October 18, 2019
Ngày Thứ Ba tuần trước, Đại Tá Myles B. Caggins III,
phát ngôn viên quân đội Mỹ và đồng minh (trên nguyên tắc có 22 nước) ở miền Bắc
Syria, gửi đi một thông điệp “Tweet”: “Chúng ta rút khỏi Manbij.” Manbij, cùng
với Tal Tamr, Tabqa và Kobani là những thị xã quân Kurd từng làm chủ. Nay quân
Kurd cũng rút đi hết, khi quân Thổ Nhĩ Kỳ tiến qua biên giới.
Cũng trong ngày Thứ Ba, hãng thông tấn Anna News của
Nga phát hình một đoạn video mời khán giả đi một vòng trong thị xã Manbij. Họ tới
thăm căn cứ quân Mỹ đã bỏ, với những bề chứa nước trên cao, các đài viễn thông
và các căn lều bỏ trống.
Phóng viên Anna chiếu cảnh một văn phòng quân Mỹ để
lại, với những sợi dây cáp (cable) từ trên trần thả xuống; trên bàn giấy còn
cái máy dẫn “router” cho mạng wifi; mấy gói thức ăn cho chó mèo. Qua khu nhà
ăn, còn chất đầy những hộp “cereal,” nhiều gói bánh bagel, và bốn cái tủ lạnh đầy
nước ngọt và nước trái cây. Phóng viên người Nga bình phẩm: “Coi quân Mỹ đã
trang bị doanh trại của họ như thế nào. Họ tưởng sẽ đóng quân lâu dài.” Đoạn
video kết luận bằng tiếng Nga: “Manbij bây giờ thuộc quân ta!”
Trong năm năm qua, Mỹ đã hỗ trợ quân Kurd đạt được
những thành quả lớn mà không tốn mất bao nhiêu sinh mạng người Mỹ.
Khi tổng thống Mỹ rút một trăm quân ra khỏi miền Bắc
Syria ngày 6 Tháng Mười, cán cân lực lượng hoàn toàn thay đổi.
Từ năm 2012, dân Kurd sống trong nước Syria đã thành
lập một khu tự trị ở miền Bắc, hai bên bờ sông Euphrates. Họ thành lập đoàn
quân Tự Vệ Nhân Dân Kurd (YPG) chống chính quyền của nhà độc tài Bashar al
Assad. Họ thâu nhận cả các toán dân quân gốc Ả Rập theo Hồi Giáo Sun Ni và gốc
người Assyrian theo Thiên Chúa Giáo đang nổi dậy. Tổng cộng 100,000 quân tập hợp
dưới bóng cờ một tổ chức chính trị, Lực Lượng Dân Chủ Syria (SDF) do người Kurd
cầm đầu.
Quân Kurd được không quân Mỹ yểm trợ đã đánh chiếm
những thành phố căn cứ của quân khủng bố. Hơn 10,000 chiến sĩ đã hy sinh nhưng
họ đã đánh bại ISIS, là một lực lượng nổi lên với mục đích ban đầu là lật đổ
chính quyền Assad. Quân Kurd đã làm chủ cả miền Bắc, bằng một phần tư lãnh thổ
Syria, tại mỗi nơi họ lập ra chính quyền mới. Và họ bắt giữ hàng chục ngàn quân
khủng bố ISIS cùng với thân nhân.
Trong khi đó, Nga và Iran cố bảo vệ chế độ độc tài của
Assad, vốn là một nhóm thiểu số ở Syria theo phái Shia. Đa số dân Syria theo
phái Sun Ni nổi lên tính lật đổ Assad từ năm 2011, gây nên cuộc nội chiến rất
nhiều phe; Mỹ, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ cùng tham dự.
Bỗng chốc, quân Mỹ rút đi, Thổ Nhĩ Kỳ đưa quân vào lập
một “vòng đai an toàn 30km” để tiễu trừ quân Kurd, lấy cớ họ giúp lực lượng PKK
của người Kurd trong nước Thổ chống chính quyền. Quân Kurd phải rút lui, 150
ngàn thường dân Kurd chạy theo. Trong thế đường cùng, người Kurd phải nhờ Nga đứng
trung gian, bắt tay với Bashar al-Assad; nhờ đem quân tới ngăn đường quân Thổ.
