Người Việt Nam tị
nạn lo lắng về chương trình bảo vệ của Thái Lan
BBC News Tiếng Việt
29 tháng 8 năm 2023
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c4nj52pjd0eo
Thái
Lan triển khai chương trình bảo vệ mới dành cho người nước ngoài xin tị nạn,
nhưng nhiều tổ chức nhân quyền lẫn những người tị nạn đang quan ngại về cơ chế
này.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/8800/live/9096d260-5df8-11ee-849b-5dfaec4dc594.jpg
Một số người Thượng từ VN cư trú bất hợp pháp tại
Thái Lan đã bị bắt và đối mặt với việc bị cưỡng chế hồi hương vào năm 2018
(ảnh tư liệu)
Với Chương trình tị nạn mới của Thái Lan, từ ngày
22/9, những người nước ngoài chạy trốn sang Thái Lan vì bị đàn áp ở nước của
họ, được cho là có thể nộp đơn lên chính phủ Thái Lan để xin cơ chế bảo vệ. Nếu
được phê duyệt, họ sẽ được cấp nơi cư trú hợp pháp tạm thời.
Tuy nhiên, một số người tị nạn ở Thái Lan mà BBC
tiếp xúc nói rằng, họ sợ rằng chương trình này sẽ ngăn cản họ xin cơ chế tị
nạn, đặc biệt đối với những người bị rớt quy chế tị nạn của Cao ủy Liên Hợp
Quốc về người tị nạn (UNCHR), sẽ thành đối tượng bị trục xuất, hoặc cưỡng ép
hồi hương.
Thái Lan không phải là quốc gia thành viên của Công
ước Liên Hợp Quốc về người tị nạn năm 1951 và không có khung pháp lý quốc gia
cụ thể để bảo vệ người tị nạn và người xin tị nạn. Vì vậy, với con số khoảng 5.000
người tị nạn và xin cơ chế tị nạn từ khoảng 40 quốc gia, họ là những đối tượng
dễ tổn thương vì không nhận được bất kỳ sự bảo vệ nào.
'Sống trong lo sợ'
Thái Lan từ lâu được cho là điểm đến của nhiều người
Việt Nam tìm kiếm cơ chế tị nạn, đặc biệt là những người nói rằng họ
"chịu sự đàn áp từ chính quyền" khi đấu tranh cho dân chủ, nhân quyền
hay tự do ngôn luận, tự do tôn giáo.
Dù có những tổ chức quốc tế về người tị nạn đóng ở
Bangkok nhưng điều khó hiểu là vì Thái Lan không công nhận người tị nạn nên
điều các cơ quan này có thể hỗ trợ cho người tị nạn là rất hạn chế.
Theo luật pháp Thái Lan, cảnh sát, nhân viên xuất
nhập cảnh, hoặc quân đội đều có quyền yêu cầu bất kỳ ai xuất trình giấy tờ tùy
thân. Vì vậy, đối với nhiều người Việt Nam tị nạn ở Thái Lan, mối hiểm nguy về
việc bị bắt giữ luôn rình rập, đặc biệt là những giai đoạn cao điểm của các
cuộc truy quét.
"Nếu bị bắt thình lình trên đường hay bị cảnh
sát bố ráp vào chung cư thì người tị nạn như chúng tôi bị bắt là điều đương
nhiên. Sau đó, chúng tôi sẽ được phép gọi điện cho người quen ở Thái Lan cũng
như gọi đến UNCHR.
"Tuy nhiên, trong những buổi định hướng với
UNCHR, họ cũng nói rõ rằng chúng tôi cần phải giữ kín tình trạng của mình,
không nên đi đến những nơi biểu tình hay tranh chấp với người khác.
"Có những trường hợp khi bị cảnh sát bắt và đưa
vào Trung tâm Giam giữ Người Nhập cư Trái phép (IDC), UNCHR có thể giúp đưa
chúng tôi ra, có khi không, nên điều quan trọng là chúng tôi phải tự bảo vệ
mình, không gây chú ý vì có thể gặp rắc rối với người Thái Lan và những người
này có thể báo cảnh sát cũng như thành mục tiêu của chính phủ Việt Nam,"
một người tị nạn giấu tên nói với BBC.
Vụ Đường Văn Thái
hiện ra sao sau nghi vấn 'bị bắt cóc' ở Thái Lan?
Tỵ nạn ở Thái Lan,
Thái Văn Đường bị 'bắt cóc' hay 'xâm nhập trái phép' về Việt Nam
Một số khác nói với BBC, một khi bị IDC bắt giữ, tên
tuổi sẽ bị sở Di trú Thái Lan ghi lại, nên có nhiều trường hợp dù được thả ra
thì cũng bị bắt vào lại lần nữa. Trong suốt đại dịch, nhiều người phản ánh họ
không thể gọi được đường dây nóng của UNHCR để yêu cầu giúp đỡ.
