CÔNG NHẬN NHÀ NƯỚC PALESTINE : CƠ HỘI LẠI BỊ BỎ LỠ (Thanh Hà / RFI)

 

Công nhận Nhà nước Palestine : Cơ hội lại bị bỏ lỡ

 Thanh Hà  -  RFI

Đăng ngày: 16/06/2025 - 13:28

https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20250616-c%C3%B4ng-nh%E1%BA%ADn-nh%C3%A0-n%C6%B0%E1%BB%9Bc-palestine-c%C6%A1-h%E1%BB%99i-l%E1%BA%A1i-b%E1%BB%8B-b%E1%BB%8F-l%E1%BB%A1

 

Israel bị cộng đồng quốc tế chỉ trích dữ dội trên vấn đề Gaza nhưng lại nhận được sự ủng hộ trong cuộc đối đầu với Iran. Mở chiến dịch oanh kích Iran, tấn công vào các cơ sở hạ tầng hạt nhân và dầu hỏa của chế độ Khamenei, thủ tướng Benjamin Netanyahu đẩy kế hoạch của Pháp « thừa nhận Nhà nước Palestine » vào quên lãng.

 

HÌNH :

Người Palestine nhận viện trợ nhân đạo. Ảnh tại Rahah, nam dải Gaza ngày 15/06/2025. AP - Abdel Kareem Hana

 

Thêm một bằng chứng cho thấy loạt tấn công ngày 07/10/2023 phong trào Hồi Giáo Hamas tiến hành trên lãnh thổ Israel, và các cuộc tấn công của Israel vào Gaza, đã hủy hoại những nỗ lực để công nhận « Nhà nước Palestine ».

 

Trong bài viết đăng trên nhật báo kinh tế Les Echos ngày 16/06/2025 mang tựa đề « Iran-Israel : một thế cân bằng mới trong tương quan lực lượng tại Trung Đông », nhà địa chính trị học Dominique Moïsi, Viện Montaigne Paris, nhận định : Chính sách về Gaza Nhà nước Do Thái theo đuổi từ sau loạt khủng bố hồi tháng 10/2023 bị chỉ trích, bị lên án là một « cuộc diệt chủng » nhắm vào người Palestine. Nhưng khi tấn công Iran, Israel không bị « cô lập » : « Nga là tiếng nói duy nhất trong số các cường quốc của thế giới » mạnh mẽ lên án các đợt oanh kích những ngày qua nhắm vào lãnh thổ Iran. Điều dễ hiểu khi mà « Teheran là nguồn cung cấp drone cho Nga chống lại Ukraina ».

 

Chuyên gia này không phủ nhận Bắc Kinh cũng đã lên tiếng kêu gọi các bên « kềm chế » nhưng « không thấy Trung Quốc chỉ trích » Tel Aviv. « Nhìn chung, châu Âu bày tỏ liên đới với Israel và kêu gọi các bên giảm căng thẳng ». Các quốc gia trong vùng Vịnh, đứng đầu là Ả Rập Xê Út theo hệ phái Suni thì không khỏi hài lòng khi thấy Iran nước Hồi Giáo theo hệ phái Shia, kẻ thủ không đội trời chung của mình bị « sỉ nhục » và hứng chịu những đòn tấn công đau đớn của Israel. Nhưng cùng lúc Ryiad rất lo lắng trước vai trò quá lớn của Nhà nước Do Thái trong khu vực…

 

Điều không thể chối cãi là trong bối cảnh cả Trung Đông có nguy cơ bị lôi vào vòng xoáy chiến tranh, thế giới không biết là cả Teheran lẫn Tel Aviv đang tính toán những gì và sẵn sàng đi đến đâu trong một cuộc đối đầu quyết liệt này, thì những nỗ lực của Pháp, phối hợp với Ả Rập Xê Út, để mở rộng câu lạc bộ các quốc gia « công nhận Nhà nước Palestine » tạm thời bị gác lại và có thể là sẽ hoàn toàn bị chìm vào quên lãng trong một thời gian dài.

 

Nếu Israel không oanh kích Iran trong đêm 12 rạng sáng 13/06/2025 thì trên nguyên tắc, ngày đến ngày 18/06/2025 nhân một cuộc họp tại trụ sở Liên Hiệp Quốc ở New York, Pháp, đồng chủ trì với Ryiad, sẽ thông báo « công nhận Nhà nước Palestine », đổi lại Ả Rập Xê Út và một số quốc gia khác cũng sẽ công nhận Nhà nước Do Thái. Để có được cuộc họp đó, Paris đã « mất rất nhiều công sức » vận động ngoại giao và đã « phối hợp chặt chẽ » với Ryiad mà quyền lực thực thụ đã được đặt trong tay hoàng thái tử Mohammed ben Salmane.

