Vì sao máy bay của
Air India rơi chỉ sau 30 giây cất cánh?
Soutik Biswas, Matt Murphy và Joshua Cheetham
Phóng
viên Ấn Độ và BBC Verify
13
tháng 6 năm 2025
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/clyzkg33vp8o
Gần
như ngay sau khi cất cánh, buồng lái đã phát tín hiệu cầu cứu, cơ quan quản lý
hàng không Ấn Độ cho biết. Và sau đó, máy bay không đưa ra phản hồi nào nữa.
Điều
gì thực sự đã xảy ra với chuyến bay AI171 từ Ahmedabad đến London Gatwick vào
chiều 12/6 chỉ có thể được làm rõ thông qua một cuộc điều tra chi tiết, tuy
nhiên, thời khắc ngay sau khi cất cánh luôn là thách thức nhất trong ngành hàng
không.
Các
điều tra viên Ấn Độ sẽ phối hợp cùng các chuyên gia từ Mỹ và Anh trong những
ngày tới, trong lúc giới chức tìm cách xác định nguyên nhân khiến chiếc Boeing
787-8 Dreamliner ngay khi vừa cất cánh đã rơi xuống một khu vực cách đường băng
Sân bay Quốc tế Sardar Vallabhbhai Patel chỉ 1,5km.
Đây
là lần đầu tiên một chiếc 787-8 Dreamliner gặp tai nạn chết người kể từ khi mẫu
máy bay này đi vào vận hành thương mại từ năm 2011. Thảm họa hôm 12/6 đã cướp
đi sinh mạng của 241 người trên máy bay và một số người dưới mặt đất.
Để
tìm hiểu đâu là những yếu tố có thể khiến chiếc máy bay đâm vào các tòa nhà dân
cư ở trung tâm Ahmedabad chỉ ngay sau khi cất cánh, BBC đã trò chuyện với một số
chuyên gia hàng không cũng như các phi công - những người thường xuyên lái máy
bay 787-8 cất cánh từ các sân bay quốc tế của Ấn Độ - một số người trong điều
kiện ẩn danh.
Khó
khăn khi lấy độ cao
Chiếc
787-8 Dreamliner do Cơ trưởng Sumeet Sabharwal và Cơ phó Clive Kundar điều khiển.
Cả hai đều là những phi công giàu kinh nghiệm, với tổng cộng hơn 9.000 giờ bay.
Ông Sabharwal có hơn 22 năm kinh nghiệm lái máy bay thương mại.
Máy
bay chở 242, cất cánh từ Sân bay Quốc tế Ahmedabad vào chiều 12/6. Hãng hàng
không Air India cho biết máy bay cất cánh lúc 13:39 giờ địa phương (15 giờ 09
phút giờ Việt Nam).
Bộ
trưởng Nội vụ Ấn Độ Amit Shah cho biết máy bay chứa 100 tấn nhiên liệu - gần
như đầy tải - khi cất cánh từ Ahmedabad.
Gần
như ngay sau khi cất cánh, buồng lái đã phát tín hiệu cầu cứu, cơ quan quản lý
hàng không Ấn Độ cho biết. Và sau đó, máy bay không đưa ra phản hồi nào nữa.
Vẫn
chưa rõ điều gì đã khiến tín hiệu cầu cứu được phát ra, nhưng người sống sót
duy nhất trên chuyến bay đã nói với truyền thông Ấn Độ rằng ông nghe thấy một
tiếng nổ lớn khi máy bay gặp khó khăn trong việc lấy độ cao.
Đoạn
phim được BBC Verify xác thực sau đó cho thấy máy bay bay ở tầm thấp qua một
khu dân cư. Dữ liệu truyền cuối cùng cho thấy máy bay đạt độ cao khoảng 190m.
Máy
bay sau đó bắt đầu tụt độ cao và bị cây cối và các tòa nhà che khuất. Chỉ một
thoáng sau, một vụ nổ lớn xuất hiện ở đường chân trời.
