Biển Đông hiển hiện nguy cơ đụng độ
Hiếu
Chân/Người Việt
September 26, 2023
https://www.nguoi-viet.com/binh-luan/bien-dong-hien-hien-nguy-co-dung-do/
Căng thẳng giữa Trung Quốc và Philippines bất ngờ
bùng lên ở bãi cạn Scarborough, hiện do Bắc Kinh kiểm soát, trên Biển Đông.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2023/09/Phi-Trung-Doi-Dau-01-1536x1024.jpg
Tàu nhỏ của Philippines đối đầu với tàu hải giám của
Trung Quốc, hôm 22 Tháng Chín, tại khu vực Scarborough. (Hình: Ted Aljibe/AFP
via Getty Images)
Hôm Thứ Hai, 25 tháng Chín, 2023, tuần duyên
Philippines thực hiện một “chiến dịch đặc biệt” theo lệnh của Tổng Thống
Ferdinand Marcos J., tháo dỡ một hàng rào nổi mà Trung Quốc dựng lên để ngăn
cản ngư dân Philippines đi vào khu vực đầm phá bên trong bãi cạn Scarborough.
Ăn mặc như ngư dân, lính biệt kích Philippines đi
thuyền đến hàng rào, lặn xuống đáy biển cắt dây neo và tháo gỡ cái hàng rào
bằng dây phao dài 300 mét (980 feet) mà phía Trung Quốc đã lập nên vào ngày 20
Tháng Chín.
Hôm Thứ Ba, 26 Tháng Chín, phát ngôn viên lực lượng
tuần duyên Philippines, Phó Đề Đốc Jay Tarriela nói với báo chí: “Chúng tôi
chứng tỏ cho thế giới thấy nhân dân Philippines sẽ không lùi bước, chúng tôi sẽ
kiên trì thực hiện tất cả những gì cần thiết để duy trì sự hiện diện của chúng
tôi,” theo Reuters.
Về phía Trung Quốc, phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao
Uông Văn Bân (Wang Wenbin) hôm Thứ Ba cảnh báo chính quyền Philippines đừng gây
ra vấn đề nghiêm trọng hơn. “Trung Quốc cương quyết bảo vệ chủ quyền, quyền và
lợi ích hàng hải của đảo Hoàng Nham. Chúng tôi khuyên Philippines không nên
khiêu khích hay gây rối.”
Bãi cạn Scarborough Shoal (đặt theo tên một thuyền
buôn trà của Anh Quốc bị mắc cạn trên bãi gần ba thế kỷ trước) mà Trung Quốc
gọi là Hoàng Nham Đảo (Huangyan Island) còn Philippines gọi là bãi Panatag, là
một rạn san hô hình vành khăn có một đầm nước trong xanh ở giữa, là điểm nóng
xung đột chính giữa Philippines và Trung Quốc.
Bãi cạn nằm cách bờ biển Philippines khoảng 200 cây
số (124 dặm), cách đảo Hải Nam của Trung Quốc khoảng 850 cây số (528 dặm),
nhưng bị Bắc Kinh đưa lực lượng đến chiếm cứ.
Năm 2012, chính quyền Mỹ dưới quyền Tổng Thống
Barack Obama đã đứng ra làm trung gian hòa giải, theo đó cả hai bên Trung Quốc
và Philippines đều phải rút lực lượng ra khỏi bãi cạn Scarborough, đưa khu vực
này trở về nguyên trạng là ngư trường truyền thống của ngư dân các nước lân
cận.
Trung Quốc đã bội ước, đưa hải quân và hải cảnh quay
lại chiếm bãi Scarborough sau khi quân Philippines rời đi mà không gặp phản ứng
mạnh nào của Hoa Kỳ.
Dưới thời Tổng Thống Philippines Rodrigo Duterte
(2016-2022), Bắc Kinh nhân nhượng một chút, cho phép ngư dân Philippines đánh
cá và tránh bão trong bãi cạn Scarborough nhưng chỉ được dùng thuyền nhỏ trong
khi Trung Quốc vẫn chiếm đóng bãi cạn bằng đội tàu thuyền lớn hơn rất nhiều.
Sự kiện Scarborough là “giọt nước làm tràn ly,” thúc
đẩy Philippines nộp hồ sơ kiện Trung Quốc ra Tòa Trọng Tài Quốc Tế (PCA) về
Luật Biển (UNCLOS) năm 2013.
