VOA Tiếng Việt
12/10/2019
Tổng thống Mỹ Donald Trump đang áp dụng chiến lược
phong tỏa (stonewall) tức không hợp tác với cuộc điều tra luận tội do phe Dân
chủ ở Hạ viện khởi xướng. Tuy nhiên, một số nhà phân tích cho rằng điều này sẽ
rủi ro hơn là có lợi cho ông Trump vì nó chỉ càng khiến cho ông Trump đối mặt
thêm tội danh mới và quá trình luận tội được đẩy nhanh.
Trong lá thư dài 8 trang gửi cho Chủ tịch Hạ viện
Nancy Pelosi hôm 8/10 để thông báo về việc không hợp tác điều tra, luật sư Nhà
Trắng Pat Cipollone viết: “Tổng thống
Trump và chính quyền của ông bác bỏ những nỗ lực không có cơ sở, vi hiến của
quý vị nhằm đảo lộn tiến trình dân chủ… Hành động không có tiền lệ của quý vị
đã khiến Tổng thống không còn lựa chọn. Để hoàn thành nghĩa vụ của ông đối với
người dân Mỹ, Hiến pháp cũng như nhánh Hành pháp, Tổng thống Trump và chính quyền
của ông không thể tham gia vào cuộc điều tra mang tính đảng phái và vi hiến của
quý vị trong những hoàn cảnh này.”
Không khai, không nộp
Theo nhận định của nhật báo Guardian thì thái độ bất
hợp tác của ông Trump chỉ càng làm trầm trọng thêm các cáo buộc luận tội ông và
càng đẩy nhanh quá trình luận tội.
Trái ngược với cách tiếp cận làm lệch hướng và giảm
thiểu tối đa thiệt hại của Bill Clinton, ông Trump đã thực hiện phương cách giống
lộ trình của Richard Nixon hơn – hai vị cựu Tổng thống đều đã đối mặt với luận
tội. “Ông Trump xem đó là cuộc tấn công
mang tính sống còn và giữ chặt trận địa như một tay súng trong trận đấu cuối
cùng,” bài báo trên tờ Guardian viết.
Đó là một chiến lược không có chỗ cho sai sót, các
nhà phân tích nói. Ông Trump cùng một lúc phải dựa vào việc giữ cho công chúng ủng
hộ ông và chặn đứng vô số phương cách mà Quốc hội có thể thu thập bằng chứng và
quan trọng là duy trì lòng trung thành của cấp dưới – những người sẽ chịu áp lực
ngày càng tăng buộc phải ra làm chứng.
Một cuộc thăm dò được công bố hôm 8/10 cho thấy
Trump có thể đang tính toán sai về dư luận. Đa số những người được thăm dò hiện
ủng hộ cuộc điều tra luận tội với 58% so với tỷ lệ 38% phản đối, theo cuộc thăm
dò chung của Washington Post và Schar School. Sự ủng hộ cho cuộc điều tra luận
tội đã tăng 20 điểm trong ba tháng, cũng theo cuộc thăm dò.
Bất chấp tất cả, ông Trump tiếp tục tiến tới với chiến
lược bất hợp tác với việc chặn vào phút cuối phiên điều trần của Gordon
Sondland, đại sứ Mỹ ở Liên minh châu Âu, người đã bay về Washington để nói
với Quốc hội những gì ông biết về những nỗ lực của Tổng thống hầu áp lực
Ukraine điều tra cựu phó Tổng thống Joe Biden. Đây là điều cốt lõi của cuộc điều
tra luận tội.
Việc chặn Sondland ra làm chứng là một phần trong
chiến dịch phòng vệ của nhánh hành pháp. Trước đó Ngoại trưởng Mike Pompeo, đã
trễ hạn nộp tài liệu theo yêu cầu của Hạ viện. Hạ viện cũng ra trát cho Nhà Trắng,
Bộ quốc phòng, Văn phòng Quản lý và Ngân sách. Phó Tổng thống Mike Pence cũng đối
mặt với yêu cầu cung cấp tài liệu.
Ông Rudy Giuliani, luật sư riêng của Trump,
đã tuyên bố hôm 8/10 rằng ông sẽ bất chấp trát đòi của Quốc hội và nói: “Lập
trường mà tôi phát biểu lúc này cũng là lập trường của chính quyền.”
