The Economist
Đỗ Đặng Nhật Huy, biên
dịch
https://nghiencuuquocte.org/2023/09/22/the-gioi-hom-nay-22-09-2023/
Rupert Murdoch tuyên
bố từ chức chủ tịch Fox Corporation (công ty mẹ của Fox News) và News Corp,
công ty sở hữu các tờ báo như Wall Street Journal. Con trai ông,
Lachlan, sẽ thay ông điều hành cả hai công ty. Trong một thông báo gửi nhân
viên, ông Murdoch viết “đã đến lúc tôi đảm nhận những vai trò khác.”
Chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy đã
phải chịu thất bại khi phe bảo thủ trong đảng Cộng hòa chặn dự luật chi tiêu quốc
phòng lần thứ ba liên tiếp. Đây là một trong 12 dự luật phải được thông qua nếu
không chính phủ phải đóng cửa từ ngày 1 tháng 10. Ông McCarthy và các đảng viên
Cộng hòa ôn hòa đã cố gắng thông qua nguồn tài trợ tạm thời để kéo dài thời hạn,
nhưng cho đến nay vẫn không thành công.
Nga cấm xuất khẩu xăng
và dầu diesel, ngoại trừ đến Armenia, Belarus, Kazakhstan và Kyrgyzstan. Nga hiện
vẫn là nhà cung cấp xăng và dầu diesel toàn cầu, ngay cả sau khi EU và Mỹ cấm hầu
hết nhập khẩu nhiên liệu tinh chế từ nước này vào tháng 2. Dầu thô Brent gần
như đạt 96 USD/thùng vào thứ Ba, mức giá cao nhất trong 10 tháng.
Ngân hàng Anh giữ
lãi suất chuẩn ở mức 5,25%, động thái tạm dừng đầu tiên sau gần hai năm. Ngân
hàng đưa ra quyết định này sau khi lạm phát theo năm bất ngờ giảm xuống 6,7%
trong tháng 8 từ mức 6,8% của tháng 7. Hôm thứ Tư, Cục Dự trữ Liên bang đã giữ
nguyên lãi suất nhưng phát tín hiệu ủng hộ một đợt tăng lãi suất khác trong năm
nay.
Ủy ban bầu cử Pakistan thông
báo tổng tuyển cử sẽ được tổ chức vào tháng 1 tới. Thời điểm của cuộc bỏ phiếu
đang gây tranh cãi, trong bối cảnh quân đội ngày càng có ảnh hưởng lớn đến nền
chính trị đất nước. Cựu thủ tướng Imran Khan đã bị cấm tranh cử vì bị cáo buộc
tội tham nhũng và nổi loạn, những cáo buộc mà ông cho rằng có động cơ chính trị.
Ấn Độ đình chỉ cấp thị thực
cho người Canada vì “lý do hoạt động,” khi tranh cãi giữa hai nước về vụ sát hại
một người Canada theo đạo Sikh hồi tháng 6 leo thang. Canada cáo buộc các cơ
quan mật vụ Ấn Độ có liên quan đến vụ bắn Hardeep Singh Nijjar ở Vancouver. Ông
Nijjar, người bị Ấn Độ coi là khủng bố, đã vận động thành lập một nhà nước ly
khai theo đạo Sikh ở miền bắc Ấn Độ.
Mười bảy nhà văn,
trong đó có George R.R. Martin, tác giả cuốn Game of Thrones, đã kiện
OpenAI, công ty khởi nghiệp đã tạo ra ChatGPT. Họ cáo buộc chatbot này
“đánh cắp có hệ thống” các tác phẩm có bản quyền, và đưa ra các ví dụ như bản
phác thảo chi tiết được ChatGPT tạo ra cho phần tiền truyện của “Game of
Thrones”. OpenAI cho biết họ tôn trọng “quyền của người viết và tác giả”.
Số liệu trong ngày: 47%, là tỷ lệ điện ở Anh đến từ năng lượng tái tạo trong tháng 3.
TIÊU ĐIỂM
Ngân hàng Trung ương Nhật Bản tại ngã ba đường
chính sách
Chính sách tiền tệ cực kỳ lỏng lẻo của Ngân
hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) về lãi suất ngắn hạn âm, vốn nhằm giải quyết
tình trạng giảm phát, dường như đang ở ngã ba đường. Hồi tháng 7, thống đốc
ngân hàng trung ương Ueda Kazuo đã khiến thị trường ngạc nhiên khi điều chỉnh
chính sách kiểm soát đường cong lợi suất và cho phép lợi suất trái phiếu chính
phủ kỳ hạn 10 năm tăng lên 1%. Khi BoJ kết thúc cuộc họp kéo dài hai ngày vào
thứ Sáu, khả năng cao họ sẽ án binh để đánh giá tác động của cơ chế mới.
