Thanh
Hà – RFI
Đăng ngày 24-10-2019
Đang
phải thi hành bản án chung thân vì tội đòi ly khai, giáo sư kinh tế người Duy
Ngô Nhĩ, Ilham Tohti ngày 24/10/2019 vừa được Nghị Viện Châu Âu trao tặng giải
thưởng nhân quyền Sakharov 2019. Liên Hiệp Châu Âu kêu gọi Bắc Kinh trả tự do
ngay tức khắc cho nhà trí thức này.
Chủ tịch Nghị Viện Châu Âu David Sassoli nhấn mạnh :
ông Ilham Tohti là nhà trí thức đã "đóng góp rất nhiều để tạo nhịp cầu
giữa cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ và người Hán hiểu rõ nhau hơn". Ông
là một "tiếng nói ôn hòa, là người chủ trương hòa giải" nhưng
lại bị giam giữ trong nhà tù Trung Quốc một cách bất công từ năm 2014.
Giữa những năm 2000, giáo sư Ilham Tohti lập ra
trang mạng Uighur Online, cho công bố những bài viết bằng tiếng Hán và Duy Ngô
Nhĩ liên quan đến các chủ đề nhậy cảm trong xã hội. Ông mạnh dạn bày tỏ lập trường
phải duy trì hai ngôn ngữ này cùng lúc tại vùng Tân Cương, chỉ trích chính sách
kinh tế của Bắc Kinh đối với vùng tự trị này.
Tư pháp Trung Quốc cáo buộc ông quảng bá các tư tưởng
ly khai, khuyến khích sinh viên tham gia một tổ chức Hồi giáo cực đoan và đòi độc
lập cho Tân Cương. Ngay từ đầu tháng 10, khi hay tin ông Ilham Tohti được đề cử
trao giải Sakharov, Bắc Kinh đã chỉ trích Liên Hiệp Châu Âu "ủng hộ khủng
bố".
Cuối tháng 9/2019 giáo sư người Duy Ngô Nhĩ này đã
được trao tặng giải thưởng Vaclav Havel của Hội Đồng châu Âu. Giải thưởng này
vinh danh những nhà đấu tranh vì dân chủ và nhân quyền.
-------------------------------
Đàn Chim Việt (Theo Washington Post)
24/10/2019
Liên
minh châu Âu hôm thứ Năm đã trao giải thưởng nhân quyền cao nhất của liên minh
cho ông Ilham Tohti
, một trí thức người Duy Ngô Nhĩ đang ngồi tù, một động thái nhằm chỉ trích gay
gắt việc Trung Quốc ngược đãi người dân tộc
thiểu số, và có thể khiến Bắc Kinh nổi giận.
Nhà hoạt động Ilham Tohti vừa được EU trao giải. Ảnh
euronews
Tohti, một nhà kinh tế ủng hộ quyền tự trị nhiều hơn
cho người Duy Ngô Nhĩ ở tỉnh Tân Cương miền tây Trung Quốc, đã bị kết án tù
chung thân vào năm 2014 về tội đòi ly khai. Từ nhiều năm qua, ông đã chỉ trích
các hạn chế của chính phủ Trung Quốc đối với văn hóa Duy Ngô Nhĩ và kêu gọi người
Hán đối thoại với người cùng sắc tộc với ông.
Trong một thông báo công bố Giải thưởng Sakharov về
Tự do Tư tưởng năm 2019, Chủ tịch Nghị viện Châu Âu David Sassoli đã gọi ông
Tohti là “một tiếng nói ôn hòa và hòa giải” và lưu ý rằng Trung Quốc đã cầm giữ
hơn 1 triệu người Duy Ngô Nhĩ trong các trại giam từ năm 2017.
“Khi trao giải thưởng này, chúng tôi rất mong chính
phủ Trung Quốc trả tự do cho Tohti và chúng tôi kêu gọi Trung Quốc tôn trọng
các quyền của người thiểu số,” theo ông Sassoli.
Giải thưởng có nhiều chắc chắn sẽ gây phẫn nộ tại Bắc
Kinh, nơi đã từng phản
ứng dữ dội khi các tổ chức quốc tế vinh danh những người bất đồng chính kiến
Trung Quốc bằng các giải thưởng nhân quyền.
Trung Quốc đã trừng phạt Na Uy bằng những biện pháp
không chính thức, kéo dài nhiều năm, bằng cách hạn chế nhập khẩu cá hồi và hạn
chế cấp thị thực sau khi ủy ban của Na Uy trao giải Nobel Hòa bình năm 2010 cho
nhà văn Lưu Hiểu Ba,
nhân vật bất đồng chính kiến đã chết trong nhà giam Trung Quốc năm 2017.