Tháng Bảy, 2016, tòa PCA ra phán quyết bác bỏ hoàn
toàn tính pháp lý của đường lưỡi bò chín đoạn mà Trung Quốc vẽ ra trên Biển
Đông.
Về bãi cạn Scarborough, phán quyết của PCA không
thừa nhận chủ quyền thuộc về nước nào, nhưng công nhận nó nằm trong vùng đặc
quyền kinh tế (EEZ) của Philippines (200 hải lý tính từ đường bờ biển) do đó
Philippines có toàn quyền khai thác tài nguyên.
Sự kiện Scarborough cũng làm cho giới lãnh đạo
Philippines mất lòng tin vào cam kết bảo vệ an ninh của Hoa Kỳ. Đó là một trong
những lý do Tổng Thống Duterte “xoay trục” về phía Bắc Kinh, tỏ thái độ thù
địch với Mỹ và không thèm quan tâm tới phán quyết của Tòa Trọng Tài PCA. Thái
độ đó chỉ thay đổi sau khi ông Ferdinand Marcos Jr. lên làm tổng thống
Philippines vào giữa năm ngoái.
So với người tiền nhiệm Duterte, Tổng Thống Marcos
Jr. có lập trường cứng rắn hơn rất nhiều trong việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ,
chống Trung Quốc và siết chặt quan hệ với Hoa Kỳ. Và thế là Trung Quốc giở quẻ,
lập hàng rào ngăn cản ngư dân Philippines vào bãi Scarborough, dẫn tới phản ứng
quyết liệt của Philippines như nói trên.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2023/09/Phi-Trung-Doi-Dau-02-1536x1024.jpg
Lính Trung Quốc trên bãi cạn Scarborough hồi Tháng
Mười Hai, 2022. (Hình: STR/AFP via Getty Images)
Sự kiện Scarborough đầu tuần này chỉ là điểm va chạm
mới nhất giữa Philippines và Trung Quốc. Trong nhiều năm qua, từ khi chiếm được
một số đảo đá ở quần đảo Trường Sa và lập nên các căn cứ quân sự khổng lồ trang
bị những loại vũ khí tối tân án ngữ con đường hàng hải nhộn nhịp nhất thế giới,
Trung Quốc đã không ngừng đuổi bắt, đâm chìm tàu thuyền và ngư dân của hai nước
láng giềng Philippines và Việt Nam ngay trong vùng EEZ của các nước này, nhiều
khi cản trở cả phi cơ và tàu chiến của Hoa Kỳ trong vùng biển quốc tế.
Đã rõ ràng, Trung Quốc đã làm thay đổi hoàn toàn cán
cân lực lượng và bối cảnh an ninh của khu vực Biển Đông, càng ngày Bắc Kinh
càng hung hăng và quyết đoán trong việc đòi hỏi chủ quyền trên toàn vùng biển,
bất chấp luật pháp quốc tế và phản ứng của các nước láng giềng.
Hành động của Trung Quốc đã kích hoạt một cuộc chạy
đua vũ trang trong khu vực, nhưng thực tế cho dù các nước nhỏ dốc sức mua sắm
vũ khí đến mức nào thì cũng không thể trở thành đối thủ đáng kể của Trung Quốc,
nước có lực lượng hải quân lớn nhất thế giới tính theo số chiến hạm. Biển Đông
như một kho thuốc súng âm ỉ cháy, chưa biết sẽ bùng nổ vào lúc nào.
Với Philippines, trong năm qua Trung Quốc đã nhiều
lần ngăn cản tuần duyên nước này chở hàng tiếp tế cho một đơn vị lính biên phòng
đồn trú trong chiếc chiến hạm cũ BRP Sierra Madre mắc cạn trên Bãi Cỏ Mây
(Second Thomas Reef) phía Đông Nam Đá Vành Khăn (Mischief Reef) ngoài khơi bờ
biển tỉnh Palawan.
Tàu Hải Cảnh Trung Quốc đã chiếu đèn laser cấp quân
sự vào thủy thủ Philippines làm một số người bị mù mắt, bắn súng nước (water
cannon) vào tàu tiếp tế của Philippines có kích thước nhỏ hơn nhiều lần.