Nhưng có thể có một thay đổi khác. Nhật Bản cuối
cùng cũng đã có lạm phát: trong tháng 7, giá tiêu dùng không tính thực phẩm
tươi sống đã tăng 3,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Và chênh lệch lãi suất giữa Mỹ
và Nhật đã kéo đồng yên xuống mức thấp lịch sử là 150 đổi 1 USD, khiến chính phủ
Nhật Bản lo lắng về giá nhập khẩu tăng và chi phí sinh hoạt cao hơn. Ông Ueda
dường như cũng chia sẻ mối lo ngại này và đã ám chỉ khả năng tăng lãi suất ngắn
hạn.
Ngành ô tô Mỹ trước nguy cơ đình công lớn
Cuộc đình công trong ngành ô tô ở Detroit sắp
trở nên tồi tệ hơn. United Auto Workers, một trong những công đoàn lớn nhất nước
Mỹ, đã đặt ra hạn chót trưa thứ Sáu để có “tiến bộ nghiêm túc” trong đàm phán với
Ford, GM và Stellantis. Nếu không, công đoàn sẽ đình công nhiều hơn nữa. Cho đến
nay, cuộc đình công của họ chỉ giới hạn ở 13.000 công nhân. Nhưng với 146.000
thành viên có thể nghỉ việc tạm thời, UAW đủ khả năng tăng áp lực đồng thời yêu
cầu tăng lương 40%.
Chính trị xung quanh cuộc đình công cũng ngày
càng nóng lên. Donald Trump có kế hoạch đến thăm Detroit vào thứ Tư tới và phát
biểu trước các thành viên công đoàn thay vì tham gia tranh luận sơ bộ của đảng
Cộng hòa. Joe Biden, tổng thống ủng hộ công đoàn nhất nước Mỹ trong nhiều thập
niên qua, thì cho rằng tốt hơn là không can thiệp và nên chừa không gian cho
các cuộc đàm phán. Song ông cũng đang để lại khoảng trống cho ông Trump lấp
vào.
Ba Lan tuyên bố ngừng viện trợ vũ khí cho Ukraine
Cuộc chiến lương thực ở Đông Âu đang trở nên xấu
xí. Hôm thứ Hai, Ukraine đã khiếu nại lên Tổ chức Thương mại Thế giới sau khi
Hungary, Ba Lan và Slovakia cấm nhập khẩu ngũ cốc của họ để bảo vệ thị trường nội
địa. Ukraine cho biết họ có thể trả đũa bằng việc cấm nhập khẩu hành và táo của
Ba Lan, cũng như ô tô của Hungary, nếu lệnh cấm vẫn được duy trì đến thứ Sáu.
Slovakia đã đạt được thỏa thuận. Song Ba Lan lại tuyên bố ngừng cung cấp vũ khí
mới cho nước láng giềng, khiến căng thẳng leo thang.
Chiến lược gây căng thẳng của Ba Lan chủ yếu
nhắm vào cử tri trong nước trước cuộc bầu cử 15 tháng 10. Nông dân Ba Lan, cơ sở
cử tri quan trọng của đảng Luật pháp và Công lý (PiS) cầm quyền, bất bình vì
ngũ cốc Ukraine làm kéo giá xuống. Nhưng hành động của PiS có thể gây ra hậu quả
nguy hiểm. Nó có nguy cơ làm sứt mẻ mặt trận thống nhất của châu Âu chống lại
Nga và tạo ra một tiền lệ cho bất kỳ nước nào khác muốn tìm cớ để giảm hỗ trợ
cho Ukraine.
Liên Hợp Quốc họp về bệnh lao
Tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ở New York năm
2018, các nhà lãnh đạo thế giới đã chính thức cam kết xóa sổ bệnh lao — nguyên
nhân gây ra khoảng 1,5 triệu ca tử vong hàng năm — cho đến năm 2030. Vào thứ
Sáu tại Đại hội đồng LHQ năm nay, các đại biểu sẽ họp thượng đỉnh lần thứ hai về
căn bệnh này.
Đó sẽ là một phiên họp không được vui vẻ. Tỷ lệ
tử vong do bệnh lao giảm đều đặn trong nhiều thập niên rồi đột ngột đảo ngược
trong những năm gần đây. Nguyên nhân chính là đại dịch Covid-19. Các ca nhiễm
Covid làm tắc nghẽn các dịch vụ y tế và giảm sự chú ý dành cho bệnh lao; trong
khi phong toả buộc những người ốm và khỏe mạnh phải ở gần nhau. Các nước nghèo
bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Nhưng cũng có tin tốt. Hồi tháng 6, Quỹ Bill
& Melinda Gates và Wellcome, hai trong số những tổ chức từ thiện giàu có nhất
thế giới, đã thông báo tài trợ cho thử nghiệm giai đoạn cuối của một loại vắc-xin
phòng lao mới. Họ tuyên bố nó có thể ngăn chặn 76 triệu ca nhiễm và cứu sống
khoảng 8,5 triệu người trong vòng 25 năm tới.
No comments:
Post a Comment