"Anh
ấy sẽ không có đủ thời gian để phản ứng nếu cả hai động cơ không hoạt động,"
một phi công nói. Đoạn phim từ camera an ninh được BBC Verify xem cho thấy máy
bay đã bay được 30 giây.
Máy
bay đã rơi xuống một khu dân cư.
Các
hình ảnh cho thấy cảnh các khu nhà ở bị hư hại nặng nề trong một khu vực đông
dân cư, có cả bệnh viện và các tòa nhà chính quyền.
Cảnh
báo: đoạn clip sau đây có chứa hình ảnh gây sốc.
Video:
Khoảnh khắc máy bay Air India gặp nạn
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/clyzkg33vp8o
Sự
cố "rất hiếm" - cả hai động cơ ngừng hoạt động
Hầu
như không thể xác định chắc chắn nguyên nhân thảm họa dựa trên các video quay lại
chuyến bay ngắn ngủi của chiếc máy bay này.
Trong
những ngày tới, một cuộc điều tra phức tạp liên quan đến hộp đen của máy bay -
thiết bị ghi lại dữ liệu chuyến bay - và việc kiểm tra mảnh vỡ sẽ bắt đầu.
Nhưng
các video xuất hiện cho thấy máy bay gặp khó khăn khi cất cánh, dường như do
thiếu lực đẩy hoặc công suất.
Một
nguyên nhân được một số chuyên gia suy đoán là khả năng cả hai động cơ đã ngừng
hoạt động, một sự cố cực kỳ hiếm gặp.
Câu
hỏi được đặt ra là liệu máy bay có triển khai turbine gió động (Ram Air Turbine
- RAT) hay không.
Đây
là một tuabin dự phòng khẩn cấp sẽ hoạt động khi động cơ chính ngừng hoạt động
để tạo ra năng lượng cho các hệ thống thiết yếu.
Sự
cố mất cả hai động cơ là điều gần như chưa từng xảy ra, với ví dụ đáng chú ý nhất
là vụ "Phép lạ trên sông Hudson" năm 2009, khi một chiếc Airbus A320
của US Airways mất cả hai động cơ do va chạm với chim chỉ vài phút sau khi cất
cánh từ sân bay LaGuardia ở New York, nhưng đã lượn thành công và hạ cánh an
toàn.
Một
phi công kỳ cựu nói với BBC rằng việc cả hai động cơ ngừng hoạt động cũng có thể
do nhiễm bẩn nhiên liệu hoặc tắc nghẽn. Động cơ máy bay phụ thuộc vào một hệ thống
định lượng nhiên liệu chính xác – nếu hệ thống này bị tắc, có thể dẫn đến hiện
tượng thiếu nhiên liệu và tắt động cơ.
Marco
Chan, một cựu phi công, nói với BBC Verify rằng, dựa trên những hình ảnh đã được
công bố, không có bằng chứng nào chỉ ra sự cố cả hai động cơ ngừng hoạt động đã
xảy ra.
Chuyên
gia hàng không Mohan Ranganathan nói với BBC rằng việc cả hai động cơ không hoạt
động là "một sự cố cực kỳ, cực kỳ hiếm gặp."
Nhà
sản xuất động cơ GE Aerospace cho biết đang cử một nhóm tới Ấn Độ để hỗ trợ điều
tra, trong khi Boeing nói rằng họ đang hết sức nỗ lực hỗ trợ hãng Air India.
Va
chạm với chim
Một
số chuyên gia tại Ấn Độ nêu ra một khả năng khác là va chạm với chim.
Việc
này xảy ra khi máy bay đâm phải chim và có thể cực kỳ nguy hiểm. Trong những
trường hợp nghiêm trọng, động cơ có thể bị mất lực đẩy nếu hút phải chim, như
trong thảm họa Jeju Air ở Hàn Quốc năm ngoái khiến 179 người thiệt mạng.
Các
chuyên gia và phi công quen thuộc với sân bay Ahmedabad nói với BBC rằng sân
bay này "nổi tiếng là có nhiều chim".