Lần này, có vẻ như Tổng Thống Marcos Jr. không
nhượng bộ nữa và tỏ quyết tâm giành lại quyền kiểm soát bãi cạn Scarborough và
các đảo mà họ chiếm hữu ở Trường Sa.
Yếu tố khiến Manila cứng rắn hơn với Trung Quốc có
phần do mối quan hệ về tương trợ an ninh với Hoa Kỳ đã được cải thiện đáng kể
trong năm qua. Hoa Kỳ, sau những sai lầm chết người của các chính phủ tiền
nhiệm, đang cố gắng lấy lại niềm tin của các đồng minh và đối tác qua việc thực
thi chiến lược Thái Bình Dương-Ấn Độ Dương tự do và rộng mở.
Philippines cũng nhân chính quyền Joe Biden có chiến
lược kiềm chế Trung Quốc để củng cố chỗ dựa lưng, không để cho Bắc Kinh tiếp
tục lừa gạt và đe dọa. Hành động nhanh chóng và quyết đoán của ông Marcos Jr.
trong vụ Scarborough cho thấy một chiến lược được tính toán kỹ nhằm khôi phục
hiện trạng khu vực trước năm 2012, đồng thời thực thi phán quyết của Tòa Trọng
Tài năm 2016. Mục tiêu này chắc chắn được Mỹ và các quốc gia chung chí hướng
khác hậu thuẫn.
Trong năm qua, Philippines đã ký thỏa thuận cho phép
quân đội Mỹ bố trí lực lượng tại chín căn cứ trên lãnh thổ của họ, trong đó có
một căn cứ gần Trường Sa, phối hợp với tuần duyên Mỹ và Nhật Bản để tuần tra
vùng biển và làm sống lại tinh thần của Hiệp Định Quốc Phòng Hỗ Tương ký kết
với Mỹ từ năm 1951.
Trong chuyến thăm Manila năm ngoái, Phó Tổng Thống
Hoa Kỳ Kamala Harris cho biết, hiệp định sẽ được áp dụng “khi có một vụ tấn
công vũ trang vào các lực lượng vũ trang Philippines, vào phi cơ hoặc tàu
thuyền công vụ trong vùng Biển Đông.” Điều đó có nghĩa là, nếu một ngày nào đó
Trung Quốc liều lĩnh tấn công các lực lượng của Philippines nhỏ bé và trang bị
nghèo nàn hơn thì Hoa Kỳ sẽ phải vào cuộc và đụng độ giữa hai nước châu Á sẽ
trở thành xung đột lớn giữa hai cường quốc quân sự.
Trong phóng sự đăng ngày 23 Tháng Chín về chuyến đi
thực tế bốn ngày gần Đá Vành Khăn (một đảo san hô ở Trường Sa bị Trung Quốc
cướp từ năm 1995 và xây dựng thành một căn cứ quân sự lớn) để tìm hiểu tham
vọng độc chiếm Biển Đông của Trung Quốc, nhà báo Hannah Beech của báo The New
York Times nhận xét: “Thật khó hình dung sự hiện diện vũ trang của Trung
Quốc ở Biển Đông sẽ biến mất như thế nào nếu không có một cuộc chiến tranh.”
Không ai muốn chiến tranh nhưng không ai biết được
tham vọng lãnh thổ của Bắc Kinh gặp phải sự kháng cự của Manila và Washington
sẽ dẫn tới hậu quả gì.
***
Nhân sự kiện dây phao ở Scarborough bị Philippines
tháo dỡ, hôm Thứ Hai, tờ báo theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan Hoàn Cầu Thời Báo
ở Bắc Kinh bình luận tố cáo giới lãnh đạo Philippines “hành động dưới ảnh hưởng
của Hoa Kỳ vì Mỹ cố kích động xung đột để kiềm chế Trung Quốc.”
Bắc Kinh không thừa nhận chính tham vọng ngông cuồng
và hành động hung hăng của họ là nguyên nhân biến Biển Đông thành điểm nóng
xung đột.
Sự cương quyết của Bắc Kinh đối đầu với sự cương
quyết của Manila được Washington hậu thuẫn nhiều khả năng sẽ làm cho Biển Đông
dậy sóng trong thời gian ngắn sắp tới. [kn]
No comments:
Post a Comment