Trong bối cảnh từ giữa tháng 3/2025 Israel đơn phương phá vỡ lệnh ngừng bắn tại Gaza chỉ sau 2 tháng cam kết, thì sáng kiến của Pháp « công nhận Nhà nước Palestine » nhắm vào những mục đích nào, có cơ may thuyết phục được cộng đồng quốc tế hay không ?

 

Paris theo đuổi 2 mục đích khi loan báo từ đầu tháng 4/2025 về khả năng « công nhận Nhà nước Palestine » : Thứ nhất là gia tăng áp lực với chính quyền của thủ tướng Benjamin Netanyahu, để « đạt một thỏa thuận khác », chấm dứt xung đột tại dải Gaza. Đây là nơi 2 triệu dân Palestine sinh sống và đã bị phong tỏa toàn bộ từ tháng 10/2023 sau chiến dịch khủng bố do Hamas tiến hàng sát hại hàng trăm công dân Do Thái và hàng trăm người khác bị bắt làm con tin. Mục tiêu thứ nhì là khởi động lại « Giải pháp 2 Nhà nước » tức là sự tồn tại song song của Nhà nước Palestine và Nhà nước Do Thái.

 

Xin nhắc lại « Giải pháp 2 Nhà nước » đã được dự trù ngay từ năm 1947 trong Nghị Quyết 181 của Liên Hiệp Quốc. Giờ đây, Liên Hiệp Châu Âu mà Pháp là một trong ba cột trụ cùng với Đức, Ý, ủng hộ giải pháp này.

 

Kế hoạch của Pháp liên quan đến Palestine có sức thuyết phục hay không ? Hiện tại, Palestine được 147 trong số 193 thành viên của Liên Hiệp Quốc công nhận. Từ khi tuyên bố độc lập vào tháng 11/1988 , Palestine tham gia gần 100 hiệp ước đa quốc gia, được công nhận là thành viên của hơn 20 tổ chức quốc tế đồng thời là quan sát viên của nhiều tổ chức khác.

 

Nhưng về mặt pháp luật « công nhận » một Nhà nước khác hẳn với sự hiện hữu thực thụ của Nhà nước đó. Do vậy theo các chuyên gia về luật pháp quốc tế, « công nhận một Nhà nước Palestine trước hết là một cử chỉ mang tính tượng trưng hiểu theo nghĩa đây chỉ là một lời tuyên bố, không phải là một yếu tố cấu thành để thành lập Nhà nước Palestine  »… Song « trên thực tế - de facto », Pháp coi như là đã công nhận Nhà  nước Palestine, chẳng hạn như khi « liên tục ủng hộ các nghị quyết của Liên Hiệp Quốc củng cố về phương diện luật pháp quốc tế cho Palestine ». Năm 2011 Paris đã bỏ phiếu ủng hộ Palestine gia nhập và trở thành thành viên thứ 195 của Tổ Chức Giáo Dục, Khoa Học và Văn Hóa Liên Hiệp Quốc UNESCO. Một thí dụ khác nữa là đại diện của Palestine tại Pháp được công nhận tương đương như hàm đại sứ. Pháp đã « mở rộng đáng kể các mối quan hệ ngoại giao, kinh tế và chính trị » với Cơ Quan Quyền Lực Palestine.

 

Trong Liên Hiệp Châu Âu, Tây Ban Nha, Ái Nhĩ Lan (Ireland), Thụy Điển đã công nhận « Nhà nước Palestine ».

 

Chuyên gia về Trung Đông thuộc Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược Pháp, Laure Foucher được tờ Le Monde hôm 14/06/2025 trích dẫn, không loại trừ khả năng Israel đang làm tất cả để phá vỡ mọi kế hoạch công nhận « Nhà nước Palestine », khai tử mọi mầm mống dẫn tới  « Giải pháp 2 Nhà nước ».

 

Việc Pháp phải chấp nhận « hoãn » vô thời hạn cuộc họp dự trù ngày 18/06/2025 tại Liên Hiệp Quốc để công nhận « Nhà nước Palestine », theo bà Laure Foucher, là do « áp lực của Israel quá lớn ». Và ngay cả Ả Rập Xê Út « cũng chưa khi nào tính đến khả năng bình thường hóa quan hệ với Nhà nước Do Thái như tổng thống Macron mong đợi ».