Sau vụ mất tích của YouTuber Thái Văn Đường (tên
khai sinh là Đường Văn Thái), những người tị nạn Việt Nam tại Thái Lan càng
thêm lo sợ về sự an nguy của bản thân và gia đình. Khác với trường hợp ông
Trương Duy Nhất "mất tích" vào tháng 1/2019, thì ông Đường đã được
UNHCR cấp quy chế tị nạn trong khi ông Nhất đang trong tình trạng tìm kiếm quy
chế.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/4503/live/07e86f50-5df8-11ee-93e8-5d16174eb488.jpg
Hình ảnh được cho là cuối cùng trước khi ông Đường
Văn Thái mặc áo thun màu đỏ bầm, quần cụt đi xe máy trước khi mất tích vào hôm
13/4 trước khi ông mất tích
Ông Đoàn Huy Chương, cựu tù chính trị đã sang Thái
Lan tị nạn từ cuối năm 2017 nói với BBC rằng, chương trình bảo vệ tị nạn này
không tạo ra không gian an toàn cho người tị nạn, đặc biệt những người đang tìm
kiếm quy chế tị nạn hay những người rớt quy chế.
"Có khả năng họ sẽ tìm cách triệu tập những
người rớt quy chế lên làm việc, xong xuôi họ sẽ đưa những người này qua IDC và
sẽ giam giữ để trục xuất về Việt Nam hoặc hồi hương," ông Chương nói, nêu
trường hợp một người quen gần đây đã bị triệu tập và bị giữ tại IDC từ đầu
tháng 9 tới nay.
Ông Chương cũng bày tỏ sự hoang mang về những cơ quan
như UNHCR, được xem là "lá chắn" bảo vệ những người đã được cấp quy
chế tị nạn, nhưng thường không liên lạc được qua đường dây nóng cũng như email.
"Người tị nạn ở Thái Lan phải đối mặt với nhiều
chữ "không": không được an toàn, không có việc làm, không nhận được
hỗ trợ, không làm được thẻ ngân hàng, không thuê được nhà ở,...
"Chúng tôi phải tự kiếm sống và làm việc, những
người tị nạn không được lao động vì sẽ bị xem là bất hợp pháp. Nếu bị bắt thì
sẽ bị kết tội nhưng nếu không làm thì không có ăn, nên dù biết luật thì chúng
tôi có khi phải phạm luật để nuôi sống bản thân và gia đình," ông Chương
nói.
Bangkok: Thăm người Việt
Nam ở trại Suan Phlu
Tình cảnh những người
Thượng vừa bị bắt ở Thái Lan
Hiện có sáu nhóm người Việt Nam và người Thượng xin
tị nạn và tị nạn ở Thái Lan như thuyền nhân, cựu tù chính trị, các nhà hoạt
động gặp rủi ro, người Thượng, người Hmong và người Khmer Khnom. Các nhóm này
còn gặp rào cản về ngôn ngữ và khó hòa nhập vào xã hội Thái Lan.
BBC có dịp thăm một khu người Thượng ở ngoại ô
Bangkok, nhiều gia đình sống với nhau trong khu nhà như dãy trọ. Các linh mục
người Việt lẫn người Thái thường đến giúp đỡ họ về thực phẩm, chi phí khám chữa
bệnh và việc giáo dục của các em nhỏ.
Một gia đình người tị nạn khác nói với BBC rằng, vì
thời gian để được đi sang nước thứ ba định cư là khoảng thời gian chờ đợi vô
chừng, nên họ rất mong sẽ được quyền làm việc để mưu sinh.
"Số năm đợi chờ cho chương trình tái định cư có
thể lên đến chục năm, tôi gặp nhiều gia đình đã ở đây rất lâu. Họ sang đây một
mình, rồi lấy vợ, sinh con ở Thái Lan và sống bất hợp pháp suốt chừng ấy thời
gian mà vẫn chưa được đi," gia đình này chia sẻ.
Hệ thống mới, hiểm
nguy mới
Hồ sơ của Thái Lan trong việc tôn trọng quyền của
người xin tị nạn và người tị nạn là một sự hỗn tạp và đây được các tổ chức nhân
quyền xem là nguồn cơn của sự lo ngại và bất an về cơ chế sàng lọc quốc gia mới
này, rằng chính sách mới sẽ gây tổn hại hơn là giúp ích cho người tị nạn.
Ông Phil Robertson, Phó Giám đốc phụ trách Châu Á
của tổ chức Theo dõi Nhân quyền (Human Rrights Watch), đóng ở Bangkok nói với
BBC, điều này tương tự như Thái Lan tạo ra một hệ thống mà họ có toàn quyền
quyết định ai là người tị nạn nhưng lại không phải chịu ràng buộc về Công ước
về người tị nạn năm 1951 cũng như Nghị định thư năm 1967 của LHQ.
"Điều này khiến các cơ quan của Liên Hợp Quốc
và cộng đồng quốc tế hệt như một rạp xiếc biểu diễn trò đu dây mà không có lưới
an toàn với niềm hy vọng sẽ không có ai bị rơi xuống.