“Hãy để họ quy cho tôi tội khinh mạn,” ông Giuliani
nói với tờ Washington Post. “Chúng tôi sẽ ra tòa. Chúng tôi sẽ thách thức tội
khinh mạn.”
Lợi-hại?
Tuy nhiên, sự vắng mặt của ông Sondland cũng sẽ chỉ
đẩy nhanh quá trình luận tội, ông Adam Schiff, chủ tịch Ủy ban Tư pháp Hạ viện
vốn dẫn đầu cuộc điều tra luận tội, được Guardian dẫn lời nói.
“Không cung cấp nhân chứng, không cung cấp tài liệu – chúng tôi xem đây
là thêm một bằng chứng mạnh mẽ nữa cho thấy sự cản trở chức năng của Quốc hội
theo quy định của Hiến pháp,” ông Schiff nói.
Ngay cả khi những nỗ lực bất hợp tác của ông Trump hủy
hoại khả năng thu thập bằng chứng của Đảng Dân chủ trong ngắn hạn nó vẫn có thể
làm tăng mức độ nghiêm trọng của cáo buộc luận tội nhằm vào ông Trump, ông Bradley
P Moss, một luật sư an ninh quốc gia nhận định với tờ Guardian.
“Mặc dù xét trên quan điểm sự việc thực tế sẽ tốt hơn nếu tất cả các nhân
chứng có liên quan ra làm chứng và đưa ra các tài liệu liên quan,” ông Moss được dẫn lời nói, “Nhưng
nếu Đảng Dân chủ ở Hạ viện tin rằng họ đã có đủ bằng chứng để tiến hành luận tội,
họ có thể đơn giản nhét sự từ chối hợp tác đó vào điều khoản ‘cản trở công lý’
bao trùm hết trong quá trình luận tội và đặt nó lên trên tất cả mọi thứ.”
Sự lệ thuộc của ông Trump vào lòng trung thành của cấp
dưới cũng có thể là một bước đi sai lầm chiến lược - bởi vì các cựu quan chức
đã lên tiếng.
Sau khi từ chức, ông Kurt Volker, cựu đặc
phái viên tại Ukraine, tuần trước đã gửi tới Quốc hội các trang tin nhắn trên
WhatsApp giữa ông và các nhà ngoại giao khác vốn đã làm hỏng nỗ lực của ông
Trump để định hình cuộc đàm phán của ông với Ukraine.
Trong một bài viết trên trang Just Security nhằm so
sánh các quá trình luận tội đối với Nixon, Clinton và Trump, bà Sidney
Blumenthal, cựu trợ lý của ông Clinton và là nhân chứng phiên tòa luận tội
Clinton, lưu ý rằng sự chống đối của Nixon trước Quốc hội đã đẩy nhanh sự sụp đổ
của ông.
“Khi phiên xử vụ Watergate ở Thượng viện bắt đầu, vị thế của Nixon trong
dư luận bắt đầu bị xói mòn, sự suy sụp này càng được đẩy nhanh theo từng giai
đoạn do sự bất hợp tác của Nixon với Quốc hội và tòa án,” ông Blumenthal viết.
Bằng cách phớt
lờ trát đòi và chặn điều trần, Nhà Trắng dường như hy vọng sẽ làm chậm lại quá
trình luận tội này.
“Phải mất năm tháng điều trần trong nỗ lực luận tội
Nixon trước khi mức độ ủng hộ của công chúng đối với luận tội đạt 58%, ông Greg
Dworkin, biên tập viên của tờ Daily Kos lưu ý. Trong khi đó, quá trình luận tội
Trump chỉ mới diễn ra được hai tuần,” tờ Guardian lưu ý.
Bước kế tiếp của Hạ viện?
“Trông như thể cuộc điều tra luận tội của Đảng Dân chủ ở Hạ viện sẽ tập
trung ít hơn vào các cáo buộc trong vụ Ukraine mà sẽ đi sâu nhiều hơn vào việc
chính quyền của Tổng thống Trump không để Hạ viện điều tra những gì đã xảy ra,” tờ Washington Post nhận định.
