/
[2] https://qasa.qa/index.html
No comments:
Post a Comment