Vấn đề chính các khoản miễn trừ liên quan
tới an ninh quốc gia quá rộng, quá mơ hồ nên quan chức Thái Lan có
thể rộng tay loại những ai đáng được bảo vệ, và các ủy ban liên
ngành do cảnh sát Thái Lan điều phối hoạt động sẽ rất có khả năng
“đem cáo thả vào chuồng gà”, ông Robertson nói.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/b007/live/e7f495f0-5df9-11ee-93e8-5d16174eb488.jpg
Một người tị nạn Công giáo Việt Nam đang bế con mình
tại nhà ở ngoại ô Bangkok vào ngày 13 tháng 11 năm 2019 (ảnh tư liệu)
Bà Waritsara Rungthong từ Tổ chức Asylum Acces từng
nêu thực trạng rằng, hệ thống sàng lọc của Thái Lan đã có lúc ngăn cản một số
dân tộc, hoặc người từ các quốc gia cụ thể đăng ký để được bảo vệ tại Thái Lan.
Bà Rungthong cho rằng, những người mà chính phủ
Hoàng gia Thái Lan xem là có "vấn đề an ninh đặc biệt", có thể ảnh
hưởng nghiêm trọng đến "quan hệ quốc tế," bao gồm "những người
trốn chạy khỏi xung đột ở Myanmar, người Rohingya, người Uighur và Bắc
Hàn," có thể bị gạt khỏi danh sách.
Ngoài ra, còn có những lo ngại to lớn rằng quy trình
của Thái Lan sẽ không minh bạch, chậm chạp và bị tác động bởi những diễn biến
chính trị trong nước như chúng ta đã thấy hơn một thập kỷ trước, khi Thái Lan
thành lập cái gọi là Ban Tiếp nhận Tỉnh (PAB) ở các trại tị nạn trên sông Thái
Lan biên giới Miến Điện. Sau đó hầu như không bao giờ có gặp mặt nào với PAB,
dẫn đến việc loại những người Miến Điện khỏi danh sách được xem xét tị nạn.
Nhóm Hiến Pháp: Bà
Nguyễn Uyên Thùy sống trong lo lắng tại Thái Lan
Trương Duy Nhất: Những
ngày ở Thái Lan trước khi 'mất tích'
Ông Robertson nói, việc cảnh sát Thái Lan trục lợi
và lạm dụng người tìm kiếm cơ chế tị nạn và người tị nạn đã được tổ chức của
ông và những bên khác ghi nhận trên diện rộng. Đồng thời, ông đưa ra cảnh báo
nghiêm trọng rằng, tiến trình sàng lọc có thể thiên vị và không công bằng, hoặc
mở ra những thỏa thuận 'ngầm' để các cá nhân nhất định có được sự bảo vệ.
Nhà hoạt động từ HRW cho rằng, nếu Thái Lan phê
chuẩn Công ước và Nghị định thư về Người tị nạn của Liên Hợp Quốc, thì chương
trình này là minh chứng cho Thái Lan sẵn sàng bắt tay thực sự vào việc bảo vệ
người tị nạn theo cách có hệ thống hơn, nhưng tại thời điểm này, thực sự còn
quá sớm để nói được bất cứ điều gì.
"Trường hợp như Thái Văn Đường bị bắt cóc,
chính phủ Thái Lan không thể làm gì hơn ngoài việc điều tra tìm ai phải chịu
trách nhiệm và gây áp lực, buộc Việt Nam phải chấm dứt các chiến thuật đàn áp
xuyên quốc gia như vậy," ông Robertson nhắc lại, đồng thời nghi vấn về
việc vì sao chương trình bảo vệ của Thái Lan này vẫn tiếp tục mà không có cam
kết mang tính tiền đề về việc tham gia vào các hiệp ước nhân quyền có liên quan
đến việc bảo vệ người xin tị nạn và người tị nạn.
"Có nhiều lo ngại rằng, hệ thống mới này sẽ
được Thái Lan dùng để hạn chế đáng kể việc tiếp cận người tị nạn, hơn là nhận
về mình trách nhiệm bảo vệ người tị nạn như một phần của hệ thống quốc
tế," ông Robertson kết luận.
-------------------------
TIN LIÊN QUAN
Tỵ nạn ở Thái Lan,
Thái Văn Đường bị 'bắt cóc' hay 'xâm nhập trái phép' về Việt Nam
18 tháng 4 năm 2023
Nhóm Hiến Pháp: Bà
Nguyễn Uyên Thùy sống trong lo lắng tại Thái Lan
5 tháng 3 năm 2023
Vụ Đường Văn Thái
hiện ra sao sau nghi vấn 'bị bắt cóc' ở Thái Lan?
26 tháng 4 năm 2023
Bangkok: Thăm người
Việt Nam ở trại Suan Phlu
21 tháng 2 năm 2018
No comments:
Post a Comment