Đảng Dân chủ nói rằng tất cả những việc này đã cấu
thành tội cản trở công lý và đang ám chỉ rõ ràng điều mà Hạ viện có thể làm để
giải quyết vấn đề: luận tội Trump vì đã chặn cuộc điều tra. Họ đã đưa ra
cảnh báo rằng họ coi cản trở công lý là lý do luận tội Trump vào tuần trước,
sau khi Ngoại trưởng Mike Pompeo ngăn các quan chức Bộ Ngoại giao ra làm chứng.
Theo Hiến
pháp Mỹ, luận tội một Tổng thống vì không tham gia vào cuộc điều tra luận tội
là điều ‘đáng phải làm’. “Quốc hội sẽ quyết
định đâu là ‘tội nặng và hành vi sai trái’ để luận tội. Nếu họ cho rằng việc
ngăn Quốc hội thực hiện chức năng giám sát rơi vào phạm vi này, thì họ sẽ luận
tội,” Washington Post phân tích và dẫn ra một điều khoản luận tội tương tự
nhằm vào Tổng thống Richard M. Nixon mà trong đó nêu lên bốn lần chính quyền
Nixon cố tình không tuân thủ trát đòi.
Vì vậy, quá trình luận tội của Trump vẫn có thể tiếp
tục ngay cả khi chính quyền của ông không cung cấp tài liệu hay nhân chứng cho
cuộc điều tra, cũng theo tờ báo này.
Tuy nhiên chiến lược này có thể có tác động chính trị
tiêu cực đối với Đảng Dân chủ, Washington Post cho biết. Đảng này có nguy cơ
theo đuổi luận tội mà không có cuộc điều tra toàn diện về những gì ông Trump đã
làm. Họ sẽ không có được lợi ích qua các phiên điều trần công khai hoặc thông
qua việc có được hoặc công bố các văn bản ngoại giao bí mật để chứng minh tính
chính đáng của nỗ lực luận tội.
Theo Washington Post thì tại Điện Capitol, có những
dấu hiệu ban đầu cho thấy việc theo đuổi tội danh cản trở công lý với ông Trump
sẽ được tiếp nhận giống như luận tội những tội danh khác như lạm quyền.
‘Khủng hoảng Hiến pháp’
Trao đổi với VOA dưới góc độ Hiến pháp, ông Phan
Quang Tuệ, nguyên Thẩm phán Luật Hành chính tại Sacramento, California, và từng
là Thẩm phán Tòa Di trú Liên bang Hoa Kỳ, nói ông nhìn những gì đang xảy ra
trong cuộc điều tra luận tội là ‘khủng hoảng Hiến pháp’ và kêu gọi ‘bảo vệ Hiến
pháp’.
Ông nói rằng theo Hiến pháp Mỹ thì Hạ viện ‘có toàn
quyền quyết định quy trình và thủ tục luận tội’ chứ nhánh hành pháp, cụ thể là
Nhà Trắng, không thể bắt quá trình luận tội đi theo ý của họ.
Vẫn theo lời ông, trước chiến lược ‘không khai,
không nộp’ của chính quyền Trump, Hạ viện có thể ‘tiếp tục ra trát đòi nhân chứng
và tài liệu’, ‘tiếp tục điều tra từ những bằng chứng từ các nguồn khác’ vì
ngoài những bằng chứng lấy từ cơ quan hành pháp (mà chính quyền Trump không chịu
giao nộp) còn có lời khai của người tố cáo và của những công dân có thể bị điều
tra.”
“Việc ‘stonewall’ (phong tỏa) điều tra của ông Trump
có làm chậm lại nhưng không ngăn được cuộc điều tra luận tội vì Hạ viện có toàn
quyền,” ông nói và cho biết Hạ viện có thể yêu cầu thẩm phán liên bang đòi hành
pháp phải tuân thủ yêu cầu của lập pháp và điều này đã từng xảy ra trong trường
hợp luận tội Tổng thống Richard Nixon.
“Tôi nhìn vấn đề dưới khía cạnh của những định chế dân chủ trong Hiến
pháp Mỹ có đời sống hơn 230 năm đang bị thử thách. Liệu trình độ dân chủ của
người dân Mỹ, cách điều hành và tuân thủ định chế có vượt qua được và bảo vệ định
chế dân chủ của Mỹ hay không,” ông nói và cho biết
nước Mỹ đang trải qua ‘khủng hoảng Hiến pháp’.
No comments:
Post a Comment