Cùng với đám lính của Assad, quân Nga tiến vào các
doanh trại cũ của Mỹ. Không quân Nga thay thế Mỹ làm chủ bầu trời Bắc Syria; đã
thiết lập một “Vùng không oanh kích” để ngăn không cho máy bay Thổ Nhĩ Kỳ đánh
quân Kurd. Quân cảnh Nga đang tuần tiễu trong vùng biên giới Thổ Nhĩ Kỳ và
Syria. Lực lượng Nga ngăn cách các đám quân Thổ Nhĩ Kỳ, quân Kurd và những nhóm
dân quân người Syria, có nhóm theo Assad, có nhóm theo Thổ Nhĩ Kỳ, có nhóm từng
do quân Mỹ thành lập và viện trợ. Trước đây, quân Mỹ đóng vai trò này.
Người Kurd chịu thua thiệt nhất. Thỏa hiệp với Assad
khiến họ phải từ bỏ ý định lập một vùng tự trị mà họ vẫn ao ước. Lực lượng SDF
bị giải tán. Quân sĩ Kurd từ nay được sáp nhập vào quân đoàn số 5 của Assad, dưới
sự chỉ huy của người Nga. Quân đội và chính quyền Syria từ mấy năm qua đã chịu
cho Nga “bảo hộ.” Một phóng viên báo Wall Street Journal, Jonathan Spyer, kể lại
ông đã chứng kiến cảnh người Nga, quân và dân sự, sống ở thủ đô Damascus như là
trong một thuộc địa. Chính quyền địa phương không dám dụng tới họ, và quân đội
của Assad hiện nay do người Nga thao túng.
Cuộc nội chiến tám năm tại Syria sắp kết thúc. Nga
đang thay thế Mỹ đóng vai trò trọng tài giữa các thế lực trong nước Syria và
trong cả vùng Trung Đông.
Chỉ đem một ít quân thuộc Lực Lượng Đặc Biệt và máy
bay tới Syria từ năm 2015, với một món đầu tư rất nhỏ nhưng lời rất lớn. Nhờ
Nga và Iran giúp nên Assad đang dần dần làm chủ cả nước Syria, tái lập chế độ độc
tài từ thời ông bố truyền lại.
Từ nay Putin đóng vai trọng tài cho cả miền Trung
Đông. Bất cứ giải pháp tái lập hòa bình nào ở Syria đều phải do Nga đứng chủ
trì. Putin đang chứng tỏ cho thế giới Ả Rập thấy Nga là nước bạn trung thành và
an toàn nhất. Putin chỉ tốn một ít bom đạn, bây giờ tất cả các con đường đi tới
Syria phải đi qua Điện Kremlin!
Vladimir Putin còn một mục tiêu rộng lớn hơn nữa:
Kéo Thổ Nhĩ Kỳ tách xa Minh Ước NATO và làm bạn với Nga. Hành động tiến quân Thổ
qua biên giới của ông Recep Tayyip Erdogan, ngay sau khi quân Mỹ rút, đã tạo cơ
hội cho Putin đưa máy bay tới làm chủ bầu trời Bắc Syria, với lý do chính đáng!
Nga sẽ nước duy nhất để đóng vai trung gian nếu quân Thổ Nhĩ Kỳ và quân Syria của
Assad đụng nhau trong vùng phía Đông sông Euphrates.
Nga là lực lượng duy nhất có thể ngăn chặn tham vọng
của Thổ Nhĩ Kỳ muốn diệt trừ quân Kurd ở Syria để họ không thể giúp người Kurd
vùng lên ở nước Thổ. Putin sẽ dùng thế cờ này để trao đổi với Erdogan, lôi kéo
Thổ Nhĩ Kỳ xa dần NATO và liên kết với Nga.
Các quốc gia khác trong vùng cũng nhìn thấy thế cờ
đang thay đổi.