Trong năm qua, Bắc Kinh đã gặp chỉ trích của phương
Tây về mạng lưới nhà giam ở Tân Cương, mạng lưới mà Trung Quốc nói rằng họ lập
ra để hòa nhập văn hóa và dạy nghề cho người Duy Ngô Nhĩ theo đạo Hồi.
Mặc dù trong quá khứ, Tân Cương đã xảy ra nhiều vụ nổ
và bạo động của phe Duy Ngô Nhĩ đòi ly khai, nhưng các nhóm hoạt động nhân quyền
quốc tế nói rằng mạng lưới nhà giam của Trung Quốc không tương xứng với mối đe
dọa và có thể gọi đây là một nỗ lực to lớn nhằm xóa bỏ tôn giáo và văn hóa của
hơn 10 triệu người Duy Ngô Nhĩ tại Tân Cương.
Hồi đầu tháng này, khi ông Tohti được đề cử giải thưởng,
phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sáng đã tố giác ông là “một kẻ
đòi ly khai và ủng hộ khủng bố cực đoan,” một người tuyển mộ sinh viên ông đang
dạy trở thành chiến binh khủng bố.
Phát ngôn viên Cảnh Sáng còn gọi sự đề cử Tohti cho
Giải thưởng Sakharov của Nghị viện Châu Âu là “một sự xúc phạm và một trò hề về
nhân quyền.”
Giải thưởng Sakharov được đặt theo tên của nhà bất đồng
chính kiến Nga Andrei Sakharov đã qua đời, từng được hệ thống
Xô Viết biểu dương là một sao bắc đẩu của ngành vật lý, trước khi ông trở thành
một trong những nhà phê phán XHCN dữ dằn nhất và là một nhà vận động nhân quyền
kiên trì.
Những người từng được trao giải thưởng Sakharov gồm
có: nhà lãnh đạo Nam Phi Nelson Mandela, nhà vận động quyền phụ nữ Malala
Yousafzai người Pakistan, và nhà làm phim người Ukraine Oleg Sentsov.
Kể từ khi thành lập vào năm 1988, giải thưởng đã được
trao hai lần cho công dân Trung Quốc: Hồ Giai, vào năm 2008 và Ngụy Kinh Sinh,
vào năm 1996. Cả hai đều là các nhà hoạt động dân chủ kỳ cựu.
Ông Hồ Giai vẫn còn bị quản chế sau khi ở tù ra, còn
Ngụy Kinh Sinh đã định cư tại Mỹ.
Trong một tin nhắn gửi tới báo Washington Post vào tối
thứ Năm, ông Hồ Giai nói rằng ông đã từng ủng hộ ông Tohti cho Giải thưởng
Sakharov vào năm 2016 – trước khi Trung Quốc đẩy mạnh chương trình giam giữ ở
Tân Cương – nhưng Tohti đã không được chọn.
“Kể từ đó, tình trạng của người Duy Ngô Nhĩ đã vượt tầm kiểm soát, trông giống
như người Do Thái ở châu Âu trong qua lịch sử,” ông Hồ Giai viết. “Điều này cuối
cùng khiến cả thế giới không còn lựa chọn nào khác ngoài việc lên tiếng.”
---------------------------
VOA Tiếng Việt
24/10/2019
Nghị
viện châu Âu hôm 24/10 đã trao giải thưởng thường niên về nhân quyền cho ông
Ilham Tohti, Reuters dẫn lời Chủ tịch David Sassoli cho biết.
Ông Ilham Tohti.
Hãng tin Anh nói rằng đây là một cú giáng đối với
Trung Quốc, nơi nhà hoạt động Uighur đang thụ án tù chung thân về tội ly khai.
Ông Tohti, một giáo sư kinh tế và một nhà hoạt động
thúc đẩy nhân quyền của người Uighur, đã bị giam giữ kể từ năm 2014.
Nghị viện châu Âu chọn trao giải cho ông vì nỗ lực
“thúc đẩy đối thoại” giữa người dân Trung Quốc và các tín đồ Hồi giáo thiểu số
sống chủ yếu ở vùng Tân Cương ở phía tây Trung Quốc.
Theo Reuters, giải thưởng này đã khiến Trung Quốc phản
ứng đầy giận dữ.
“Chúng tôi không biết gì về giải thưởng được đề cập.
Điều chúng tôi biết, đó là Ilham là một kẻ tội phạm, bị tòa án Trung Quốc kết
án theo đúng luật”, Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói trong một tuyên bố gửi
Reuters.
Hãng này nói rằng Trung Quốc “hy vọng tất cả các bên
tôn trọng các vấn đề nội bộ và chủ quyền tư pháp của Trung Quốc và không thổi
phồng sự ngạo mạn của những kẻ khủng bố”.
----------------------------
No comments:
Post a Comment