Án
lệ COVID-19: Sinh viên Mỹ kiện trường đại học vì bắt buộc tiêm chủng
Võ Văn Quản - Luật
Khoa
08 Oct 2021
Vì sao tòa bác đơn
kiện của họ?
.
Đồ họa: Luật Khoa/Canva. Ảnh: BuzzFeed.
*
Lời
tòa soạn: Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 tiếp tục là nỗi
ám ảnh của người dân khắp thế giới, các hệ thống pháp luật theo mô hình dân luật
(civil law) cho thấy nhiều hạn chế. Với đặc thù ban hành văn bản quy phạm pháp
luật thông qua cơ quan đại diện dân cử và cần thời gian chuẩn bị dài hơi, các hệ
thống dân luật đang thiếu những va chạm cần thiết với thực tế, tính cho đến
nay.
Việc tham khảo án lệ liên quan đến COVID-19 tại nhiều
quốc gia trên thế giới sẽ giúp chúng ta phần nào hiểu thêm các tranh chấp pháp
lý phổ biến trong đại dịch và cách vận dụng các nguyên tắc pháp luật để cân nhắc
giải quyết chúng trong tương lai.
Mời quý bạn đọc theo dõi loạt bài "Án lệ
COVID-19 và những thảo luận pháp luật đáng chú ý”. Trong bài đầu tiên, chúng ta
sẽ bàn về vấn đề tiêm chủng bắt buộc.
*
Cách đây không lâu, Luật Khoa đã có một bài viết khá chi tiết về quy định bắt buộc tiêm chủng và nền
tảng pháp lý của nó qua các án lệ Âu - Mỹ. [1] Hiện nay, với phong trào chống
vaccine ngày càng mạnh mẽ trên thế giới (kể cả ở Việt Nam), liệu các cuộc xung
đột mới có tạo nên thêm những thảo luận pháp lý đáng kể?
Hệ thống tòa cấp cao của Liên bang Hoa Kỳ đã
có những án lệ đầu tiên xoay quanh việc có thể bắt buộc người dân tiêm chủng
hay không. Vụ Ryan Klaassen et al., v. Trustees of Indiana University của
Tòa Liên bang Khu vực Bảy (United States Court of Appeals for the Seventh
Circuit) là một trong số đó.
Trong vụ việc này, một nhóm sinh viên khởi kiện
trường Đại học Indiana vì cho rằng việc yêu cầu sinh viên tiêm vaccine trước
khi tựu trường là vi phạm Điều 14 Hiến pháp Hoa Kỳ về chuẩn mực tố tụng,
hay chuẩn mực thủ tục (due process). Trong quyết định được công bố mới đây (ngày 2/8/2021), Tòa Khu vực
Bảy đã bác đơn kiện. [2]
Các thẩm phán xem xét vụ việc cho rằng tranh
chấp giữa tám sinh viên và trường Đại học Indiana dễ phân xử hơn so với án lệ Jacobson
v. Massachusetts (1905), trong đó Tối cao Pháp viện chấp thuận quyết định bắt
buộc tiêm vaccine phòng bệnh đậu mùa của chính quyền bang Massachusetts.
Lý do là trong vụ Jacobson, yêu cầu bắt buộc
tiêm chủng của chính quyền bang Massachusetts không có ngoại lệ cho người trưởng
thành, còn chính sách của trường Indiana không chỉ cho phép các cá nhân không
tiêm chủng vì lý do sức khỏe, mà còn chấp nhận lý do tôn giáo.
https://www.luatkhoa.org/wp-content/uploads/2021/10/indiana-1.jpg
Quy định tiêm chủng
bắt buộc của Đại học Indiana gây tranh cãi, nhưng tòa án Hoa Kỳ đứng về phía họ.
Ảnh: Lee Klafczynski for The New York Times.
Các thẩm phán ghi nhận rằng, với những trường
hợp này, trường Indiana có bắt buộc họ phải mang khẩu trang trong khuôn viên
trường và tham gia vào các buổi xét nghiệm bắt buộc mỗi hai tuần. Tòa cho rằng
những quy định này không hề có bất kỳ trở ngại hiến pháp nào (not
constitutionally problematic).
Các thẩm phán của Tòa Khu vực Bảy cũng nói
thêm, trong vụ Jacobson, tranh cãi tiếp diễn là do quy định bắt buộc của tiểu
bang được áp dụng với tất cả người trưởng thành với thẩm quyền vũ lực. Còn đối
với Đại học Indiana, họ chỉ đặt ra quy định cho những ai muốn tham gia học tập
tại trường đại học này mà thôi. Theo các thẩm phán, hiện tại, Hoa Kỳ vẫn có rất
nhiều trường đại học không đưa ra các biện pháp phòng chống dịch bắt buộc, và
nguyên đơn còn rất nhiều cơ hội học tập khác.
Một lập luận pháp lý khá “chợ búa” nhưng thú vị
của Tòa là liên hệ giữa quyền bất khả xâm phạm thân thể (bodily integrity) và
quyền tài sản. Các thẩm phán nhận định, nếu sinh viên đã phải từ bỏ quyền tài sản
của mình để được theo học tại một trường đại học (ý nói học phí), việc nhà trường
đưa ra một số can thiệp nhất định đến quyền bất khả xâm phạm thân thể cũng chỉ
là một điều kiện khác cho việc tham gia học tập mà thôi. Người viết không đánh
giá cao luận điểm này, nhưng nó rất đáng lưu ý.
Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ đã từ chối thụ lý kháng cáo của nguyên đơn vào cuối tháng
8/2021, đồng nghĩa với việc củng cố và mở rộng thẩm quyền và các lý luận bảo vệ
án lệ Jacobson từ một thế kỷ trước. [3]
Những lý luận của Tòa Khu vực Bảy cũng rất
đáng tham khảo khi chúng ta chuẩn bị mở lại các hoạt động kinh tế. Chẳng hạn,
thay vì đưa ra quy định cứng nhắc bắt buộc tiêm chủng, chính quyền có thể tạo
điều kiện để cá nhân, tổ chức lựa chọn theo tình hình sức khỏe hay niềm tin tôn
giáo của họ, đồng thời áp dụng các yêu cầu y tế bắt buộc khác.
Chú thích
1. Võ Văn Quản (2021, August 13). Có
thể bắt buộc người dân tiêm vaccine không? Luật Khoa Tạp Chí. https://www.luatkhoa.org/2021/08/co-the-bat-buoc-nguoi-dan-tiem-vaccine-khong/
2. Ryan Klaassen et al., v. Trustees
of Indiana University, In the United States Court of Appeals For the
Seventh Circuit https://media.ca7.uscourts.gov/cgi-bin/rssExec.pl?Submit=Display&Path=Y2021/D08-02/C:21-2326:J:Easterbrook:aut:T:op:N:2741753:S:0
3. Liptak, A. (2021, August 13). Supreme
Court Won’t Block Indiana University’s Vaccine Mandate. The New York Times.
https://www.nytimes.com/2021/08/12/us/supreme-court-indiana-university-covid-vaccine-mandate.html
No comments:
Post a Comment