"Quanh
đây luôn có chim," ông Ranganathan nói BBC – cùng quan điểm với ít nhất ba
phi công Ấn Độ từng hạ cánh và cất cánh tại sân bay này.
Thành
phố Ahmedabad nằm ở Tiểu bang Gujarat, khu vực ghi nhận được 462 vụ va chạm với
chim trong vòng 5 năm, phần lớn xảy ra ở sân bay Ahmedabad, theo dữ liệu do Bộ
Hàng không Dân dụng Ấn Độ trình lên Quốc hội vào tháng 12/2023.
Một
bài báo trên Times of India vào tháng 9/2023 dẫn số liệu của Cơ quan Quản lý
Sân bay cho thấy có 38 vụ va chạm với chim tại Ahmedabad trong giai đoạn
2022–23, tăng 35% so với 12 tháng trước đó.
Trong
vụ việc vào năm 2009, một đàn mòng biển đã bị hút vào động cơ ở độ cao khoảng
820 mét – cao hơn hơn bốn lần so với độ cao của chiếc máy bay Ấn Độ trong vụ lần
này.
Lần
này, phi công Ấn Độ đã không có đủ độ cao hoặc thời gian để xử lý tình huống.
Tuy
nhiên, một phi công kỳ cựu cho biết sự cố va chạm với chim cũng hiếm khi gây thảm
họa trừ khi ảnh hưởng đến cả hai động cơ.
Nguyên
nhân do bộ phận cánh tà?
Ba
chuyên gia nói với BBC Verify rằng thảm họa có thể xảy ra do bộ phận cánh tà của
máy bay không được mở ra trong lúc cất cánh – mặc dù một số phi công và nhà
phân tích khác không đồng tình với nhận định này.
Cánh
tà đóng vai trò rất quan trọng trong lúc cất cánh, giúp máy bay tạo ra lực nâng
tối đa khi máy bay ở tốc độ thấp hơn.
Nếu
bộ phận này không được mở đúng cách, một chiếc máy bay chở đầy khách, mang nhiều
nhiên liệu cho chuyến bay đường dài, và hoạt động trong điều kiện nóng – sẽ rất
khó cất cánh.
Cánh
tà đóng vai trò rất quan trọng trong lúc cất cánh, giúp máy bay tạo ra lực nâng
tối đa ở tốc độ thấp hơn.
Nhiệt
độ hôm 12/6 tại Ahmedabad lên tới gần 40°C, không khí loãng đòi hỏi mức mở cánh
tà cao hơn và lực đẩy động cơ lớn hơn, một phi công nói với BBC.
Trong
điều kiện như vậy, chỉ một sai sót nhỏ trong cấu hình hệ thống bay cũng có thể
gây hậu quả nghiêm trọng.
Đoạn
video từ camera giám sát được đăng tải vào chiều ngày 12/6 cho thấy máy bay cất
cánh từ Ahmedabad, chật vật trong việc lấy độ cao rồi từ từ hạ xuống trước khi
va chạm.
Tuy
nhiên, theo lời một phi công nói với BBC, nếu máy bay cất cánh mà không mở cánh
tà, hệ thống cảnh báo cấu hình cất cánh của Boeing 787 sẽ phát tín hiệu cảnh
báo cho tổ lái.
Cựu
phi công Marco Chan nói với BBC Verify rằng đoạn video hiện có không đủ rõ ràng
để xác định chắc chắn liệu cánh tà có được mở hay không, nhưng nói thêm rằng lỗi
như vậy là "rất bất thường".
"Cánh
tà được chính các phi công thiết lập trước khi cất cánh, và có nhiều danh mục
kiểm tra cũng như thủ tục để xác nhận việc thiết lập này," ông Chan nói.
"Nếu cánh tà không được thiết lập đúng, điều đó có thể chỉ ra sai sót của
con người."
Jake
Horton đưa tin bổ sung
No comments:
Post a Comment