Ngày Thứ Ba trước, trong khi Mỹ đang rút quân thì
Putin chính thức thăm viếng các vương quốc Ả Rập Thống Nhất (United Arab
Emirates) sau khi đã tới bắt tay các ông hoàng ở Saudi Arabia – cả hai vốn là đồng
minh lâu đời của Mỹ và nay đang lo có ngày cũng sẽ bị bỏ rơi.
Ông hoàng Mohammed bin Zayed, người đang nắm quyền tại
các nước Emirates, đã nói với ông Putin một câu (không khác gì Lê Duẩn nói ngày
xưa): “Tôi nghĩ nước Nga như là quê hương thứ hai của tôi” và nhấn mạnh thêm,
“Chúng ta kết nối bằng một mối quan hệ chiến lược sâu bền.”
Giáo chủ Ali Khamenei, lãnh tụ tối cao của Iran chắc
hài lòng. Quân Mỹ rút khỏi Syria rồi thì giấc mộng lập một “Vòng đai Shia” từ
Tehran đến bờ Địa Trung Hải sẽ dễ thực hiện hơn. Iran đã lập những đạo quân
giúp Assad trong cuộc nội chiến, do các tướng lãnh Iran chỉ huy. Những nhóm
này, cùng với lực lượng Hezbollah từ Lebanon đã tiến sang, sẽ là mối đe dọa thường
trực cho vùng Golan Heights đang do Israel chiếm đóng.
Nhật báo The Wall Street Journal nghe ngóng ở
Jerusalem cho biết rằng chính phủ Israel không được báo trước về hành động rút quân
của Mỹ. Tờ báo Yedioth Ahronoth tại thủ đô Israel, bình luận rằng, “Tổng Thống Trump bỏ rơi một đồng
minh ‘không chớp mắt’ và có thể lần tới sẽ là Israel.” Tờ báo viết, “Thế cân bằng lực lượng ở
Trung Đông dựa trên một mạng lưới tế nhị bao gồm các hỗ trợ, áp lực, thỏa hiệp
cũng như hiểu ngầm – và ông Trump đang làm cho cả mạng lưới đó vỡ ra.”
Ông Amos Yadlin, cựu giám đốc tình báo quân sự
Israel, nhận xét: “Xưa nay nước Mỹ đóng
vai siêu cường trong vùng Trung Đông. Nếu Mỹ rút đi, những thế lực như Iran,
ông Bashar al-Assad, hay quân Hezbolla sẽ được tự do hành động. Tất cả đều là
thù nghịch của chúng ta.”
Trước đây Israel từng nhiều lần bí mật tấn công ngắn
vào Syria không cho Iran chuyển vũ khí và xây dựng hạ tầng cơ sở trong vùng
giáp với Israel. Khi quân Mỹ rút hết, nếu Israel muốn tiếp tục hành động tự vệ
đó, chắc họ sẽ phải xin phép Vladimir Putin trước.
Một lực lượng có thể sẽ gây trở ngại cho việc bành
trướng ảnh hưởng của Nga trong nước Syria và cả vùng Trung Đông là những tàn
quân ISIS đang ẩn náu, nếu họ có cơ hội tái xuất hiện ở miền Bắc Syria, sau khi
quân Kurd bỏ đi. Trước khi rút quân, chính phủ Mỹ đã yêu cầu người Kurd chuyển
giao một số tù binh là lãnh tụ quan trọng của ISIS, nhưng không có kế hoạch nào
để chuyển giao số tù còn lại cho ai cả.
Trại tù giam nhiều quân ISIS nhất do người Kurd quản
trị lại không nằm trong vòng đai mà Thổ Nhĩ Kỳ muốn thành lập, cho nên họ không
chịu trách nhiệm. Hàng ngàn tù binh đã chạy trốn khi lính gác người Kurd bận lo
chống quân Thổ và di tản. Nếu lực lượng ISIS ngóc đầu sống lại thì Bashar
al-Assad và Vladimir Putin sẽ lo lấy, không chắc Thổ Nhĩ Kỳ và người Kurd sẽ
nhúng tay vào. (Ngô Nhân Dụng)
No comments:
Post a Comment